Heimili og skóli - 01.03.1975, Blaðsíða 34

okkar séu litlir og venjulegur nemenda-
fjöldi í enskum og velskum háskólum er
aðeins um þrjú þúsund. Yið eigum aðeins
þrjá háskóla sem hafa fleiri en tíu þúsund
nemendur. Hins vegar er hér háskóli sem
teiur brátt 40000 nemendur. Háskóianám-
skeið okkar í Englandi og Wales a. m. k.
— skosku háskólarnir eiga sér ólíka hefð
og háttu — stefna að mikilli sérhæfingu
þar sem þau eru felld inn í þriggja ára ó-
rofið nám, sem loks er metið með yfir-
gripsmiklu prófi. I opna háskólanum hins
vegar eru námskeið, sem spanna ýmsar vís-
indagreinar. Frelsi nemenda í vali og teng-
ingum miiii námskeiða er töluvert. Náms-
mat er stöðugt samhliða prófum, og há-
skólagráðum er náð með því einu að safna
námseiningum á lengri eða skemmri tíma.
Loks erum við þannig skapi farin að við
kjósum að fara hægt í hlutina en hér er há-
skóii, sem vaxið hefur svo ört, að við mæl-
um aldur hans fremur í mánuðum en ára-
tugum eða árum. Það var ekki fyrr en í
maí árið 1969 að hann var stofnsettur með
drottningarbréfi. Ollu kennslu- og stjórn-
unarkerfi skólans tókst að koma á fót í
tæka tíð, svo að hann gæti hafið starfsemi
sína í janúar árið 1971.
Fjórir þættir gerðu þetta kieift. Hinn
fyrsti var birting Robbins-skýrslunnar um
æðri menntun árið 1963. í henni kom fram
ógrynni töifræðilegra sannana nm vankanta
þáverandi skipuiags æðri menntunar. —
Skýrslan vakti þjóðarathygli og hvatti tii
dáða. Enn fremur iéði hún þeim aðiium
vopn í hendur sem á árunum 1964 og 1965
höfðu iivatt til stofnunar skóla svipuðum
opna háskólanum. Þeir gátu nú sigrast á
þeim andófsmönnum, sem fullyrt höfðu,
að hvorki væri þá né yrði nokkurn tíma
þörf fyrir slíka stofnun. Annar þáttur mál-
staðnum til stuðnings var alda gömul hefð
um fullorðinsmenntun innan háskólanna
sem verið hefur háfræðileg og gert miklar
kröfur til nemenda. Hennar vegna gátu fá-
ir háskólakennarar afneitað tilveru greindra
og einbeittra nemenda utan veggja háskól-
anna, enda þótt þeir gætu gert grófiega lítið
úr tölu þeirra, sem þeir og gerðu. Þriðji
þátturinn var fólginn í magni, vöndun og
framúrskarandi gæðum á kennsluútsending-
um BBC, breska ríkisútvarpsins, enda nutu
þær nokkurra áratuga þróunar og áttu
hvergi sína líka. Þetta varð tií þess að „há-
skóii ljósvakans,“ en þannig var skólanum
þá lýst, virtist ekki alveg út í hött né held-
ur óframkvæmanlegur. Fjórði þátturinn var
hversu vel tilraunir tókust árið 1964 með
samtvinnun útsendinga í sjónvarpi og út-
varpi, bréfakennslu og kennslu innan skóla-
stofunnar, einkum í framhaldsdeild fullorð-
inna í Cambridge (National Extension
College) og við minn eigin háskóla í Nott-
ingham. Tilraunirnar sýndu og sönnuðu að
slíkt kennslukerfi gæti blessast og bréfa-
kennslan væri hornsteinn þess. Allir þessir
þættir hefðu samt komið að litlu haldi ef
til vill hefði sá fimmti ekki bæst við. Sú
varð nefnilega reyndin að þetta menntun-
ar- og tækniáform hreif stjórnmálaleiðtoga.
Það er gamalkunn saga að öfl nýjunga og
breytinga taki höndum saman undir lygnu
yfirborði þjóðfélagsins, en orka þeirra verð-
ur ekki leyst úr læðingi án tilkomu hvatans,
sem birtist í stjórnmálaafstöðu og stjórn-
málaathöfnum.
Opni háskólinn er nú að minni hyggju
orðinn rótgróin menntastofnun og yfir
stjórnmáladeilur hafinn. Hann hefur líka
staðið af sér andúð þá og háð sem flestir
28 - HEIMILI OG SKÓLI