Úrval - 01.11.1962, Qupperneq 33

STONEHENGE
49
staðreynda, er ráða hefur mátt af
brotum úr leirmunum, haugfé og
hinum þöglu steinum sjálfum,
hafa fornieifafræðingarnir, prófes-
sor R. J. C. Atkinson frá Cardiff
próf. Stuart Piggott frá Edinborg-
arháskóla og dr. J. F. S. Stone,
fyrrum forstöðumaður Salisbury
minjasafnsins, sópað burt þoku
forsögunnar og afhjúpað hina
furSulegu sögu um verzlunarþjóð-
flokk, sem skapaði einstæða
menningu á Bretlandi nærri 2000
árum fyrir Krists burð.
Fyrir tæpiega 4500 árum var
England aðeins byggt af litlum
fiokkum frumstæðra veiðimanna,
sem reikuðu um landið. Þetta hafa
fornieifafræðingar ráðið af gróf-
gerðum steintækjum og vopnum,
sem fundizt hafa. En um það bil
2300 f. Kr. komu hjarðbændur frá
meginlandinu og fluttu með sér
þekkingu á nautgripa- og korn-
rækt. Fræ sem fundizt hafa í brot-
um leirmuna, sýna að þeir rækt-
uðu einkum hveiti. Talið er, að
á hverju hausti, þegar grös tóku
að falla, hafi þetta fólk rekið
hjarðir sínar saman til nokkurra
miðstöðva, þar sem slátrað var
óþarfa törfum.
Fornleifafræðingar kalla þessa
hjarðbændur Windmill hæðar fólk-
ið, því að það var á hæð með
þessu nafni, sem Alexander Keiller
gróf fyrst upp og tímasetti eitt
af hinum stóru virkjum þeirra á
þriðja tug þessarar aldar. Þarna
höfðu þeir grafið 2,5 metra djúp-
an hringlaga skurð, sem umlukti
meira en 10 hektara svæði. Á
innri skurðbakkanum höfðu þeir
hlaðið upp heilmikinn garð með
uppgreftinum. Skörð voru í hann,
sem hægt var að reka nautgripina
í gegnum. Á seinni árum hefur
fundizt meira en tylft slíkra virkja
á Suður-Englandi.
Um 200 f. Kr. komu nýir inn-
flytjendur yfir Ermarsund. Þeir
blönduðust hinum fyrri hjarð-
mönnum friðsamlega og tóku þessi
hringlaga virki til nýrra nota sem
fundarstaði eða hof fyrir trúarleg-
ar samkomur. Þegar íbúafjöldinn
óx, voru mörg þessara hringlaga
hofa reist í miðstöðvum kynþátt-
anna allt frá Cornwall til Norður-
hluta Skotlands.
Eitt þeirra, við Dorchester-on-
Thames, kom mönnum fyrst á
sporið, sem leiddi til skilnings á
uppruna Stonehenge-rústanna. Það
fannst af tilviljun á akri einum,
þegar útlínur þess komu fram á
loftmynd. Síðan var það grafið
upp af hóp undir forystu prófess-
ors Atkinsons árið 1949. Innan
við skurðinn og garðinn fundu
þeir holur, sem voru með reglu-
legu millibili allan hringinn. Hér
höfðu hinir fornu byggmgameist-
arar látið brennd mannabein og
síðan fyllt holurnar með kalk-
mylsnu.