Bændablaðið - 14.12.2023, Blaðsíða 88

88 Bændablaðið | Fimmtudagur 14. desember 2023
Þ að er nær ómögulegt að fá alvöru
rjómaís út úr búð á Íslandi og hvað
þá úti í ísbúð. Þ ar sem rjómaísinn
er búinn til úr jurtafeiti og „ gamli
ísinn“ e r búinn til með smjöri.
Hvort tveggja annars bara fylltir
efnasamböndum sem enginn þekkir
deili á nema að vinna á tilraunastofu.
Þetta er svo sem ekki vandamál 11
og ½ mánuð á ári en þegar það eru
jól gildir ekkert nema rjómaís með
rekjanlegt upprunavottorð til hins
íslenska kúastofns.
Það eru margar leiðir til að búa
til ís. Best er að nota ísgerðarvél
sem frystir ísblönduna á meðan hún
hrærir lofti í ísinn. Sennilega eiga
fæstir slíka ísvél og þá er einfaldast
að þeyta rjóma með hefðbundnum
hætti. Hræra svo í hann bragðefnum.
Y firleitt eggjum og súkkulaði.
Þessi aðferð á það reyndar til að
framkalla leiðinlega áferð. Auk
þess að vera glerharður þegar hann
kemur úr kæliskápnum. Svona þarf
þetta ekki að vera. Það er hægt að
nýta sér nokkrar náttúrulegar og
eina ónáttúrulega leið til að halda
ískristalsmyndun í lágmarki og fá
silkimjúka áferð á jólaísinn.
B y rjum á náttúrulegu leiðunum
Með því að búa til búðing úr mjólk
og maísmjöli er hægt að binda vatnið
sem annars myndi kristallast fast við
sterkjuna. Dropar, hvers konar, eru
áfengir og hægja á myndun kristalla
og ostahleypirinn í rjómaosti gefur
okkur silkimjúka áferð. Engar
áhyggjur, ísinn mun ekki bragðast
eins og ostakaka. Það er í það
minnsta önnur grein. Ó náttúrulega
leiðin er svo ekki ónáttúrulegri en
svo að nota sæta niðursoðna mjólk úr
dós. Þessa mjólk má finna í flestum
búðum sem eiga uppruna sinn austar
en G lettingur. Á ensku heitir þessi
afurð sw eetened c ondensed milk
en á dósinni sem ég fann í Austur-
Evrópubúð í Hamraborginni stóð,
upp á slóvensku held ég, meleko
z agesz c z on.
Það er til önnur tegund af
dósamjólk sem heitir á ensku
evaporated milk. Það er ekki alveg
það sama. Hún er ekki nógu sæt
þannig að í hana þyrfti að bæta
sykri og jafnvel þá dugir það ekki
alveg nógu vel. Því sykurinn í okkar
ónáttúrulegu dósamjólk er svo gott
sem síróp og er einmitt það sem
hindrar, eða hægir vel á, blessuðum
kristöllunum frá því að myndast.
Í sgerðin
T il að útbúa búðinginn fara 240
millilítrar af Nýmjólk og 50 grömm
af sykri í pott. Hita upp að suðu en
ekki láta sjóða. Næst þarf að hræra
10 millilítra af kaldri mjólk saman
við matskeið af maísmjöli. Blanda
við heitu mjólkina í pottinum,
ásamt örlitlu af salti. Hræra vel yfir
lágum hita í tvær til þrjár mínútur
þangað til blandan þykknar örlítið.
T aka af hitanum og hræra kúfaða
matskeið af rjómaosti, 150 millilítra
af niðursoðnu mjólkinni og tvær
teskeiðar af góðum vanilludropum
saman við. Setja í ílát og kæla.
Þetta er uppskrift að vanilluís en
á þessu stigi er hægt að bæta hvaða
bragði sem er saman við búðinginn.
Hann tekur lengi við tilraunum.
Vanilludroparnir gera svo engan
usla þótt þeir haldi sér í öðrum
bragðtegundum. En ef þeir þurfa
að víkja er gott að skutla skvettu
af öðrum dropum eða líkjöri í sem
tónar við bragðið. Jafnvel bara smá
slettu af koníaki eða sérríi. Það á
alltaf vel við. Eins er hægt að leika
sér með hlutföllin af niðursoðnu
mjólkinni og rjóma. Ef gera á t.d.
súkkulaðiís með kakói er gott að
auka aðeins magnið af niðursoðnu
sætmjólkinni til að vega upp á móti
bitru kakóinu.
Það er hægt að gera jarðarberja-
útgáfu með því að nota sultu og þá
er sennilega óþarfi að auka á sætuna
því sultan er líka sæt.
Rjómahlutinn af ísnum fæst með
því að þeyta 500 millilítra af honum
í stóra skál. Best að nota G -rjóma í
ísinn. Hann er laktósafrír sem er gott
fyrir jólaborðhaldið, prumpulega
séð, en tekur örlítið lengri tíma
að þeyta. Á móti því kemur að
G -útgáfan heldur þeytingu betur en
sá ferski.
Þegar rjóminn er þeyttur er
köldum búðingnum bætt saman
við. Það er hægt að blanda honum
varlega með sleif en einfaldast er að
hella blöndunni í mjórri bunu saman
við rjómann í lokin á þeytingunni.
Setja ísinn í loftþétt frostþolin
ílát og fysta í nokkra klukkutíma.
Ekki verra ef ílátið er þegar kalt.
G ott að taka ísinn út og setja í kæli í
hálftíma, klukkutíma áður en bera á
hann fram. Það á reyndar líka við um
harða mömmujólaísinn sem, þrátt
fyrir allt, allir elska.
Mátulega hátíðlegur ís
Framtíðarbóndi með blandað bú
Nafn: Valdimar Ó li
Valþórsson.
Aldur: 12 ára.
S tjörnumerki: Steingeit.
B úseta: Breiðumýri,
Reykjadal og á Akureyri.
S kóli: Brekkuskóli.
S kemmtilegast í
skólanum: List- og
verkgreinar.
Á hugamál: Búskapur og
öll almenn sveitastörf.
T ómstundaiðkun: Veiði
og garðvinna.
U ppáhaldsdýrið: Íslenska
sauðkindin.
U ppáhaldsmatur: Svið
og rófustappa.
U ppáhaldslag: Með vaxa ndi þrá.
U ppáhaldslitur: Dökkgrænn.
U ppáhaldsmynd: Dalalíf.
F yrsta minningin: Þegar ég var
2–3 á ra með pabba á fjósvélinni.
H vað er það skemmtilegasta sem
þú hefur gert: Allt fjárrag og að
keyra dráttarvélar.
H vað langar þig að verða þegar
þú verður stór: Ég ætla að verða
bóndi með blandað bú og hænur
og svín sem hobbí.
ERFINGJAR LANDSINS
Setja skal inn tölur frá 1–9, í eyðurnar. Sama talan má ekki koma fyrir tvisvar í línu lárétt og lóðrétt
- og heldur ekki innan hvers reits sem afmarkaður er af sverari línum.
SUDOKUÞRAUTIR Bændablaðsins
Þ ung Þ yngst
L étt M iðlungs
Haraldur Jónasson
haradlur@gmail.com
H ann V aldimar Óli er hress og öflugur strákur sem lætur ekkert
stöðva sig enda framtíðin björt og áhugasviðið búskapur.
S ilkimjúkur rjómaís með amerísku súkkulaðisírópi. B orinn fram í elg – til há tíðarb rigða. Mynd / H ari
Mátulega hátíðlegur ís
500 ml rjómi (G-rjómi)
250 ml mjólk
150 ml sæt niðursoðin mjólk
50 g sykur
1 msk. rjómaostur
1 msk. maísmjöl
2 tsk. vanilludropar
¼ tsk. salt