Bændablaðið - 14.12.2023, Blaðsíða 63

63Bændablaðið | Fimmtudagur 14. desember 2023
Víkurhvarfi 8 | 203 Kópavogi | S. 544 4656 | mhg.is
VETRARBÚNAÐUR
Salt- og sanddreifarar.
Amerísk gæðatæki sem endast.
Helluhraun 4, Hafnarfirði
sími 565 2727 & 892 7502
www.rag.is
TILBOÐSVERÐ
3.500.000,-
Við auglýsum svo
sannarlega ekki “verð frá”. VIÐ AUGLÝSUM
ALDREI
„VERÐ FRÁ“
DFSK Arctic
Transport 100 %
Rafmagnsbíll
Burður 1280kg
REYKJAVÍK AKUREYRI 590 5100 klettur.is
Lyftu á
gæðum
Kjörframlagaúrvalið er aðferð
fræði sem á uppruna í búfjárrækt
en hefur verið aðlöguð að plöntu-
kynbótum. T ilgangur aðferðarinnar
er að varðveita breytileika við
úrval, þannig að erfðaframfarir séu
hámarkaðar til lengri tíma litið.
Það er því með nokkru stolti að við
greinum hér frá því að verið er að
beita nýjustu aðferðum í íslenskum
plöntukynbótum.
Niðurstöður hermilíkana benda
til þess að þær nýju aðferðir, sem
notaðar eru, geti margfaldað hraða
erfðaframfara miðað við það sem
áður var. Því er það markmið okkar,
að ný byggyrki líti dagsins ljós
innan fárra ára.
Stjórnv öld sk ilja mik ilv æ g i
p löntuk y nb óta
Stjórnvöld gera sér grein fyrir
mikilvægi plöntukynbóta. U m
langt skeið hafa stjórnvöld
styrkt búfjárkynbætur í gegnum
búvörusamninga en ekki styrkt
plöntukynbætur með beinum hætti.
Nú virðist hafa orðið breyting þar
á og stjórnvöld sjá að fjármögnun
kynbótastarfs sé skynsamleg leið
til að efla íslenskan landbúnað.
Ý miskonar afleiddur ágóði er af
kynbótaverkefninu. Þar er fyrst
að nefna að byggja upp getu og
hæfni til plöntukynbóta. Nær engin
nýliðun hefur orðið í þeim ranni
síðustu ár enda fór heil kynslóð
fræðimanna á lífeyrisaldur án þess
að tekið væri við keflinu. Með
þeim gögnum og þeirri aðstöðu
sem kynbótaverkefnið býr til getur
íslenskt búvísindafólk tekið þátt
í þeirri miklu tæknibyltingu sem
er að verða í plöntukynbótastarfi.
Þess ber að geta að kynbætur
fyrir norrænar aðstæður eru ekki
aðeins hagsmunamál fyrir Ísland.
Heimsbyggðin öll hefur mikla
þörf fyrir að aðlaga nytjajurtir og
búfé að breyttum aðstæðum vegna
loftslagsbreytinga. Fyrirliggjandi
er alvarleg staða í fæðuöflun
heimsins. Sum landbúnaðarsvæði
munu eyðast og önnur munu
rýrna að gæðum og verða meira
krefjandi. Enn önnur svæði munu
verða hentugri til landbúnaðar. T il
að fæðuframleiðsla heimsins nái
að aðlagast er mikilvægt að flýta
kynbótastarfi. Kornkynbætur fyrir
íslenskar aðstæður er því dæmi um
rannsóknarefni sem verður sífellt
mikilvægara á heimsvísu.
Framkvæmd plöntukynbóta
þarf að vera í gegnum skipulagðar
jarðræktartilraunir sem þurfa að vera
nákvæmar, vel undirbúnar, og með
staðlaða sýnaúrvinnslu. Aðstaða til
þessarar vinnu hefur aldrei verið
sem best verður á kosið hér á landi.
Sem stendur er Jarðræktarmiðstöð
LbhÍ í svo döprum húsakosti að
það er til skammar. Húsnæðið er
ónýtt og heilsuspillandi og þar
verður ekki unnið framar. Mikil
eftirvænting er vegna fyrirhugaðrar
byggingar nýrrar miðstöðvar til
jarðræktarrannsókna á Hvanneyri.
En slík aðstaða er skilyrði fyrir
framgöngu kynbótaverkefnisins.
Auk þess yrði hún mikil lyftistöng
fyrir íslenskar landbúnaðarrann-
sóknir sem hafa mátt standa höllum
fæti. Ný aðstaða myndi laða að sér
ungt fólk og fjármagn til frekar
rannsókna og kennslu.
Starfsemi jarðræktarmiðstöðvar
hefði það að markmiði að afla
þekkingar um ræktun og miðla
henni til bænda og annara hagaðila,
þar með auka framleiðni á umhverfis-
vænan og hagrænt sjálfbæran hátt,
íslenskum landbúnaði til heilla,
Íslandi til dýrðar.
E g ill G autaso n,
lektor í kynbótafræðum og
H rannar Smári H ilmarsso n,
tilraunastjóri í jarðrækt.
Drei ng kynbótaeinkunnar íslensks byggs skipt eftir raðgerð. Á myndinni
sést drei ng hins upprunalega byggstofns einnig kallaður þjálfunarstofn
og til samanburðar drei ng kynbótaeinkunnar hins nýja stofns sem ve
upp í kynbótahvel ngum Lantm nnen í Svalöv á Skáni.