Ársrit Torfhildar - 01.04.1991, Blaðsíða 54

Ársrit Torfhildar
nokkrum árum áður en sagan hefst, en móðir þeirra er í þann mund
að koma heim með nýja kærastann, sem er ekki eins huggulegur í
augum systranna og hann er í augum móðurinnar. Hann leggur
systurnar í einelti og boðar þeim ekkert nema dauða, tortímingu eða
sturlun.
Hér á eftir mun ég fjalla um Sister út frá kenningum Juliu
Kristevu um úrkast og þrá í tungumálinu, kenningum Claire Kahane
um nútíma-gotnesku og kenning Lawrence Lipking um ótta konunnar
við að vera yfigefin verður athuguð í sambandi við óvirkni
móðurinnar. Þess ber að geta að Kristeva byggir kenningar sínar að
einhverju leyti á kenningum franska sálgreinandans Jacques Lacan
sem aftur smíðar sínar kenningar út frá fyrsta sálgreinandanum;
Sigmund Freud, því verður það helsta úr þeim kenningum rakið
stuttlega. Minnst verður á vangaveltur Svövu Jakobsdóttur um
líffræðilegan mismim kynjanna sem orsök frumhræðslu og
öryggisleysi kvenna. Sömuleiðis verður getið kenninga Otto Rank,
brottrekins lærisveins Freuds, um tvífarann og sálfræðilegar ástæður
þess að hann birtist.
Orð Helenar Cixous um kvenlegan rithátt (fr. écriture feminine)
eiga líka vel við þessa sögu en hún segir meðal annars að kventexti
komi fram í gegnum aðskilnað, ekki aðskilnað sem er bætt strax fyrir,
heldur raunverulega getu til að losa tökin og sleppa taumhaldinu.
"Þetta verður myndhverfing hins reikula, ofgnóttar, áhættunnar af
hinu óþekkjanlega: að þekkja ekki, kvenlegan texta er ekki hægt að
segja fyrir, hann er óræður, óþekkjanlegur og því mjög truflandi.
Hann er óvæntur og ég held að kvenleiki sé ritaður handan væntinga;
hann er í rauninni texti hins ófyrirsjáanlega."1 Að mínu mati kemur
þessi kvenlegi ritháttur vel fram í sögunni Sister þar sem mjög
kvenlegri reynslu er lýst; nauðgun stúlkubarns af föðurstaðgengli og
átökum stúlkunnar í leit sinni að sjálfstæðri sjálfsmynd. Sagan er rík
af því sem er óþekkt og óhugnanlegt og kemur það fram í stíl hennar
og frásagnarhætti.
ÚRKAST OG ÓHUGNAÐUR KYNFERÐIS
Kenning Kristevu um úrkastið grundvallast á ákveðinni höfnun,
höfnun á móðurinni, í þessu tilviki er móðurlíkamanum hafnað; því
að verða kona. Sagan Sister er upptekin af kvenlíkamanum,
kynþroska hans, takmörkum hans, saurgun hans og leyndarmálum -
52