Ársrit Torfhildar - 01.04.1991, Blaðsíða 32

Ársrit Torfhildar
halda lífinu í skefjum. Þá fannst henni hún stjórna, en í raun hafði
hún enga stjórn á eigin lífi eða lífi barna sinna. Þegar hún eldist, fer
hún svo sjálf til ljósmyndara til að varðveita sjálfa sig. Ljósmyndin er
þá löguð til þannig að hún missir öll sérkenni. Hún hefur líka misst
öll sérkenni fyrir sögumanni, þess vegna getur hún skrifað um hana:
Ég er búin að yfirgefa þau. Ilmurinn af hörundi hennar blundar
ekki lengur í vitund minni, né geyma augu mín litinn á augunum
hennar. Ég man ekki lengur röddina, nema endrum og sinnum þá
þýðu sem kom með þreytu kvöldsins. (33)
Allt sem hún hefur núna er ljósmynd, en það er ljósmynd án
sérkenna. Hún hefur fjarlægst þær tilfinningar sem hún bar í garð
móður sinnar og þarf því að skipta um sjónarhorn til að skilja þær.
Móðirin breyttist einn daginn fyrir augunum á henni, allt í einu sá
stúlkan allt aðra konu og trylltist úr hræðslu, ekki af því hvernig a ð
hún leit út heldur, eins og hún segir: "[...] en það sem einmitt gerði
hana að þeirri sem hún var, og ekkert gat komið í staðinn fyrir, var
horfið... (96).
Hestar minningar sögumanns eiga sér upptök í einhverjum
ljósmyndum, þær koma sögunni af stað, hvort sem þær ljósmyndir
eru til eða ekki. Sem dæmi má nefna að þegar hún rifjar upp dauða
föður síns, byrjar hún á því að segja: "Ekki veit ég hver hefur tekið
myndina af örvæntingunni." (36) Síðan giskar hún á að það hafi
verið faðir sinn og upp úr því fer hún að tala um dauða hans. Með
þessu skýrir hún að örvænting er eitthvað sem hún tengir strax við
veikindi og dauða föður síns. Þeirri ljósmynd lýsir hún hins vegar
aldrei nánar. Hún lýsir sjálfri sér oft með tilvísun í ljósmyndir, einu
sinni með tilvísun í kvikmyndir:
Ég hef aldrei séð kvikmynd með indíánakonunum sem bera
samskonar hatta með flötum börðum og flétturnar framan á
brjóstinu. Þennan dag er ég líka með fléttur. (20)
AÐlokum
Með því að skoða líf sitt eins og ljósmynd tekst Duras að frysta
það og gera það eilíft, jafnvel atburði sem ekki áttu sér stað. Með því
að lýsa sömu atburðunum aftur og aftur undirstrikar hún mikilvægi
þeirra. Með orðum Barthes: "endurtekur óendanlega það sem aldrei
væri hægt að endurtaka í raun og veru."6 I raun og veru fólst
30