Úrval - 01.12.1965, Side 50

48
ÚRVAL
hátt, hafði Shaw mikil áhrif á þró-
un sögulegra leikrita og ævisagna-
ritun.
Á árunum 1897—1903 tók Shaw
mikinn þátt í félagslífi róttækra
sósíalista og var kosinn bæjarráðs-
maður í St. Pancrashverfinu í Lon-
don. Stjórnmáladeilur hans og hin
nýstárlegu leikrit urðu þess vald-
andi, að hann varð brátt víðkunn-
ur um allt England. Leikrit hans
urðu líka vinsæl í Þýzkalandi, því
að áróðurinn fyrir þjóðfélagsum-
bótum, sem einkenndi öll verk hans,
féll ekki síður í góðan jarðveg hjá
Þjóðverjum en Englendingum.
En það var þó ekki fyrr en á ár-
unum 1904—1907, þegar farið var
að sýna leikrit Shaws í Courtleik-
húsinu í London, að hann var endan-
lega viðurkenndur sem leikrita-
skáld. Á þessum árum voru frum-
sýnd mörg ný leikrit eftir hann,
svo sem Maður og ofurmenni og
Barbara majór, og eldri leikrit voru
tekin aftur til sýningar.
Milli leikhússtjóranna í London
ríkti hörð keppni um hvert ein-
asta leikrit Shaws.Pygmalion og
Fyrsti leikur Fanneyjar hlutu met-
aðsókn. Shaw krafðist þess að hafa
á hendi leikstjórn, þegar hann gat
komið því við, en ef aðrir settu leik-
rit hans á svið, lagði han blátt bann
við öllum breytingum og stytting-
um. Það kom í ljós, að hann var
„bisnissmaður" fram í fingurgóma.
Það fé, sem honum græddist á þess-
um árum, varð undirstaða þess
mikla auðs, sem hann lét eftir sig
við andlát sitt og talinn var nema um
60 milljónum króna.
Þegar fyrri heimsstyrjöldin brauzt
út, sakaði hann Breta um að þeir
bæru ábyrgð á henni og varð hann
af þessum sökum óvinsæll um tíma,
en þegar stríðið tók að dragast á
laginn og varð æ þungbærara, fóru
menn að viðurkenna, að hann hefði
haft nokkuð til síns máls.
Á stríðsárunum samdi Shaw nokk-
ur leikrit, þar á meðal Back to
Methusaleh, sem var einskonar
erfðaskrá hans til mannkynsins.
Frægasta leikrit Shaws er þó
Heilög Jóhanna, sem var frumsýnt
árið 1924. Allt sem hann sagði eða
gerði eftir frumsýningu þessa leik-
rits, vakti virðingu eða jafnvel lotn-
ingu; svo mjög jók það á frægð hans.
Heimsblöðin skýrðu frá hverju orði
hans og athöfn eins og han væri
kvikmyndastjarna. Sumir hafa hald-
ið því fram, að þessi mikla dýrkun
og dekur hafi ekki haft nein áhrif
á Shaw, en aðrir eru þeirrar skoð-
unar, að það hafi skapað hjá honum
tilhneigingu . til sýndarmennsku.
Hann hafði alla tíð verið sérgóður
og eigingjarn; hann hikaði aldrei
við að láta fyndni sína flakka,
þó að hann hefði getað náð sama
árangri með mildara orðalagi, sem
engan særði. Samt sem áður hafði
almenningur gaman af stóryrðum
hans og grobbi og mestu hneykslun-
um hans var tekið með kátínu.
Shaw hlaut bókmenntaverðlaun
Nóbels árið 1925 og er talið að leik-
ritið Heilög Jóhanna hafi ráðið þar
úrslitum. Um svipað leyti bauð
brezka stjórnin honum aðalstign, en
hann hafnaði þeim heiðri. Einnig
stóð til að sæma hann einu æðsta
heiðursmerki Breta, en hann af-
þakkaði það með þeim ummælum,