Mímir - 01.04.1986, Síða 47

rithöfundar í litlu málsamfélagi, hljóta öðrum
þræði að vera einhvers konar baráttumenn
tungunnar án þess þó að þar með sé sagt að
þeir þurfi að ganga um með heilaga vandlæt-
ingu út af öllu sem menn láta út úr sér. En
varðandi þær hættur sem kunna að steðja að
þjóðerninu, þá er ég nú ekki einn af þeim
mönnum sem ganga um með dómsdagssvip og
horfa á videoleigurnar og bíða eftir gervitungl-
unum og segja: brátt er þessu öllu lokið. Ég hef
enga trú á því. Ég held að íslensk tunga og
þjóðerni séu miklu sterkari en svo og þó það
líti kannski ekki vel út núna, þá gætu hlutirnir
allt í einu snúist við. Það gæti komið upp
vakning um að standa vörð um tunguna.
Þú ert sem sé bjartsýnn á að tungan standi
af sér öll stórviðri?
Já, ég er það og einnig vii ég minna á það, að
stöðugt þarf að taka þessi mál til endurskoðun-
ar. Eftir seinni heimsstyrjöldina óttuðust marg-
ir að erlend áhrif myndu hafa skaðleg áhrif á ís-
lenska tungu. í dag eru þau orðin svo miklu
meiri, án þess að hafa allar þær hræðilegu af-
leiðingar í för með sér sem menn óttuðust. Það
má sem dæmi nefna gamalt slagorð sem eitt
sinn var algengt meðal herstöðvarandstæðinga:
ísland fyrir íslendinga. Ef einhver myndi
hrópa svona í dag, yrði hann eflaust flokkaður
sem fasisti.
Svo við víkjum þá að síðustu Ijóðabók þinni,
YDDI. Mér virðist þú sums staðar í ERIND-
UM eins og hálfvantrúaður á eigið tjáningar-
form, þ.e. hefðbundið Ijóðform. Upp i hugann
koma þessar hendingar úr Ijóðinu ,, Vandrceða-
skáld“: „Æ fastar vefst mér íslensk tunga um
tönn /tilfinningin grefur sig ífönn“. Vísa þess-
ar línur kannski fram til þess sem koma skal í
YDDI?
Ég veit ekki hvort ég get svarað því. Ég
ímynda mér að þetta ljóð sé ort í einhverri
ákveðinni stemningu af því að nákvæmlega þá
stundina hafi kannski verið erfitt að koma orð-
um að hlutunum. En síðan er auðvitað hægt að
raða þessu upp eftir á og túlka þetta eins og þú
gerir og ég skal ekkert um það segja. Það er alla
vega staðreynd að ég kýs að snúa mér að lausu
formi í þessari bók, Yddi, og ég held að það séu
margar skýringar á því. Ein þeirra er alveg
áreiðanlega sú að mér hafði alltaf þótt auðveld-
ara að yrkja í bundnu formi og satt að segja þá
hafði ég stundum prófað að yrkja ljóð sem ekki
voru stuðluð og rímuð.
„Kartöflumóðir“ í ERINDUM?
Já, en þó styðst ég þar við stuðlana eins og
hækjur. En svo fór ég smám saman að yrkja
meir á þessu frjálsa formi og þá kom í ljós að
mér þótti það henta betur til ýmissa hugleið-
inga sem ieituðu á mig í dagsins önn. Kannski
stafar þetta fyrst og fremst af því að eftir að
maður er á annað borð kominn upp á lag með
að yrkja án stuðla og ríms, þá er það náttúrlega
miklu fljótlegra. Þetta er form sem hentar vel
fyrir íslenska húsnæðisstreðara, ef maður á að
leita svona materíalískra skýringa. Meðan aftur
maður sem situr í miðju velferðarkerfinu úti í
Svíþjóð hefur miklu betri tíma til að föndra við
ljóðstafi og rím.
Te/urðu kannski að öll þessi „upplausn “ í
listum nútímans stafi af tímaskorti. Menn
skrifa smásögur af því þeir hafa ekki tíma til
að skrifa langar sögur o.s.frv.?
Já, ég er viss um að það spilar inn í.
Eitt af því sem einkennir YDD er markviss
uppbygging Ijóðanna. Þau eru knöpp í fram-
setningu og ekkert orð má fella burt án þess að
merkingin raskist. Bendir þetta ekki til þess að
formbreytingin eigi sér aðrar og djúptœkari
skýringar?
Jú, það er alveg rétt. Þetta eru allt frekar
stutt ljóð og kveikjan að mörgum þeirra er
kannski eitt orð eða orðatiitæki, eða þá ein
hugsun, ein stemning.
Þú yrkir jafnvel um uppþvottavélina þína?
Já, það er nú bæði stemningarljóð og eins er
það líka áminning til ýmissa af 68 kynslóðinni,
þ.á m. sjálfs mín. Það sem menn hömpuðu
mest hér á hippatímabilinu var vantrú á alls
konar tækjum og tólum. Allt átti að vera svo
upprunalegt og einfalt, þó gengu menn nú
aldrei alla leið. Ég veit t.d. ekki um neitt fólk
sem fór að þvo fötin sín í höndunum. En
uppþvottavélin, það er hreiniega tæki sem ég
47