Mímir - 01.04.1986, Síða 36

trú ráð fyrir því að hið góða hafi verið alls ráð-
andi í upphafi, hið illa hafi ekki komist til
valda fyrr en síðar og þá sem niðurrifsafl, sem
spillir og afskræmir sköpunarverkið og raskar
því jafnvægi sem ríkti í upphafi. Sköpunarsaga
Gamla testamentisins með höggorminn í lykil-
hlutverki vitnar um þetta en setur kristna
menn um leið í þann mikla vanda, að þurfa að
skilgreina hvaðan hið illa hafi komið inn í hinn
algóða heim, hvaðan höggorminum hafi komið
slægðin.
Höggormurinn virðist vera hinn veiki hlekk-
ur sköpunarverksins, en þegar nánar er að gætt,
kemur í ljós að hann er jafnframt sá mikilvæg-
asti. Því það er fyrir tilverknað höggormsins
sem maðurinn spillist og verður brottrækur úr
paradís — verður jarðneskur, dauðlegur og
ófullkominn. Höggormurinn hefur því frá upp-
hafi mikið vald yfir manninum, sem storkar
veldi guðs.
Sköpunarsaga Gamla testamentisins birtir
hið illa sem einhvers konar aðskota- eða
sníkjudýr á sköpunarverki guðs, sem eitrar út
frá sér, án þess að þar sé nánar sagt til um upp-
runa þess. Og í öðrum ritum biblíunnar gægist
þessi höfuðógn guðs og manna víða fram. Þar
er óvinurinn nefndur Satan, foringi hinna illu
anda og margoft vitnað til skemmdarverka
hans og freistinga og stór hluti kraftaverka Jesú
fólst í að reka illa anda úr mönnum. Jafnframt
er víða í Biblíunni skírskotað til þeirrar upp-
runaskýringar á tilvist Satans, sem fólgin er í
þessum orðum Lúkasar: Ég sá Satan hrapa af
himni sem eldingu. (Lúk. 10:18)‘
Sögnin af falli Satans, sem orð Lúkasar vísa
til, felur í sér tilbrigði við sköpunarsögu Gamla
testamentisins. Eitt afbrigði hennar er varðveitt
í Michaels sögu, í frásögninni af falli Lucifers.
Þar kemur fram að guð hafi ríkt yfir englunum
í paradís himnaríkis áður en hann skapaði
manninn. Og þar er Lucifer sagður hafa verið
i Sjá nánar um Luzifersögnina í Biblíunni og trúarritum
miðalda í Grein Herrad Spilling í Munchener Beitr. zur
Mediavistik und Renaissance-Forshung, bls. 216-225. Þar
er m.a. vísað í 2Pt 2:4, Jd:6, Jes 14:12 og Jb 41:33-4
fallegasti engillinn á himnum, sem hafi þjónað
guði dyggilega uns hann fylltist drambi og of-
metnaði og Iöngun til að ná sömu völdum og
guð. Hann á að hafa safnað liði meðal engl-
anna til að gera uppreisn, sem guð á að hafa
komist á snoðir um og refsað þeim með því að
varpa þeim niður í helvíti og eftir það fær upp-
reisnarforinginn nafnið Satan. Sögnin segir
ennfremur að guð hafi þá skapað manninn,
Adam, til að fylla upp í skarðið sem myndaðist
þegar Lucifer og liðsmenn hans voru gerðir
brottrækir af himnum. En Satan á hins vegar
ekki að hafa látið af drambi sínu og ekki getað
þolað að maðurinn hlyti þann sess, sem hon-
um hafði verið varpað úr. Því tókst honuin að
ginna manninn til að bregða út af vilja guðs,
sem hafði þær afleiðingar að maðurinn var
einnig rekinn úr eilífri sælu himnaríkis og
hafnaði í dauöleik þessar veslu veraldar1, þar
sem hann er sagður umsetinn illum öndum, út-
sendurum Satans. Dramb og valdafíkn Lucifers
varð því bæði honum og manninum að falli.
í frásögn Michaels sögu er Satan í sama hlut-
verki og höggormurinn í Eden, að ógna veldi
guðs og rjúfa einingu guðs og manna. Og um
leið og honum hefur tekist ætlunarverk sitt,
nær hann þeim völdum yfir manninum sem
guð hafði einn í upphafi. í sömu frásögn kemur
einnig fram að hinn fallni engill hafi haldið
völdum sínum yfir manninum, allt til þess er
guð sendi son sinn til jarðarinnar til þess að
leysa manninn undan yfirráðum Satans með
því að boða ntönnum trúarsannleikann um sig-
ur hins góða yfir hinu illa. Fram að því á
mannkynið að hafa lifað í synd og verið dæmt
til eilífra kvala í helvíti.
En þótt krossfestingin hafi bundið enda á
jarðlíf Jesú hélt barátta hans við veldi hins illa
áfram. Og í umræddri sögn kemur fram að Jes-
ús hafi stigið niður af krossinum og haldið til
heimkynna Satans með flokk engla sér til full-
tingis, til að berjast við her Satans og leysa
Adam og allt hans kyn undan pínslum helvítis
og flytja þá með sér upp til himnaríkis. En
2 Michaels saga, Heilagra manna sögur I, bls. 678.
36