Læknaneminn - 01.09.1969, Side 64

56
LÆKNANEMINN
mjög kaldar meðferðir minnka
starfsgetu vöðvanna.
Áhrif kuldameðferðar
á blóðrásina
Tilraunir, sem Blair, Glover og
Roddie gerðu, sýndu, að grunnar
æðar dragast saman vegna áhrifa
kuldans á sympatiskar taugar,
sem valda æðaþrengingu. Keatinge
segir, að djúpar æðar víkki, og
auki það blóðstreymið til djúpu
vef janna, en það er þýðingarmikið
í starfi sjúkraþjálfarans. Hann
segir, að æðaútvíkkunin stafi af
minni áhrifum æðasamdráttahor-
mónanna og, að samdráttur æð-
anna valdi reflektoriskri útvíkkun
djúpu æðanna, og einnig hafi bein
stjórn miðtaugakerfisins áhrif á
þær. Hins vegar segja skurðlækn-
ar, sem nota allsherjar (universal)
kælingu, að æðar í djúptliggjandi
vef dragist saman, og stangast það
óneitanlega á við það, sem Keat-
inge heldur fram. Þó að æðasam-
dráttur eigi sér stað í byrjun,
kemur fljótlega í ljós roði á með-
höndlaða svæðinu, sem er gott
merki fyrir sjúkraþjálfarann að
fara eftir.
Kuldameðferðir
Það hefur komið í Ijós, að mörg
af einkennum um djúp áhrif koma
fram við stuttar meðferðir með ís-
handklæðum og nudd með ísmol-
um.
Þegar gera verður eftirfarandi
kröfur til meðferðarinnar, er hún
höfð löng:
1. Þegar óskað er eftir að draga
úr vöðvaspasma, spasticiteti
eða vanabundnu „trick“
munstri, sem svo oft kemur
við langvarandi líkamlega
bæklun. Með öðrum orðum,
kuldameðferð er höfð löng,
þegar minnka skal vöðva-
starfsemi.
2. Þegar gera á vöðva færa um
að dragast saman í lengri tíma,
þar eð efnaskipti og súrefnis-
notkun minnkar við kælingu í
um 12 - 13°C.
3. Þegar framkalla skal djúpa
æðavíkkun, sem bætir blóðrás-
ina. Þó að nokkur vafi leiki á,
hvaða breytingar verða á blóð-
rásinni við kuldameðferð,
minnkar hún bjúg og er sér-
lega nothæf við nýjum meiðsl-
um, þar eð hún dregur úr
bólgu og sársauka. Meðferðin
veldur einnig auknum hreyf-
anleika liða, eins og oft hefur
sýnt sig við „frosna öxl“.
Stutt meðferð með ísmolum, sem
strokið er hratt yfir húðina, hvet-
ur samdrátt þeirra vöðva, sem
hafa sömu ítaugun og húðsvæðið,
sem strokið er yfir. Miss. Road í
Kaliforníu hefur gefið eftirfarandi
skýringu: Þegar ísinn er lagður á
húðina, hvetur hitabreytingin C-
þræðina. Taugaboðin berast til
miðtaugakerfisins og snúa aftur
sem hvatning til litlu mótorisku
frumanna í framhornsgránanum,
en þær hvetja aftur vöðva, sem
hafa ítaugun frá sömu mænutaug
og húðsvæðið, sem kælt var. Þetta
hefur letjandi áhrif á vöðva, sem
eru andstæðingar (antagónistar)
hvöttu vöðvanna. Húðin, sem ligg-
ur yfir vöðvanum, hefur oft sömu
rótarítaugun og hann, en þetta er
þó ekki undantekningarlaust, og
því er nauðsynlegt að kunna ítaug-
un bæði húðar og vöðva vel.
Lögmál Hagbarts segir, að ert-
ing húðsvæðis hvetji tilheyrandi
vöðva til samdráttar. Hin mekan-
isku áhrif, sem hægt er að fram-
kalla með kanti ístenings, geta
einnig valdið viðbragði. Þessum
tveim aðferðum má beita samtímis