Ársrit Torfhildar - 01.04.1987, Blaðsíða 56

felst í því aö menn eru að standa vörð um heiður og orðspor þess
látna. Þegar Akkilles dregur lík Hektors á eftir vagni sínum um
vígvöllinn er hann fyrst og fremst að reyna að ófrægja minn-
ingu hans, binda fullan endi á líf Hektors Príamssonar.
Rétt er að minnast þess að hjá Hómer kemur fram hugmyndin
um Hel, iíf sálar eftir líkamsdauðann, en af lýsingunum í
Odysseifskviöu að dæma er það líf ófýsilegt. Glæsilegt framhafdslíf
felst fyrst og fremst í orðsporinu. Það er þó ekki þar með sagt
að hver og einn eigi það við sjálfan sig hvernig hann hagi lífinu.
Menn hafa skyldum að gegna við minningu forfeðranna. Þarna
eykst þungi ættarskyldunnar, forfeðurnir búa bæði líkamlega og
andlega í niðjunum. Framhaldsfíf þeirra er að einhverju marki
komið undir því hvern orðstír afkomendurnir öðlast og öfugt.
Niðurlag
Niðurstaða Vilhjálms um íslendingasögurnar er á þá leið að í
þeim veruleika sem þær lýsa sé siðferðið ekki ennþá afmarkað
fyrirbæri heldur séu siðferðisspurningar samofnar félagslegum
tengslum og einstökum aðstæðum. Mér hefur virst að það sé nokkur
munur á Hómerskviðum í þessu sambandi en þær gefi góða innsýn
inn í hvernig slíkt siðferði mótast og fær smátt og smátt
staðfestingu í venjum og lögum samfélagsins.
í Ilíonskviöu ber lítið á sjálfstæðu siðferði; samskipti byggja
á gagnkvæmum viðskiptum, hetjuskapur er skilyrtur af aðstæðum
en sprettur af þrá manna eftir eilífu lífi og sterkri ættarskyld.
Það nkaup-kaups"-siðferði sem er áberandi í llíonskviöu hefur hins
vegar öðlast hærri sess í Odysseifskviöu og kemur það einna
skýrast fram í þeirri áherslu sem hvílir á gestrisninni. Út alla
kviðuna eru þeir Odysseifur og Telemakkus gestvinir hinna ýmsu
manna og kvenna og fram koma skýrar reglur um það hverjar
séu skyldur gestgjafans jafnt sem gestsins. í einni lygasögunni
sem Odysseifur segir dulbúinn býður konungurinn í Egyptalandi
honum til sín þrátt fyrir að hann og menn hans hafi áður farið
um akra Egypta rænandi og myrðandi. Ástæðan er sú, segir
Odysseifur, að konungurinn...
54