Læknaneminn - 01.02.1955, Blaðsíða 20

20
LÆKNANEMINN
á þeim. Helztu orsakir oliguri og
anuri eru: a) Dehydratio, plasma-
og vatnstap. b) Shock af ýmsum
orsökum. c) Transfusions reac-
tionir. d) Ýmsar eitranir, t. d. af
völdum sublimats, blýs, sulfalyfja,
tetraklórkolefnis og klóróforms.
e) Glomerulonephritis acuta. f)
Aðrar acut nýrnaskemmdir eins
og pyelonephritis acuta, periarteri-
tis nodosa og occlusio á aa. og vv.
renales. g) Vöntun eða tap á öll-
um starfandi nýrnavef, eins og t.
d. við congenit cystunýru á loka-
stigi og við aðra chron. nýrna-
sjúkdóma á lokastigi. h) Anuria
reflectorica, t. d. vegna steins eða
trauma. i) Obstructio í afrás
þvagsins. j) Hjartabilun og neph-
rosis með hraðfara bjúgmyndun.
—5) Af öðrum truflunum á þvag-
myndun mætti nefna albuminuria,
en að henni er nánar vikið hér
framar. — 6) Hæmaturia er líka
algeng truflun, og skulu nú
taldar hinar algengustu orsak-
ir hennar: Bráðar bólgur, eins
og nephritis acuta, pyelonephritis
acuta og „acut fasi“ í nephritis
chronica. Einnig tumorar, steinar
og tbc., ýmsar eitranir, endocardit-
is bacterialis, congestio renis við
hjartabilun. Ennfremur mætti
nefna mikið erfiði, kulda og vos-
búð, tetanus-antitoxingjöf, pro-
trombinskort og trauma. Einnig
getur hæmaturi stafað af sjúkdóm-
um annarsstaðar í þvagvegum og
um 2% er af ókunnum orsök-
um.
Ýmsar fleiri truflanir á þvag-
mundun mætti nefna, en of langt
mál yrði að ræða um þær, og verð-
ur því hér látið staðar numið.
Rannsóknir á starfi nýrnanna.
Ef minnsti grunur er um nýma-
sjúkdóm, ætti alltaf að rannsaka
þvagið, því að það endurspeglar
starf nýrnanna. Fyrstu þvagrann-
sóknir eru venjulega fólgnar í leit
að albumini, greftri, sykri og blóði,
enda er albumin í þvagi mjög oft
fyrsta einkenni um truflun á starfi
nýrnanna. Rannsaka þarf líka
þvagmagn og eðlisþygnd þvags,
pH-gildi þvags, þynningar- og con-
centrationshæfileika nýrnanna,
blóðurea, og stundum natrium,
kalium, calcium, klóríð, bicar-
bonat og protein í serum. Rönt-
genmyndataka, bæði yfirlitsmynd-
ir af nýrum og intravenös og retro-
grad pyelografi, eru mjög mikil-
vægir liðir í rannsóknum á nýrum
og starfi þeirra. Þá má nefna smá-
sjárrannsókn á þvagi og ræktun
á ýmsum bakteríum úr þvagi, sér-
staklega berklasýklum.
Hin ýmsu clearance-próf eru lít-
ið notuð hér, enda gefa þau sjaldn-
ast miklar upplýsingar. Til þess að
eitthvað sé að marka slík próf,
verður conc. efnanna í blóði að
vera constant, en það er erfiðast
við þessi próf. Urea-clearance er
sennilega helzt notaður.
Fleiri próf mætti nefna, eins og
t. d. McLeans-próf: Þá er sj. gefið
á fastandi maga 15 g af urea í
100 g af vatni, og tæmir sj. blöðr-
una um leið. Síðan kastar sj. af
sér þvagi eftir 1 klst., og er því
hent. Að einni klst. liðinni þar frá,
kastar sj. enn af sér þvagi og á
urea-conc. þess að vera 2% eða
meira, ef nýrun starfa eðlilega.
Ekki er rétt að gera þetta próf,
ef sj. hefur verulega hækkað blóð-
urea.