Mímir - 01.05.1980, Síða 10

djúpinu, fegurri og gjöfulli en nokkru sinni
fyrr.
Senn blikar oss einnig í djúpinu stjarna
við stjörnu dropar á vatni
deplandi ljósmerki lárétt fljúgandi blóm
heilt sólkerfi af ljósum djúpt undir iljum
vorum
nálgast og verður oss nákomin jörð
ný og lokkandi frjótt og bvlgjandi líf.
(bls. 28)
Þannig má segja að Vetrarmyndir ár lífi
skálda fjalli einkum um vandamál og gildi
skáldskapar nú á dögum; hvort skáldin eigi
að vera virkir þátttakendur í þjóðfélagsum-
ræðum eða einungis „einrænislegir föndrar-
ar við heldur værukært tilfinningalíf“. Víst
er að Hannes telur að skáldskapur geti haft
áhrif á samtíðina og reyndar er það krafa
hans að skáldin geri ljóð sín að vettvangi
bjóðfélagsumræðna, samanber orð hans í
fyrrnefndum skáldaumræðum:
Eða ætti ekki ljóðið að vera skáldinu
eðlilegri vettvangur en ræðustóllinn?13
Til einföldunar á hugsunargangi Hannes-
ar í Vetrarmyndum má ef til vill setja helstu
atriðin inn í grunnlíkan Greimasar.
SUMAR (LÍF)
samlíf manns og mold-
ar, sjálfstæð og frjó ___
menning.
ný lífsvitund (sósíal-
ismi) með athafnasemi
og skorinorðum ljóð-
um.
VETUR (DAUÐI)
einangrun manna,
>-fengsl þeirra við land-
ið rofna, ósjálfstæði og
upplausn menningar.
aðgerðaleysi og doði
samfara óvirkum og
innhverfum ljóðum
módernistanna.
Þó að þetta ferli sé nokkurs konar hring-
rás, frá sumri til veturs og svo aftur til sum-
8
ars, er engan veginn um neitt afturhvarf að
ræða hjá Hannesi. Ferlið liggur frá lífi til
dauða og svo áfram til endurfæðingar. Kjör-
orð Hannesar eru: Stöðvum veruleikaflótt-
ann, en hefjum sókn gegn þeim „vofuher
sem ver okkur landið“. En þetta mun koma
betur í ljós hér á eftir.
IV.
I Viðlölum og eintölum birtist svo fram-
lag Hannesar til vakningar og baráttu fyrir
nýjum heimi. Viðtöl og eintöl eru þrettán
ljóð, þar af eru fyrstu fimm einn samfelldur
nafnlaus bálkur. Þar útmálar Hannes fyrir
lesendum stöðu nútímamannsins í tæknisam-
félagi atómaldar og lýsir liugmyndabeimi
bessarar veraldar þar sem firring og sundur-
bútun alls er ríkjandi. Öll heild er horfin,
hið áður fastbundna efni hefur verið leyst
unp í öreindir sínar og tími og rúm eru orðin
afstæð, hverful og ómælanleg. Veröldin er í
einu orði sagt yfirskilvitleg.
Einstaklingurinn (borgarinn) er eins og
útlendingur í þessum heimi, fullkomlega
hiálparvana fórnarlamb óskiljanlegra og
fiandsamlegra afla; líður best í ljósaskiptun-
um þegar gamalkunnug form birtast.
þessi elligræna koparstunga:
tungl og stjörnuglingur kristilegra barna
(bls. 31)
Eini fasti punkturinn í tilverunni. Eða
]:>að reynir hin klofna tunga að telja okkur
trú um meðan myrkrið hylur sannleik dags-
ins.
En að morgni þegar ljósið
læsir greipum sérhvern hlut og skorðar
sófa borð og stóla
skríður allt í skel og hniprar sig
í kufung
Við erum meðal hinna dauðu
minjagripa á sýningu dagsins