Ársrit Torfhildar - 01.04.1987, Side 55

Ilíonsborgar, því „önd mannsins næst ekki aftur, né fæst, þegar
hún eitt sinn er liðin fram af vörunum." (II.: 177) Hann þráir eilíft
líf og er ekki einn á báti í því efni.
Eg vildi óska, að eg væri eins viss um að vera ódauðlegur og
ellivana alla daga, og vera eins virtur og Aþena og Appollon
eru virt, eins og eg er viss um það nú, að þessi dagur verður
Argverjum óhamingjudagur.
Svo mælir Hektor í áttunda þætti (II.: 163) og flestar persónur
Hómers bera svipaða ósk í brjósti. Þær hræðast dauðann, sérstaklega
lítilmannlegan dauða. í Odysseifskviöu óskar Odysseifur þess að
hann hefði frekar dáið í bardögunum um Tróju en að týnast í
hafi, og í IUonskviöu skelfist Akkilles sannarlega þegar
Skamanderfljót er um það bil að drekkja honum.
Stundum hefur verið sagt að maðurinn skapi guðina í þeirri
mynd sem hann sjálfur vilji vera og það kernur vel heim og saman
við þá ódauðlegu guöi sem hetjurnar í Hómerskviðunum trúa á.
Raunin er auðvitað sú að þær sætta sig ekki við hið sammannlega
hlutskipti, dauðann, heldur reyna þær að rísa upp yfir það með
því að lifa eilíflega á vörum kynslóðanna. Eftir að Akkilles er
búinn að særa Hektor til ólífis segir sá síðarnefndi:
Mundi eg nú vilja, að eg félli ekki frægðarlaust, og án þess
að gera nokkra vörn af mér, heldur rnundi eg vilja vinna
eitthvað stórt, sem orðið gæti til afspurnar hjá eftirkomandi
mönnum." (Il.:445)
Það er markvert í þessu sambandi að í biðlavígsþætti drepur
Odysseifur Leódes þegar hann biður sér griða en hann þyrmir
hins vegar söngmanninum Femíusi Terpíussyni. Söngmenn voru
nefnilega, rétt eins og íslensku skáldin við hirð Noregskonunga,
líklegastir til aö halda minningu höfðingjanna á lofti. Ég leyfi
mér í mesta ábyrgðarleysi að fullyrða að enginn annar en Femíus
hafi fyrstur samið kviðu um hrakningar og hetjudáðir Odysseifs.
En það er önnur saga.
Ætla má að mikilvægi þess að lík fái rétta greftrun sé af
svipuðum rótum runnið og hin persónulega frægðarþrá; munurinn
53