Úrval - 01.05.1966, Blaðsíða 24

22
ÚRVAL
settu meðlimir hjarðarinnar til að
bera kennd fyrir því, hvað viðeig-
andi er hverju sinni. Þetta sést,
þegar kýr eru bundnar í fjósi til
mjalta og gjafa. Sérhver kýr fer
sjálfviljug á sinn stað, og við slík-
ar aðstæður hef ég séð mjög auð-
mjúka og lítilláta kú krefjast réttar
síns gagnvart miklu sterkari og
virðulegri kú, sem hafði óvart far-
ið á þann bás, sem lítilláta kýrin
átti tilkall til. Jafnvel þótt kýr sé
ekki nógu sterk til þess að reka
slíka boðflennu burt, krefst hún
samt réttar síns til bássins með því
að ganga fast upp að boðflennunni
og þrengja að henni, þangað til
kúahirðirinn kemur á vettvang til
þess að sjá um, að öllu réttlæti sé
framfylgt.
Kýr sýna einnig tilhneigingu til
þess að bindast vináttuböndum við
þær kýr innan hjarðarinnar, sem
njóta svipaðrar samfélagslegrar
virðingar og gera þá gagnkvæma
„snyrtisamninga" við þessar stall-
systur sínar, þannig að þær sleikja
og snurfusa hvor aðra. Þessi vin-
átta helzt, þegar þær eru á beit í
haganum hlið við hlið eða í ná-
munda hvor við aðra. Þessu má líkja
við börn í skóla, sem helzt vilja
sitja hjá vinum sínum og leik-
félögum. En þessi vináttukennd
kúnna virðist ekki ná til neins
meiri háttar örlætis, því að ég hef
séð slíka „perluvini" keppa vægðar-
laust, þegar um það hefur verið
að tefla, hvor hljóta skuli eitthvert
góðgæti, sem er af skornum
skammti. í slíkum tilfellum kæfir
sjálfsbjargarviðleitnin niður vin-
áttukenndina.
Ef til vill er hegðun hjarðarinn-
ar mest hrífandi, þegar einhver kýr-
in fæðir kálf. Fæðist kálfurinn úti
í haganum, mun hjörðin alls ekki
skeyta um kúna, meðan á fæðingar-
hríðunum stendur, en hún dregur
sig þá venjulega í hlé undir lim-
girðingu eða tré og bíður þess, að
kálfurinn fæðist. Hjörðin mun láta
sem hún sjái hana ekki, heldur
bíta á víð og dreif um hagann og
snúa öll í sömu átt, líkt og ekkert
óvænt væri að gerast.
En það, sem á eftir fer, sýnir ó-
tvírætt, að kýrnar vita ofurvel,
hvað er að gerast. Kýrin verður
sjálf að gera sitt ýtrasta til þess
að fæða af sér kálfinn. Venjulega
tekur þetta hana frá 20 mínútum
upp í eina klukkustund, og leggst
kýrin þá niður til þess að þrýsta
kálfinum að lokum út úr sér. Síðan
rís hún á fætur og karar kálfinn,
þangað til hann er þurr, og hvetur
hann svo til þess að rísa upp og
næra sig á hinni ríkulegu mjólk,
sem júgur hennar hefur verið að
tútna út af síðustu 12 tímana eða
svo.
Venjulega er kálfurinn staðinn
upp, áður en 5 mínútur eru liðnar.
Og þegar hann rís upp, gerist dá-
lítið, sem er í rauninni í hæsta
máta furðulegt. Jafnvel þótt hjörðin
sé langt í burtu, mun forystukýrin
líta í áttina til kýrinnar og nýfædda
kálfsins hennar. Hún hnykkir til
höfðinu, og um leið hætta allar
kýrnar að bíta og snúa við, líkt og
samkvæmt skipun. Og síðan koma
þær allar á stökki í áttina til kýrinn-
ar. Og þær láta í ljósi gleði sína
með því að setja öðru hverju upp