Úrval - 01.05.1966, Qupperneq 87

HVERJIR TAKA BERLÍN?
85
aðir herflutningabif-
reiða streymdu í enda-
lausum straumi eftir
þröngri aðalgötu hinn-
ar frönsku borgar og
stefndu í norðaustur — í átt til vest-
urvígstöðvanna. Þær áttu langa leið
fyrir höndum. Og borgin Reims,
sem er fræg fyrir sína gotnesku
dómkirkju með turnunum tveim,
var meira en venjulegur áningar-
og eftirlitsstaður á birgðaflutninga-
leið þessari. Dag þennan, miðviku-
daginn 28. marz árið 1945, var hún
ef til vill þýðingarmesta borgin í
gervallri Evrópu. í bakgötu einni,
sem var nálægt járnbrautarstöðinni,
stóð þriggja hæða skólahús úr rauð-
um múrsteini. Og í skólahúsi þessu
var til húsa þýðingarmikil stofnun,
SHAEF, Aðalbækistöðvar yfir-
stjórnar Bandaríkjaherjanna.
Skrifstofa Eisenhowers. yfirmanns
alls herafla hinna vestrænu Banda-
mannaherja á meginlandi Evrópu,
var í skólastofu á annarri hæð. Þar
hafði Eisenhower unnið næstum
þrotlaust allan daginn. Stofan var
lítil og fátækleg. Við gluggana tvo
hengu myrkvunartjöld. Á skrif-
borðinu voru tvö svört símatæki,
annað fyrir símtöl til Washington
og Lundúna, sem ekki var unnt að
hlera, þar eð þá heyrðist eintómar
truflanir. Stundarfjórðungi fyrir
átta um morguninn hafði hann les-
ið símskeyti Montgomerys yfirhers-
höfðingja, þar sem hann leitaði eft-
ir samþykki um að mega æða á-
fram til Elbe og þaðan áfram til
Berlínar. Og nú var Eisenhower að
taka ákvörðun sína um, hvernig
sókninni skyldi háttað og hernað-
urinn rekinn allt til stríðsloka.
Hnitmiðuð öflug framsókn á einum
stað eða hægari sókn á gervallri víg-
línunni?
Nokkrum mánuðum áður höfðu
æðstu yfirmenn herafla Banda-
manna gefið svohljóðandi yfirlýs-
ingu um hlutverk Eisenhowers,
æðsta yfirmanns innrásarherjanna:
,,Þú munt ráðast inn á meginland
Evrópu og hefja, í samvinnu við
Sameinuðu þjóðirnar, aðgerðir, sem
miða að sókn inn í hjarta Þýzka-
lands og eyðileggingu herafla þess“.
Eisenhower hafði framkvæmt fyrir-
mæli þessi með miklum snilldar-
brag. Honum hafði tekizt að hamra
sam^n geysilegt sóknarvopn úr her-
afla rúmlega heillar tylftar þjóða,
og hafði þannig myndað hrikaleg-
asta her sögunnar.
Herir hans höfðu ruðst yfir Rín á
21. degi og rutt sér braut inn í hjarta
Þýzkalands á miklu skemmri tíma
en gert hafði verið ráð fyrir. En
þessi óvænti hraði sóknarinnar hafði
nú einmitt skapað Eisenhower fjöl-
mörg flókin vandamál, sem kröfð-
ust þess, að þau væru nú leyst. Hann
varð nú að taka tafarlaust ákvarð-
anir um þessi flóknu vandamál.
Eisenhower varð að samræma á-
ætlanir sínar þessum nýju aðstæð-
um. Það þýddi, að hann varð að
breyta hlutverki sumra herjanna,
einkum 21. her Montgomerys. Og
síðasta orðsending Montgomerys bar
þess greinilega vitni, að enn væri
um að ræða þýðingarmikinn skoð-
anamun þessara tveggja manna.
Mánuðum saman höfðu þeir Mont-
gomery og yfirmaður hans, Sir Alan
Brooke yfirhershöfðingi, formaður