Bændablaðið - 19.10.2023, Qupperneq 36

36 Bændablaðið | Fimmtudagur 19. október 2023
UTAN ÚR HEIMI
Fyrsta tilfelli afrísku svínapest-
arinnar greindist í Svíþjóð
6. september. Smitleið er óljós.
Sóttin greindist í villisvínum en
hefur ekki borist enn inn á bú. Þetta er
alvarlegur vírussjúkdómur sem drepur
svín á nokkrum dögum, en berst ekki
yfir í menn. Ekki er enn ljóst hvernig
pestin barst til Svíþjóðar, en hún
getur meðal annars borist með sýktu
kjöti, klæðnaði og öðrum búnaði.
Stjórnarráð Svíþjóðar greinir frá.
Mikil undirbúningsvinna hefur
átt sér stað undanfarin ár vegna
fyrirsjáanlegrar hættu á útbreiðslu
sóttarinnar til Svíþjóðar. Þar til gerð
yfirvöld ásamt samtökum veiðimanna
vinna að því að kortleggja útbreiðslu
smitsins.
Aðgangur að sýktum svæðum
verður heftur, sem þýðir að ekki má
dvelja þar, tína sveppi eða ber, veiða,
höggva skóg eða stunda útivist.
Í fréttatilkynningu Matvæla-
stofnunar (MAST) um málið segir að
engin lækning sé við sjúkdómnum
en að hægt sé að verjast honum með
bóluefnum. Veiran lifir lengi í frosnu
og þurrkuðu kjöti og getur dreifst yfir í
svín komist þau í sýkt matvæli. MAST
vill af þessu tilefni árétta mikilvægi
sóttvarna, en í leiðbeiningum um efnið
er meðal annars sagt að ekki skuli gefa
búfénaði matarleifar – óháð því hver
uppruninn sé.
Þá skulu þeir sem hafa komist í
snertingu við búfé erlendis bíða í tvo
sólarhringa áður en þeir heimsæki
svínabú. Helstu einkenni afrískrar
svínapestar eru hár hiti, minnkuð
matarlyst, litabreytingar á húð og
skyndilegur dauði. /ÁL
Svínapest í Skandinavíu
Rétt við aðallestastöðina í miðborg
Helsinki er veitingastaðurinn
Zetor, sem býður upp á gamaldags
mat í landsbyggðarumhverfi.
Þeir sem eru á gangi um
miðborg Helsinki reka sumir
augun í stórt Zetor merki utan á
skrifstofubyggingu. Sé þetta skoðað
nánar og gengið í port þar á bak við
komast vegfarendur fljótt að því að
hér eru engar aðalskrifstofur Zetor
dráttarvéla í Finnlandi, heldur
veitingastaður. Að utan virðist þetta
vera eins og hver önnur sjoppa, en
skrefið inn fyrir dyrnar dregur mann
hundruð kílómetra út á land.
Á móti manni tekur vægur vottur
af fjósalykt, finnsk sveitatónlist og
innréttingar úr þungum bjálkum sem
láta staðinn líta út fyrir að vera gömul
timburhlaða – ekki grátt bakhús úr
steinsteypu. Það fyrsta sem blasir
við er stór plastkýr og rétt aftan
við hana er grænn og gulur Zetor
traktor og utan um hann er búið að
smíða barborð með plássi fyrir ellefu
manns. Innar eru svo tvær aðrar
Zetor dráttarvélar sem er búið að
fella inn í innréttingarnar. Lýsingin
í loftinu er ýmist frá ljósaperum í
mjaltafötum eða gamlir ljóshundar
hér og þar.
Borðið sem manni er vísað til
gæti allt eins hafa verið dekkað
af ömmu fyrir sunnudagskaffið –
köflóttur dúkur og kerti í miðjunni.
Hvergi sjást servíettur, heldur eru
eldhúsrúllur á borðinu og þegar
réttirnir eru bornir fram fylgja með
þeim samanbrotnar arkir af sams
konar rúllu. Þjónarnir eru vinalegir
og sumir þeirra líta út fyrir að starfa
þarna til að safna fyrir innborgun á
jarðakaupaláni.
Matseðillinn er fjölbreyttur og
er boðið upp á rétti úr hráefnum
sem fágæt eru á Íslandi, eins og
hreindýr og leipäjuusto ost, sem
er framleiddur úr broddi. Þá er
einnig mikið af réttum úr laxi og
nautakjöti og örfáir réttir með
svínakjöti og kjúkling. Þeir sem
vilja hamborgara og franskar þurfa
að leita annað. Undirritaður fékk
sér grillaða lungamjúka nautalifur
með kartöflumús í aðalrétt og var
eftirrétturinn leipäjuusto ostur í
karamellusósu borinn fram með
múltuberjasultu.
Samkvæmt upplýsingum
á heimasíðu staðarins var
veitingastaðurinn stofnaður í
desember 1991 og er því að
verða 32 ára. Starfsfólkið segir
staðinn sérstaklega mikið sóttan
af landsbyggðarfólki þegar það á
leið í borgina, enda steinsnar frá
aðalbrautastöðinni. /ÁL
Lungamjúk grilluð nautalifur.
Stærsta landbúnaðarsvæði Grikk-
lands varð ofsaveðri að bráð í
september og ljóst er að land-
svæðið mun þurfa langan tíma
til að jafna sig.
Um fjórðungur allrar land-
búnaðarframleiðslu Grikkja fer
fram á frjósömum sléttum Þessalíu-
héraðs á meginlandinu. Þar er meðal
annars ræktað hveiti, bygg, bómull,
baunir og hnetur í stórum stíl ásamt
ávöxtum og tómötum að ónefndu
fóðri fyrir búfé, enda má finna eitt
allra stærsta graslenda landsins í
héraðinu.
Fimmtán manns fórust
þegar ofsaveðrið Daníel fór yfir
Grikkland í september og varð
fyrrnefnt hérað þar verst úti. Um
fimm þúsund manns þurftu að yfir-
gefa heimili sín, innviðir eyðilögðust,
talið er að yfir 200.000 dýr hafi
drukknað og talað er um mesta
uppskerubrest þar í landi í manna
minnum. Talið er að um 73.000
hektara lands hafi farið þar undir vatn.
Kom stormurinn á versta tíma enda
mikið af afurðum svæðisins við það
að vera uppskorin.
Þrátt fyrir fyrirheit stjórnvalda um
neyðarhjálp til handa bændum til að
endurbyggja heimili sín og starfsemi
mun taka langan tíma að koma þessari
stærstu matarkistu Grikklands til
fyrra horfs. Í fjölmiðlum ytra segja
sérfræðingar að aur sem liggur yfir
ræktarlandi hafi neikvæð áhrif á
jarðvegsgæði, þau tré sem enn
standi séu bakteríusmituð eftir
vatnsflauminn. Þá taki tíma að fjölga
hjörðum geita og kúa eftir miklar
búsifjar. Yfirvofandi er hætta á
matarskorti og verðhækkunum
vegna uppskerubrestsins.
Ofsaveðrið kom í kjölfar eins
heitasta sumars Grikklands síðan
mælingar hófust sem leiddi af sér
víðtækar eyðileggingar víða um land
og eyjar af völdum umfangsmikilla
gróðurelda og varð á þriðja tug
manns að aldurtila.
/ghp
Hamfarir:
Matarkarfa Grikkja kaffærð
Gervihnattarmynd frá 10. september sýnir Larissa-svæði í Þessalíu og hvernig
Pinios á hefur flætt langt yfir bakka sína og valdið miklu tjóni á þessu stóra
landbúnaðasvæði Grikklands. Mynd / European Union, Copernicus Sentinel-2 imagery
Helsinki:
Zetor-veitingastaður
– Finnskur sveitamatur og dráttarvélar
Zetor í John Deere-litum með sæti fyrir níu manns. Myndir / ÁL
Gamall Zetor sem hefur verið felldur inn í innréttinguna.
STÁLGRINDARHÚS
STÖÐLUÐ
Stærðir: 80m², 150m², 250m² og 350m²
Stálgrindin er heitgalvaniseruð og er sérsmíðuð fyrir íslenskar aðstæður. Húsin standast
mestu snjó-og vindálagskröfur sem gerðar eru í byggð á Íslandi og henta því sem geymslu-
og vélaskemmur í öllum landshlutum. Húsunum fylgja allar nauðsynlegar teikningar til að fá
byggingarleyfi ásamt teikningum af grunni og vinnuteikningum.
Hafðu samband: bondi@byko.is
Bændablaðið kemur næst út
2. nóvember
www.bbl.is