Mímir - 01.05.1980, Page 46

en þó er munurinn þar alls ekki svo mikill,
þ. e. börnin beittu þeim sjaldnast og þeir
fullorðnu ekki mjög oft. Munurinn á hlut-
falli réttra mynda liggur hins vegar aðallega
í því að börnunum hættir meira til endur-
tekninga eða að festa sig í einni endingu og
nota hana síðan alltaf (alhæfa) og er í þess-
um tilfellum -ar endingin langsterkust. Full-
orðna fólkið hefur hins vegar miklu meiri
möguleika á því að hitta á rétt svör, þar sem
það kann fleiri reglur og hefur auk þess
meiri orðaforða til að miða við.
Pó að við höfum í þessari grein sleppt kafl-
anum um samanburðinn á börnunum teljum
við þó rétt að minnast aðeins á niðurstöður
hans í þessum lokakafla. Pessi samanburður
náði aðeins til þriggja barna. Það var þó á-
hugavert að sjá niðurstöður hans, því aðeins
hjá einu barnanna kom greinileg „jákvæð“
þróun, sem við höfum svo kallað. Þetta barn
(nr. 13) setur mun oftar eitthvert ft.-mark
í seinna sinnið, þó það sé ekki alltaf rétt.
Hin tvö börnin höfðu minna rétt í seinna
skiptið og höfum við að sjálfsögðu reynt að
skýra það. Annað þessara barna er 4.1 við
fyrri athugun og 4.7 við þá síðari, og gæti
því í seinna skiptið verið komið á alhæfinga-
aldurinn svokallaða, enda er -ar endingin svo
til gegnumgangandi hjá barninu við síðari at-
hugun. Einnig er þetta barn í fyrra skiptið
athugað heima hjá sér í rólegheitum en í
seinna skiptið á barnaheimili, þar sem börn-
in brevtast kannski fyrr. Hitt barnið (nr. 3)
hefur lært óreglulegu myndirnar snemma en
fer svo í seinna skiptið að breyta þeim og
alhæfa útfrá reglum sem það hefur lært í
millitíðinni.
Af umfjölluninni um beygingarflokkana
kemur vel fram að sumir eru sérstaklega ríkj-
andi og aðrir eru mjög víkjandi. Eins og
væntanlega hefur komið í Ijós voru 16 full-
orðnir teknir með í atbugun þessa. Var það
aðallega til að sjá afstöðu beygingarflokk-
anna, þ. e. hverjir stæðu vel að vígi og öfugt.
Ríkjandi flokkarnir eru þeir sem ætla má að
séu stærstir (t. d. veik og sterk orð í kk. sem
hafa -ar endingu í ft.) og jafnframt þeir sem
e. t. v. eru auðveldastir (t. d. veik kvk.orð
með -ur ft. endingu). En þeir flokkar eru
víkjandi sem fá algeng orð eru í eða þeir
sem einhverjar hljóðreglur virka á við ft.-
myndun (t. d. veik hvk.orð með ft.-ending-
una -u og sterk kk.orð með ft.-endinguna
-ur). Pað virðist því ljóst að auðveldast er
að læra fleirtölu orða sem falla í algenga og
einfalda flokka, en ft. orða lærist síðar ef
þau tilheyra litlum beygingarflokkum eða ef
flóknar hljóðreglur koma við sögu í ft.-mynd-
uninni. Pessi niðurstaða þarf svo sem ekki
að koma á óvart.
Ef við athugum hvað það er sem lærist
fyrst, eru það greinilega algengustu og ein-
földustu orðin, svo og algengustu og einföld-
ustu flokkarnir. Þó sést að börnin geta lært
einstakar óreglulegar myndir snemma, en eft-
ir að þau fara að læra fleiri reglur bendir
ýmislegt til þess að óreglulegu myndirnar
máist út um tíma og endingar sem þau hafa
lært verða allsráðandi.
Erfitt er að fara út í hvaða atriði lærast
hvenær og hvernig þróunin er í smáatriðum.
Petta er allt mjög einstaklingsbundið, sem
sést greinilega á línuritum Ai og Bi og verð-
um við að láta okkur nægja mjög gróflega
umfjöllun á því á þessu stigi málsins.
Börnin kunna greinilega meira í lista A en
í Jista B. Ljóst er því að þau læra reglurnar
seinna en einfaldar myndir. Þannig má sjá að
aðferðir þeirra Brown og Berko (sem minnst
var á í upphafi) eru ekki sambærilegar hvor
við aðra. Brown kannar fyrst og fremst lærð-
ar mvndir en Berko er að leita eftir því hvort
börnin kunni reglurnar. I þessu sambandi má
benda á að ef farið er eftir hugmyndum
Brown um það hvenær barn sé búið að læra
tiltekið beygingaratriði kemur í ljós að ekk-
ert barn undir 7 ára aldri í athuguninni hef-
ur náð valdi á ft.-myndun í íslensku, því að-
eins 2 elstu börnin fara vfir 31.5 orð (sem
er 90%) í myndalista A. Par sem þau Adam,
44