Ársrit Torfhildar - 01.04.1987, Blaðsíða 7

Þær bókmenntir sem aðallinn las voru þó enn sem fyrr frernur
óaðgengilegar. Bækurnar voru gefnar út í litlum upplögum og
voru óheyrilega dýrar. En með nýrri samfélagsgerð hafði staða
listarinnar á Vesturlöndum breyst oglistamenn fengið aukið svigrúm
til að korna verkurn sínurn á framfæri. Þeir gátu nú lifað af störfum
sínurn án þess að þurfa að leita fulltingis efnaðra aðalsmanna.
Nýr vettvangur var orðinn til fyrir list þeirra; vettvangur
borgarastéttarinnar, hinn almenni markaður. Jafnframt þessu fóru
listamenn að velja sér daglegt líf borgaranna að viðfangsefni og
það form sem rithöfundum þótti hæfa þessu efni voru langar
raunsæislegar frásagnir sem innihéldu oftast öflugan
siðferðisboðskap. Þessir þættir urðu uppistaðan í skáldsögunni sem
varð á stuttum tíma óhemjuvinsæl dægradvöl hjá borgarastétt-
inni og þar með góð verslunarvara. Verðinu var stillt í hóf og
markaðurinn stækkaði sífellt en var á hinn bóginn ákaflega eins-
leitur, byggður upp af fólki sem var sprottið úr svipuðu umhverfi
og bjó við líkar aðstæður. Skáldsagnahöfundarnir voru oftast sjálfir
úr borgarastétt, þeir skrifuðu fyrir og um nsitt fólk" og náðu
þannig eins konar samhljómi við lesendahópinn, þeir skrifuðu það
sem fólkið vildi lesa. Þeir lögðu takmarkaða áherslu á fágaðan
stíl en voru fyrst og fremst að segja sögur. Auðvitað voru þessar
bækur misjafnar að gæðum en rnargar þeirra eru taldar til
fagurbókmennta nú á tímurn.
Þessi samhljómur milli höfunda og lesenda hélst að mestu allt
frarn undir fyrri heimsstyrjöldina. Meginhluta þess tíma var bóka-
markaður nokkuð óskiptur og lesendahópurinn einsleitur. Þó höfðu
kornið brestir í þetta fyrirkomulag nokkru fyrir aldamót. Viðteknar
formvenjur höfðu þá orðið að víkja fyrir nýjum í verkum einstakra
höfunda. Samfélagsgagnrýni lét á sér bæra og upp úr því fór að
bera verulega á þeim aðskilnaði skemmtibóka og Malvarlegri" eða
„þyngri" bókmennta sem síðan hefur orðið nánast alger. Gedin
segir þessa þróun síðan hafa verið að gerjast enn frekar á árunum
milli heimsstyrjalda en eftir seinna stríð hafi bilið þarna á milli
verið orðið óbrúanlegt og þar með hafi skapast sá greinarmunur
sem gerður er í dag á fagurbókmenntum og afþreyingarbókmenntum
eða léttmeti.
5