Úrval - 01.05.1967, Qupperneq 116

114
ÚRVAL
í Lundúnum. Að vísu tóku áhorf-
endur leik hennar vel, en samt voru
sumir gagnrýnendurnir ekki allt of
kurteisir. Fyrirsögnin að gagnrýni
Max Beerbohms var t.d. þessi:
„Hamlet Danaprinsessa“.
Allt sitt líf hataði Sarah hvers
kyns ofbeldi og harðstjórn, og þeg-
ar Dreyfusmálið kom af stað nýrri
bylgju Gyðingahaturs, sýndi hún það
hugrekki að verja franska höfuðs-
manninn opinberlega, jafnvel þótt
þetta ylli vinaslitum milli hennar og
hennar nánustu vina. Eftir að Dreyf-
us hafði verið dæmdur í útlegð á
Djöflaeyjunni, hélt hún á fund Emile
Zola, og sagt var, að það hafi verið
hún, sem hafi talið hana á að skrifa
„J’Accuse“ (Ég ákæri), hina frægu
vörn fyrir hönd Dreyfusar, en bók
sem einkenndist af kröfunni, um að
hann fái að njóta réttlætis.
Þrátt fyrir þetta óvinsæla hlut-
verk sitt utan leiksviðsins hélt hún
áfram að vera skærasta stjarnan í
leikhúsheiminum. Árið 1898 flutt-
ist hún með leikflokk sinn til
Théatre des Nations (Þjóðleikhúss-
ins), risastórrar byggingar, sem tók
geysimarga áhorfendur. Þá var hún
orðin 55 ára, en samt skrifaði hún
undir 25 ára leigusamning án þess
að blikna eða blána. Fyrsta verk
hennar var að endurskíra leikhúsið,
sem fékk nú nafnið Theatre Sarah
Bernhardt, en því nafni var svo
breytt á hernámsárunum síðari
heimsstyrjaldarinnar, þegar embætt-
ismenn nazista komust að því, að
leikkonan væri Gyðingur í aðra ætt-
ina. Leikhúsið er í notkun enn þann
dag í dag, og nú ber það nafn Söru
á ný.
Er hér var komið sögu, réð hún
ein öllu um leiksýningar sínar, og
stjórnaði leikhúsi sínu af dugnaði og
kunnáttu hermarskálks og örlæti
Krösusar. Einkaíbúð hennar að
tjaldabaki taldi 5 herbergi, þar á
meðal eldhús og ríkulega skreytta
gríðarstóra dagstofu, þar sem skíð-
lagaði á arni allan veturinn og mest-
an hluta sumarins. Einkabúnings-
herbergi hennar var líka ofhitað
á sama hátt. Það var alltaf troð
fullt af blómum, sem hinir fjölmörgu
aðdáendur sendu henni. Þar beið
hún sem tigin drottning eftir því
á hverju kvöldi, áður en sýning
skyldi hefjast, að leiksviðsvikapilt-
urinn berði að dyrum hjá henni og
tilkynnti: „Frú, klukkan verður átta,
þegar yður þóknast."
Engin önnur leikkona stundaði
starf sitt af öðru eins kappi eða
annarri eins ósérhlífni. Hún athug-
aði hvert smáatriði frá ótal hliðum
og vann geysilega mikið fyrir hverja
leiksýningu. Hún fór á fætur klukk-
an sjö, átti viðtöl við búninga- og
leikmyndateiknara til klukkan átta,
og síðan æfði hún leikflokk sinn í
3 tima. Eftir hádegisverð, sem hún
snæddi í búningsherbergi sínu, hafði
hún stundum síðdegissýningu, sem
hún lék auðvitað eitt aðalhlutverkið
í, og síðan fór hún heim. Svo fór
hún aftur í leikhúsið vegna kvöld-
sýningarinnar, og eftir að hafa snætt
náttverð að leiksýningu lokinni með
nokkrum vinum sínum, las hún oft
og lærði ný hlutverk þangað til
klukkan þrjú að morgni. Hún hafði
sína eigin útskýringu á takteinum,
er minnzt var á þessa ofsalegu
starfsorku hennar. „Orka skapar