Mímir - 01.05.1980, Blaðsíða 41

Sterk kvk.orð -ir ft.
A B
sög röl
sól frímun
hurð gros
töng híf
bús
Óregluleg kvk.orð.
A
mús
Veik hgk.orð, -u ft.
A B
eyra vigna
auga sora
vaga
Sterk hgk.orð, -0 ft.
A B
rúm darm
blað þal
kerti gór
Ijón buni
tjald lún
kas
gaf
(Sjá töflur 6, 7 og 8 á næstu síðum).
NIÐURSTÖÐUR UMFJÖLLUNAR UM
BEYGINGARFLOKKANA
Karlkyns-beygingarflokkar.
Af athugunum okkar á þessum beygingar-
flokkum má álykta að -ar ft.-ending karl-
kyns sé langalgengust og sterkust og að sá
flokkur sé auðveldastur að öllum jafnaði. Þá
teldist hann auðveldastur í orðum sem hafa
einfalda -ur endingu í et. (nf.). Eru orð sem
hafa sérstakar fónólógískar reglur (t. d. stytt-
ingu eða annað) að öllum jafnaði erfiðari en
hin og lærast seinna en hin og reglur um
þessa styttingu virðast koma mjög seint inn.
Þau orð sem hafa -r í bakstöðu í stofni lær-
ast einnig seinna (sbr. hamar) og reglurnar
um þau virðast ekki vera mjög virkar þar sem
fáir láta orðin sem enda á -ur hafa r-ið stofn-
lægt (sbr. sútrar).
Endingin -ar er sem sé sú ending í ft. kk.
sem er lang algengust, enda eru tveir stórir
flokkar sem hafa þessa endingu, veik -ar beyg-
ing og sterk -ar beyging, sem jafnframt er lík-
lega stærsti flokkurinn. Börnin læra þessa
beygingu því fljótt og alhæfa gjarnan með
hana þegar þau læra regluna. Börnin sem
kunna ór. ft.-myndun, t. d. fætur gætu hæg-
lega farið að segja fótar þegar þau draga regl-
una með aðleiðsluaðferð af einstökum orðum
sem enda á -ar og alhæfa þá þessa reglu og
setja hana yfir á önnur orð.
Endingin -ir virðist koma smám saman inn
hjá börnunum og reglur (um brottfall á sér-
hljóði á undan endingu t. a. m.) koma nokkru
síðar.
Veik -ur og sterk -ur beyging virðist vera
utanaðlærð og þar er ekki um reglu að ræða
(a. m. k. ekki hjá börnunum) og læra börn-
in þessar myndir því endanlega seint.
Kvenkyns-beygingarflokkar.
Orð sem enda á -a í et. fá svo til alltaf rétta
-ur endingu í ft., bæði hjá börnum og full-
orðnum. Af þessu má ráða að beygingarflokk-
urinn veik kvk.orð sem enda á -ur í ft. sé
langvirkasti flokkurinn innan kvk. Það eina
sem veldur erfiðleikum í sambandi við þenn-
an flokk er að nokkuð oft verður w-hljóðvarp
innan orða þessa flokks, og eru það að sjálf-
sögðu aðallega börnin sem gera vitleysur í
slíku.
Næst sterkasti flokkurinn er s., -ar. Efann
hefur þó nokkuð aðra stöðu en v., -ur, þar
sem börnin velja mun oftar -ar endinguna en
fullorðnir. Eru þetta þó e. t. v. áhrif frá kk.,
en þar er þessi flokkur mjög ríkjandi.
S., -ur og s., -ir eru alls ekki virkir flokkar
hjá börnunum. Líklegt má teljast að þessir
flokkar lærist þeim smátt og smátt og þá
e. t. v. frekar einstakar myndir. Einnig er oft
erfitt að sjá út frá byggingu orðsins hvaða ft.
39