Úrval - 01.12.1965, Blaðsíða 53

ÓGLEYMANLEGXJR MAÐUR
51
það henta, er til kom og var frá því
horfið. Þessi ferja átti að vera á
Vesturós Héraðsvatnanna. Litlu
seinna byggðu þeir aðra á Austur-
ósinn. 1896 var reist timburbrú á
Austurvötnin, en ferjan flutt inn
í Biönduhlíð og sett á Akrahyl. Var
hún þar þangað til brú kom á
Grundarstokk, þar sem Vötnin lágu
í einu lagi.
Alllöngu áður en hér var komið,
var sett upp verzlun á Sauðárkróki,
er stendur við suðvesturhorn fjarð-
arins. Sótti þangað til viðskipta
megin hiuti bænda í héraðinu. All-
ir, sem austan Vatnanna bjuggu
og þar verzluðu, þurfti til þess að
komast yfir Héraðsvötnin. Var
geysimikil umferð um Austurvatna-
brúna og ferjuna á Vesturósnum.
Brú á hann var fyrst reist árið 1925.
Hafði þá dragferja verið þar frá því
laust eftir 1890.
Ferjan á Vesturósnum var með
bátslagi, ég held eins i báða enda,
en flöt í botninn. Breið var hún
mjög og hafði mikið burðarþol. í
ferjunni framanverðri var fyrir-
komið láréttum vinduás með sveif
á þeim endanum, er frá stefni sneri.
Um þennan ás var svo brugðið gild-
um kaðli, sem síðan var strengdur
yfir ósinn og festur með þungum
akkerum beggja megin hans. Þeg-
ar sveifinni var snúið, vatt ásinn
kaðalinn inn á sig öðru megin, en
ofan af sér hinum megin. Þannig
dróst ferjan milli landa. Á miðjum
hvorum borðstokk ferjunnar var
hleri í lagi sem hurð, er stæði upp
á endann. Neðri hluti hans fyllti út
í tilsniðið skarð á borðstokknum,
en efri parturinn reis all hátt upp
fyrir borðstokkinn, og var hann
kræktur þar fastur. Að neðan var
hlerinn á hjörum, þannig var bæði
hægt að hafa hann lóðréttan og
eins að leggja hann út með þar til
gerðum taugum og útbúnaði. Þegar
að landi kom, var hleranum hleypt
út að ofan upp á bakkann eða á ská
ofan í grunnt strandborðið. Síðan
fóru menn og hestar eftir þessu
skáborði upp á ferjuna eða úr henni,
er að landi ltom.
Ekki dugði kaðallinn lengi, togn-
aði hann eða slitnaði við mikil átök.
Var þá fenginn stálvír í hans stað,
og dugði þá betur enda ávallt not-
aður upp frá því.
Þar sem Vesturós Héraðsvatna
fellur til sjávar, er landslagi svo
háttað, að austan við hann rís
Hegranesið all hátt úr sjó. Að vísu
er nú sú breyting á orðin þar, að
klettabelti austan óssins hefur verið
sprengt niður og notað í hafnar-
gerð við Sauðárkrók, ef ég man
rétt. En fram til þess að slíkt verk
var hafið, stóð hár bergveggur nes-
megin við ósinn. Frá rótum klett-
anna og meðfram þeim lá fremur
mjótt malar og sandbelti milli
þeirra og óssins. Hinum megin, að
vestan, teygði sig mjór sandtangi
fram milli vatnanna og sjálfs fjarð-
arins. Þetta var smágerður sand-
tangi, sem brimið skóf til og frá,
ýmist braut af eða teygði úr og jók
við. Vestur frá ósnum tók svo við
Borgarsandur, smáger, sléttur og
víðáttumikill og náði upp undir
kauptúnið.
Eftir að ég komst til vits og ára
og meðan ég dvaldist innanhéraðs,
fannst mér Vesturósinn einhver