Úrval - 01.08.1970, Blaðsíða 119

NJÓSNARINN SEM SKIPTI UM SKOÐUN
117
kins á bökkum Hudsonárinnar og
hin nýju verkefni hans kynnu að
snerta sögulega stóratburði og nýtt
hættuástand. Því síður gat hann
gert sér grein fyrir því, hversu
mjög hann hafði hjálpað Banda-
ríkjamönnum til þess að auka styrk
sinn og gert þeim þannig kleift að
snúast gegn þessum nýja vanda.
Frá því í apríl 1959 þangað til í
september árið 1962 hafði Tuomi
skipzt á fleiri tugum orðsendinga
við Miðstöðina í Moskvu. Sumar
voru skrifaðar með ósýnilegu letri
og sendar í venjulegum pósti. En
margar voru sendar á fjóra felu-
staði, sem valdir höfðu verið fyrir
hann í New York. Menn Alríkis-
lögreglunnar höfðu stöðugar gætur
á þessum felustöðum, og þannig
tókst þeim að komast að því, hverj-
ir hinir ýmsu sovézku njósnarar
voru, sem komu á felustaði þessa
til þess að sækja orðsendingar eða
skilja þær þar eftir. Þessum njósn-
urum var svo veitt stöðug eftirför,
og þannig fann Alríkislögreglan
aðra felustaði og aðra njósnara.
Smám saman tókst Alríkislögregl-
unni að komast þannig á snoðir um
heilt kerfi sovézks njósnastarfs í
Bandaríkjunum.
Afleiðinganna af því, sem Alrík-
islögreglan varð þannig áskynjaum,
gætir iafnvel á sumum sviðum enn
þann dag í dag. Þess vegna er eng-
inn líklegur til þess að ljóstra upp
um allan þann ávinning, sem fékkst
á þennan hátt. En samt er það aug-
ljóst, að mönnum Alríkislögregl-
unnar tókst að afla sér ómetanlegs
skilnings á hugsanagangi mannanna
í Kreml með því að meta og sund-
urgreina fyrirskipanirnar, sem
njósnurunum bárust frá Miðstöð-
inni í Moskvu. J. Edgar Hoover, yf-
irmaður Alríkislögreglunnar, til-
kynnti forsetanum það strax í
ágúst árið 1961, að Rússar væru
farnir að leita ákaft að vísbending-
um um, að Bandaríkin væru í þann
veginn að hervæðast til undirbún-
ings styrjöld. Sovézkum njósnurum
í Bandaríkjunum tóku að berast
tíðari og ákafari fyrirskipanir um
það árið 1962, að leita ákaft að
slíkum vísbendingum. Og slíkar
fyrirskipanir urðu smám saman tíð-
ari og ákveðnari.
f haustbyrjun fóru þessar stöð-
ugu og áköfu fyrirskipanir Mið-
stöðvarinnar í Moskvu að valda á-
hyggjum meðal njósnasérfræðinga
í Washington, sem unnu að því að
vega og meta allar leynilegar upp-
lýsingar. Ástæðan fyrir þessum á-
hyggjum þeirra var einfaldlega sú,
að Bandaríkin höfðu ekki byrjað
neinn slíkan undirbúning né höfðu
í hyggju að gera neitt, sem rétt-
lætt gæti þá trú Sovétmanna, að
hervæðing Bandaríkjamanna væri
á næsta leiti. Hvers vegna voru
Rússar þá haldnir þessum ótta? Hin
endanlega og ógnvænlega ályktun,
sem sumir bandarísku sérfræðing-
arnir drógu af þessari trú Rússana,
var sú, að þeir hlytu sjálfir að vera
að vinná að einhverjum fram-
kvæmdum, sem væru þess eðlis, að
vænta mætti, að Bandaríkin færu
að búa sig undir styrjöld, ef þau
kæmust að þeim.
Og næsta veigamikla spurning-
in var svo þessi: Hvar var líkleg-
ast, að unnið væri að slíkum fram-