Mímir - 01.05.1980, Page 68

Það er almenn skoðun fræðimanna að dýr
geti verið fylgjur ákveðinna persóna. Thomp-
son vitnar í G. Turville-Petre:
. . . the beasts which Gísli saw in his
dreams were fetches (fylgjur) of his ene-
mies. Such fetches are rarely seen except
in dreams or at the time of death.17
Höggormur og úlfur (vargurinn) væru tákn
tveggja höfuðóvina manna og goða: Miðgarðs-
orms og Fenrisúlfs, en aðalóvinur miðgarðs-
ormsins var Þór, sem hafði svipaða afstöðu
til ormsins og Óðinn hafði til Fenrisúlfs.
Með því að fela nafn Þorgríms í kenning-
unni „tálgríms vinar fálu“ er boðið upp á
orðaleik, sem lesendur ritunartímans hafa
sjálfsagt kunnað að meta. (Tál vinar fálu +
gríms — tortíming jötuns + gríms = Þór
grírns). Grímur var eitt af heitum Óðins og
við finnum því báða liðina í nafni Þorgríms.
Skýringin er einföld og snjöll, og Thomp-
son bendir á að táknmál megi finna bæði í
alþýðlegri sagnahefð og í lærðri bókmennta-
túlkun. Hann vitnar í Paul Schach:
. . . since some of the symbols emp-
loyed lend themselves to both an indigen-
ous folkloristic and a learned literary int-
erpretation, such s}?mbolic dreams provid-
ed possibilities for various types of irony.
The fact in a few instances, at least, the
possibilities were exploited to the utmost
demonstrates both the subtle artistry of
the authors as well as a considerable de-
gree of literary sopbistication of the part
of their public.18
Þegar draumarnir eru bornir saman við
vísu Gísla fæst að minnsta kosti sönnun fyr-
ir því, að Gísli sjálfur áleit Þorkel ekki sek-
an, og ætti því uppistaðan í túlkun AH að
vera komin að hruni. Anne Holtsmark túlk-
aði ekki kvæðin en sagði:
It would carry us too far to enter into
an interpretation of the verses and discuss
their authenticity.19
ÞORGRÍMUR NEF OG HLUTVERK
HANS
Það kann að virðast sem Þorgrímur nef
væri langlíklegastur — vilji menn túlka hlut-
verk hans bókstaflega. Hann hafi verið not-
aður sem leigumorðingi, en þegar betur er
að gáð felst hér vandamál tengt túlkuninni.
Þorgrímur nef „var fullr af gorningum
ok fjölkyngi ok var seiðskratti, sem mestr
mátti verða“. Hann er ekki venjulegur mað-
ur og hlýtur þess vegna að standa utan sam-
félagsins. Dauðdagi hans sýnir það — hann
var grýttur og kasaður hjá systur sinni, sem
einnig var göldrótt.
Ekki er hægt að beita sömu reglum gagn-
vart slíku fólld og öðrum þjóðfélagsþegnum,
og því ekki hægt að gera þá ábyrga fyrir
gerðum sínum frekar en vitskert persóna
verði sótt til saka nú á dögum. Hafi Þor-
grímur nef verið handbani Vésteins leysir
það ekki upphafsmenn glæpsins undan sekt-
inni, sem eftir sem áður hvílir á bæði Þor-
grími og Þorkatli.
Vilji menn líta á Þorgrím nef og allt sem
hann stendur fyrir sem tákn eða persónu-
gerving fyrir illvilja og óhreinar hvatir þeirra
fóstbræðra, verður útkoman eins. Þeir eiga
báðir aðild að morðinu, eru samsekir, og
verknaðurinn er aðeins framkvæmdaatriði.
Þegar á að útskýra yfirnáttúrulega hluti
er jafnan gripið til galdra og fjölkynngi, sbr.
ástarúnir sem tákn fyrir kynhvatir. Þess
vegna finnst mér hálfgert stílbrot á túlkun-
araðferðum að nefna Þorgrím nef morðingja
Vésteins, þó nafnið falli vel við draumaráðn-
ingu Thompson.
NIÐURSTÖÐUR
Þótt grein Anne Holtsmark sé mjög at-
hygliverð og læsileg er sá ljóður á henni, að
höfundur gefur sér ákveðnar forsendur í
66