Úrval - 01.12.1965, Blaðsíða 32

30
ÚRVAL
fram í vantraustsumræðunum og
hann hafði áður sagt, að hann hefði
haft íulla ástæðu til að telja sér
stuðning helmings allra þjóðkjör-
inna þingmanna (17) og allra hinna
konungskjörnu þingmanna, og er
ekki gott að sjá, hvernig hann hefur
getað komizt að þeirri niðurstöðu,
þegar 19 þingmenn höfðu skrifað
undir áðurnefnda yfirlýsingu. Hinn
tveggja atkvæða munur á fylginu
við Skúla Thoroddsen, sem fram
kemur í símskeytum þeim, sem get-
ið var, verður varla skýrður öðru
vísi en sem mismunandi mat á fylg-
inu við ráðherraefnin. Enda þótt
ekkert frekar hafi verið upplýst
um hvað áðrir símuðu konungi
nema um það, sem Björn Jónsson
símaði honum og vikið verður að
á eftir, má þó gera ráð fyrir, að
þeir aðilar aðrir, sem þar var um
að ræða hafi ekki veitt Skúla stuðn-
ing sinn eða mælt með honum, þar
sem þeir voru svarnir andstæðing-
ar hans.
Vonbrigði Skúla Thoroddsens voru
mikil, þegar hann missti af ráð-
herraembættinu, og áleit hann, eins
og áður er sagt, að þingræðisreglan
hefði verið brotin, er Kristjáni Jóns-
syni var veitt embættið. Skúli hafði
sagt á þingi, að konungur hefði
með símskeytafyrirspurnum sínum
sýnt, að hann hefði haft fullan vilja
á að virða þingræðið, og því gat
hann ekki skilið, að Kristján Jóns-
son skyldí tekinn fram yfir hann.
Jón Krabbe, sem var forstöðumað-
ur íslenzku stjórnarskrifstofunnar
í Kaupmannahöfn og hafði milli-
göngu um símskeytaviðskiptin við
konung, segir í endurminningum
sínum, að áður en Kristján Jónsson
hafi verið - skipaður, hafi Friðrik
konungur VIII af mikilli samvizku-
semi aflað sér upplýsinga um hina
réttu þingræðislegu lausn, og að
hann hafi álitið, eftir að hafa íhug-
að allar skýrslur, að Kristján Jóns-
son, sem var í meiri hluta flokkn-
um, yrði að teljast bezt til þess fall-
inn að safna um sig meiri hluta,
og því hefði konungur skipað Krist-
ján, og, bætir Krabbe við, að þetta
hefði konungur gert þrátt fyrir við-
varanir, sem Björn Jónsson hafi
sent bæði beint til konungs og um
hendur Jóns Krabbe, en Björn réð
konungi til þess að fresta ákvörðun
þangað til eftir alþingiskosningar,
sem voru framundan.
Að öðru leyti skal þetta einkenni-
lega og' athyglisverða mál ekki rakið
hér frekar, en þess má geta, að ef
byggt er á þeim upplýsingum, sem
fram komu í umræðunum á Alþingi,
þar á meðal hinum tilvitnuðu sím-
skeytum, virðist sem fullt eins eðli-
legt hefði verið að skipa Skúla
Thoroddsen. Af hálfu stjórnarand-
stöðunnar, Heimastjórnarmanna,
kom annars fram sú skoðun um
skipun Kristjáns Jónssonar, að kon-
ungur mundi frekar hafa viljað
skipa hann, af því að aðstaða hans
hafi verið betri í neðri deild en að-
staða Skúla þar, því hann hefði þar
ekki meiri hluta, og hafi konung-
ur því í vali sínu viljað fylgja
ströngustu þingræðisreglum. Kemur
það heim við framangreind um-
mæli Jóns Krabbe.
Um vantrauststillöguna á hendur
Kristjáni Jónssyni er það annars
að segja, að séra Björn Þorláks-