Heimili og skóli - 01.03.1975, Síða 25

Um réttindi til fræðslu, sem þegar eru
bundin í kjarasamningum, t. d. hjá opinber-
um starfsmönnum, er óþarft að fjalla hér,
en vel mætti hugsa sér að slík ákvæði yrðu
regla í kjarasamningum launafólks og þarf
þá að tryggja lágtekjufólki, sem stendur
utan stéttarfélaga (húsmæður, bændur)
hliðstæð réttindi.
i. Fræðsla í fjölmiðlum á vegum ríkisins,
í hljóðvarpi og sjónvarpi, hefur verið stund-
uð lengi að því er varðar málakennslu í
hljóðvarpi, og nokkur viðleitni hefur verið
hjá sjónvarpinu í sömu átt. Þá fræðslustarf-
semi þarf þó að efla mjög verulega sem
fyrst, einkum í sjónvarpi, og láta hana ná
til fleiri sviða. Lengingu á dagskrá sjón-
varps ætti fyrst og fremst að beinast að
slíku efni, sem fela ber umsjá fræðsluyfir-
valda (menntamálaráðuneytis) og sníða í
senn að þörfum frummenntunar og fullorð-
innafræðslu. — Skólasjónvarp þarf líka að
þróa eftir föngum og nýta það þá einnig í
þágu fullorðinnafræðslu. Væri eðlilegt, að
kennslugagnastofnun ríkisins hefði umsjón
með uppbyggingu þess og framleiðslu efn-
is í þessu skyni.
j. Um beina ríkisstyrki til almannasam-
taka, er hafa ýmis konar fræðslustarf á
stefnuskrá sinni, er mikið fjallað í frum-
varpinu, og sett fram þrískipting í fræðslu-
sambönd, fræðslusamtök og fræðslufélög
eftir landfræðilegri greiningu. Við erum
þeirrar skoðunar, að slíkir styrkir séu tví-
bent vopn, og geti allt eins orðið til að
draga úr frumkvæði, áhugaanda og al-
mennri þátttöku í starfi slíkra félaga, sem
hafa þá tilhneigingu til að breytast í skrif-
ræðisstofnanir og nærast í reynd af ríkis-
framfærslu. Þar við bætist, hversu erfitt er
að tryggja eftirlit með reikningshaldi slíkra
aðila og gæðum þeirrar fræðslu, sem þeir
standa fyrir, ekki síst úr fjarska.
Því ber að gjalda varhug við að fara út
á þessa styrkjabraut, nema í takmörkuðum
mæli, t. d. þannig að ótvíræð fræðslusam-
bönd á landsvísu og bréfaskólar fái tiltek-
inn viðurkenningarstyrk á fjárlögum og
staðbundin fræðslufélög hliðstæða viður-
kenningu úr sjóði sveitarfélaga.
Samanburður við önnur Norðurlönd er
ekki einhlítur mælikvarði í þessu efni, bæði
vegna fólksfjölda og ekki síður almennt
traustari menntunarundirstöðu og aðbúnað-
ar að frummenntun. Raunveruleg lengd
vinnudags kemui' hér einnig við sögu, og
algengt vinnustrit hérlendis hlýtur að draga
úr fræðslusókn alþýðu miðað við grann-
löndin, þótt aukið fræðsluframboð og bætt
aðstaða gæti vissulega átt þátt í að snúa
þeirri þróun við.
4. Stuðningur sveitarfélaga
Ef frá er talið bréfaskólanám, starf
fræðslusambanda, sérstök námskeið og full-
orðinsdeildir við framhaldsskóla, hljóta
sveitarfélögin með stuðningi ríkisins að
verða burðarás fullorðinnafræðslu á hverj-
um stað. Þar þarf að vera hægt að nýta
skólahúsnæði sem best í þessu skyni til við-
bótar við frumfræðslu og taka tillit til þess
í allri hönnun þess og búnaði. Mikilvægt
er í þessu sambandi, að skólar séu einsetn-
ir, þannig að fullorðinnafræðsla geti farið
þar fram að loknum almennum vinnudegi
fullorðinna án þess að valda truflun á
frumfræðslu (almennu skólastarfi). Einnig
virðist ákjósanlegt í þessu sambandi að
tengja saman gagnasafn skóla og almenn-
ingsbókasafn, þannig að hvort tveggja nýt-
ist báðum þáttum ævimenntunar, auk þeirr-
HEIMILI OG SKOLI - 19