Læknaneminn - 01.02.1955, Síða 44

u
LÆKNANEMINN
aminopropyl) -phenothiazin). Hins vegar
er chlorpromazine að mestu án anti-
histaminverkunar.
Chlorpromazine hydrochl. er hvítt,
kris'tallað duft, auðieyst í vatni. Upp-
lausn af því hefur lágt pH og er sterkt
irriterandi. Injection ber því að gefa
djúpt í vöðva, e.t.v. með svolitlu pro-
caini. Intravenöst skal það aðeins gefið
mikið þynnt og hægt.
Verkanir á einstök líffæri.
Verkunarmekanismi chloropromazine
er, að efnið blokkerar leiðslu tauga-
boða í centraltaugakerfinu og í auto-
nomum ganglium. Það verkar adreno-
lytiskt og verndar fyrir toxiskum dosis
af adrenalini.
Það verkar fyrst og fremst depressivt
á hypothalamus. Verkun þess á central-
taugakerfið veldur að áliti Delay ,,dé-
conditionnement" í pavlowskum skiln-
ingi, einstaklingurinn verði „óinteresser-
uður", en ekki syfjaður, fyrr en við
stærri dósa.
Hypothermiska verkunin kemur fram
í því, að líkamshitinn og súrefnisneyzla
hans lækkar. Sömuleiðis minnkar súr-
efnisneyzla frumukulturs.
Antiemetisk verkun lyfsins er svo
sterk, að það má telja það ei'tt hið
bezta antiemetikum. Hún er fólgin í de-
pression á uppsölucentrinu í medulla
oblongata. Það kemur í veg fyrir ógleði
og uppsölu, bæði ef'tir apomorphingjöf
og við hreyfingarveiki. Verkunin er
eins, af hvaða orsökum, sem uppsöl-
urnar eru, og má þar nefna ógleði eftir
digitalis, chloretazin, antibiotica, geisla-
meðferð, mb. cordis, ennfremur við gast-
ritis alcoholica, postanethetiskt (Cave!
potentierandi verkunin), við graviditas.
Verkun ýmissa narcotica potentierast
af chlorpromazini, bæði anesthetica, bar-
bi'turata og morphinderivata. Það hefur
reynzt vel hjá cancersjúklingum, sem
hafa getað komizt af með mun minni
skammta af deyfilyfjum.
Um central áhrif við epilepsi ber
heimildum ekki saman. Fliigel telur
chlorpromazine stimulera til convuls-
iona, og að hægt sé að sýna fram á
það með EEG. Hins vegar fullyrða
Bretrand et al. að lyfið auki anticon-
vulsiva verkun phenantoins hjá rott-
um.
Chlorpromazine virðist einnig hafa
perifera depressiva verkun, þar sem
það eykur verkun curare, að því er virð-
ist við bein áhrif á taugaendaplöturn-
ar.
Vegna ganglioplegiskrar verkunar
sinnar hefur chlorpromazine áhrif á
mesarteriolurnar, sem eru dregnar sam-
an af epitheloid frumunum eins og
kunnugt er; víkka þær og lækkar þann-
ig oft blóðþrýstingur, a. m. k. við stærri
skammta.
Lyfið hefur auk þess áhrif á endo-
crina kirtla, í þá átt, að starfsemi þeirra
minnkar, og getur jafnvel valdið (við
hibernation) algerri stöðvim á secretion
á hypophysu og cortex corp. supraren.
Aukaverkanir ýmiss konar eru það
algengar, að ýmsir telja, að ekki eigi
að gefa lyfið ambulant sjúklingum. Á
þetta einkum við i byrjun meðferðar,
frekar við parenterala en orala gjöf.
(Það sem er ,,aukaverkun“ við með-
ferð á einum sjúklingi getur verið
therapeutisk verkun hjá öðrum). Eru
það syfjun, svimakennd (dizziness),
nefstífla, orthostatisk hypotension og
tachycardia (upp i 180/mín.). Einnig
hypothermia og jafnvel pyrexia (upp
í 39° C). Alvarlegri aukaverkanir
eru Parkinsonismi og gula af obstruc-
tionstypu, án sannanlegra lifrar-
skemmda(?). Hvort tveggja er talið
ganga tilbaka að mestu eða öllu leyti,
þegar medication er hætt. Um blóð-
sjúkdóma er lítið getið, en væru þó
sennilegir eftir formúlunni að dæma
(activ nitrogenatom). Allergi er ekki
óalgeng og verður þá að hætta að gefa
lyfið.
Indikationir.
Helztu indikationir eru, enn sem kom-
ið er, fjórar:
1. Anesthesia.
2. Ógleði og uppsölur.
3. Chroniskir verkir.
4. Psychiatriskar indikationir.
Þær hafa þegar allar verið umtal-
aðar, nema þær psychiatrisku.
Hibernation er af tæknilegum ástæð-
um sjaldan notuð í psychiatri. Hins
vegar bæði svefntherapi ásamt barbitur-
ötum og hrein chlorpromazinmeðferð.
Lyfið er gefið 1 injection fyrst og síðan
peroralt og gefið i skötmmtum frá
200—2000 mg á dag. (Við chroniskum
verkjum, uppsölu og við neurosur etc.
eru gefin 50—100 mg á dag).
Delay og Deniker skipta chlorproma-
zinemeðferðinni í þrjá fasa:
1. Somnolentia sem stendur í ca. 2—3
sólarhringa.