Læknaneminn - 01.09.1969, Page 25

LÆKNANEMINN
85
þeim, er mynda efsta hluta spelkn-
anna. Auk þessa er sérstakur púði
staðsettur yfir mesta convexiteti
kúrfunnar. Á púði þessi ekki að
orsaka neinn verulegan þrýsting,
heldur vera sjúhlingi til minnis, og
reynir hann að víkja sér undan
púðanum. Sjúklingar nota spelkur
þessar dag og nótt og fá aðeins
að taka þær af sér stutta stund
dag hvern til þvotta. Spelkurnar
eru notaðar allt þar til vexti lýk-
ur, en sjúklingurinn þá smám sam-
an vaninn af þeim. Spelkur þessar
hafa ótvírætt gefið góða raun, þótt
klíniskt mat sé nokkrum erfiðleik-
um bundið vegna þeirra atriða, er
áður var drepið á.
Ekki mun þess kostur að ræða
hér ítarlega rnn indicationir fvrir
kírurgiskri meðferð hryggskekkju.
Segja má þó, að höfuðindicationir
séu tvær. Annars vegar kúrfa, sem
er orðin það slæm, að hún veldur
verulegum líkamslýtum og ógnar
heilbrigði sjúklings. Hins vegar
vaxandi kúrfa hjá barni, sem enn
á eftir að vaxa í nokkur ár.
Kírurgisk meðferð hrygg-
skekkju grundvallast á braut-
ryðjandastarfi Hibbs, en hann var
fyrstur manna til að framkvæma
hryggspengingu árið 1911. Fyrstu
spenginguna vegna hryggskekkju
framkvæmdi Hibbs árið 1914. Var
hetta fyrsti vísir að árangursríkri
kírurgiskri meðferð hrvggskekkju.
Enn liðu þó allmörg ár, þar til
fundin var aðferð til að rétta úr
hryggskekkjunni, áður en spenging
var framkvæmd. Á þriðia tug ald-
arinnar komu Lowett og Brewster
annars vegar og Ferguson og
Risser hins vegar fram með hinn
svonefnda þvingugipsbol (,,turn-
buckle jacket“), og varð hann alls
ráðandi í kírurgiskri meðferð
hryggskekkju næstu áratugina.
Rétting hryggskekkjunnar byggð-
ist á því að hjara gipsið og sveigja
þannig upphaflegu kúrfuna, þar til
fengizt hafði eins mikil rétting og
unnt var að ná. Síðan var hrygg-
urinn spengdur um stóran glugga
í bakhlið gipsins. Aðferð þessi
hafði allmarga ókosti, m. a. vildu
compensatorisku kúrfurnar auk-
ast, og sjúklingurinn varð að eyða
löngum tíma rúmliggjandi í gipsi.
Árið 1952 kom Risser fram með
hið svonefnda „localizer cast“, er
hefur mikið til útrýmt hinu fyrra.
Rétting kúrfunnar fæst með
strekki á höfuð og pelvis ásamt
staðbundnum þrýstingi postero-
lateralt yfir convexiteti kúrfunn-
ar. Aðferð þessi hafði mikla kosti
fram yfir þá fyrri, leyfði m. a.
ambulation miklum mun fyrr. Má
segja, að þessi aðferð Rissers sé
enn í dag ein algengasta aðferðin
við réttingu hryggskekkju.
Um langan tíma hafa menn
reynt að útbúa áhöld, er nota
mætti til réttingar hryggskekkju
án þess að þurfa að grípa til viða-
mikilla gipsumbúða. Ýmis slík
tæki hafa séð dagsins Ijós, en öll
orðið skammlíf eða notið lítillar
hylli, þar til Harrington kom fram
með aðferð sína árið 1962.
Harrington framkvæmir enga
réttingu á hryggskekkjunni fyrir
skurðaðgerð, eins og áður hefur
tíðkazt. Rétting er framkvæmd
með þar til gerðum áhöldum, eftir
að hryggurinn hefur verið frílagð-
ur. Er annars vegar notaður gild-
ur stálstafur (distraction rod),
sem festur er concavitetsmegin á
hrygginn með krókum. og hrygg-
urinn síðan ,.tjakkaður“ upp. Con-
vexitetsmegin er lagður sveigjan-
legur stafur (compression rod),
sem festur er við hrygginn með
allmörgum krókum, og hryggur-
inn dreginn saman. Fæst þannig
rétting, meðan á aðgerð stendur