Mímir - 01.05.1980, Síða 12

Orð okkar væru helzt yfir
skilvitlegur skáldskapur (bls. 38)
Og að dómi Hannesar er mælirinn löngu
fullur. Hann hvetur því menn til að stinga
við árum og athuga sinn gang.
Nú skulum við horfast í augu
og neyta þess að við erum enn á lífi
búnir holdi og blóði í gervi manns
sem myndi verða okkur hvöt til að
berjast
neita að láta óttann ræna okkur staðhelgi
og stugga okkur sem reyk og blaktandi
skuggum
frá þessum heitu lindum . . .
neita að búa lengur í fjarlægð
og neita
að vera útlagar okkar sjálfra (bls. 39)
Þannig boðar Hannes nýtt raunsæi. Við
skulum stíga niður úr ómælinu (hugarfylgsn-
unum) og á jörðina (hinn hlutlæga heim).
Viðurkennum sem staðreynd hinar sögulegu
og samfélagslegu aðstæður og berjumst fyr-
ir tilveru okkar sem menn, fyrir rétti okkar
sem einstaklingar og sem þjóðfélag. Jörðin
er staður okkar og dagurinn í dag sú stund
sem við lifum. Tökum höndum saman og
berjumst fyrir lífí okkar meðan enn er ein-
hver von.
Sagan gefur það til kynna að með óbreyttu
líferni væri okkur eðlilegast að gefast ein-
faldlega upp — viðurkenna ósigur mann-
kynsins sem staðreynd. Gærdagurinn er ein-
ungis heit brunarúst og á „þeflausum“ hug-
sjónum okkar er enga framtíð að byggja. Og
það er kannski eins gott.
Ef alls er gætt er öllum hollast
að allra hugsjón fæðist þurr og visin
og verði aldrei holdi klædd
Það kyndir enginn bál að beinum!
(bls. 41)
En þó að hugsjónir okkar séu ófrjóar er
ekki hægt að segja það sama um viðleitni
okkar til að skara eld að eigin köku. Því í
samkeppnisþjóðfélagi nútímans hefur það
sýnt sig að sviksemi er sú list sem mest er
í hávegum höfð. Þannig einkennast allar at-
hafnir okkar af flærð og fláttskap. Og
Hannes vill meina að kristileg hugmynda-
fræði (túlkun eða öllu heldur rangfærslur
manna á orðum Krists) eigi ekki hvað minnst-
an þátt í þessum ósköpum. Þannig verða
orð Krists um syndafyrirgefningu mönnum
skálkaskjól fyrir frömdum ódæðum og ekki
síst „gjaldmiðill að nýjum glæpum“.
— o —
Þó að þau átta ljóð sem enn teljast til
Viðtala og eintala séu á vissan hátt slitin
úr tengslum við fyrri partinn er viðfangsefnið
enn hið sama og heldur verður skáldið skor-
inorðara eftir því sem á kaflann líður. Það
sem helst greinir milli fyrri hlutans og hins
síðari, er að í þeim fyrri fjallar skáldið mjög
almennt um heimsástandið, en í hinum síðari
verður takmörkun efnis meiri og nær sú tak-
mörkun líklega hámarki í Ijóðinu Mr. Dulles
á sjúkrabeði.
Það einkennir þessi ljóð mjög, eins og
raunar ljóðabókina í heild, að þau eru ort á
æði viðsjárverðum tímum. Stíllinn er þannig
mjög í teiknum ógna og feigðarspáa. Aðeins
síðasta ljóðið, Vaknandi birtan, er einhvers-
konar mótvægi gegn svartagallinu, að öðru
leyti er myrkrið og vonleysið algert eins og
ljóðið I vösum næturinnar vitnar svo glöggt
um:
Allar áttir voru týndar
og enginn vissi framar
hvar sólin myndi koma upp
Sumir töldu
að nú væri síðbúið kvöld
og síðan nótt jarðar (bls. 47)
Kapphlaupið um vopn og völd er enda
í algleymingi. Jörðinni hefur verið skipt upp
í reiti milli stórveldanna
10