Mímir - 01.06.1997, Qupperneq 13

Mímir - 01.06.1997, Qupperneq 13
bls. 68 bls. 69 bls. 71 ég álít (d. anseer) sumir gjörðu þarslegar uppgötvanir á ný byggja bygging pláts rúm endir var gjörður á ríki þessu (d. at gjöre Ende paa noget). ég hygg, ætla „finnst oss dönskulega orðað“ að nýju („ný merkir nýtt tungl“) setja, reisa, gjöra hús Áin gekk yfir bakka sína finna upp karfa „heitir á ísl. vandlaupur (vöndr = tá)“ merkur tvennslags hvort sem hann svo var fær um það eður ekki eitt eður annað kvikindi afgrunn offra offurker musteris brúkuð svo gifti sig grískri konu „finnst oss hálfdönskulegt“ finna akrana, ekrurnar „mörk á ísl. er skógur" tvennskonar „því slags er danska“ „atviksorðinu svo er hjer ofaukið á vora tungu" eitthvert kvikindi undirdjúp færa fóm fómarker, blótskál eða blótbolli hofs höfð síðan gekk að eiga gríska konu 4. Danska orðabókin Árið 1851 kom út Dönsk orðabók eftir Konráð.27 Áður hafði aðeins verið til dansk-íslenzkt orðakver sem Gunnlaugur Oddsson gaf út 1819.28 Orðabók Konráðs er mikið verk, 596 blaðsíður í stóru broti og með mjög smáu letri.29 Þessi orðabók hefur líklega haft einna mest áhrif á hreinsun íslenzk- unnar af því sem Konráð skrifaði.30 í þýðingum sínum reynir Konráð ætíð að finna orð í fomritum sem samsvara hinu danska orði og 27 Jóhann Halldórsson gerði uppkast að m og hluta af n en dó 1844 þegar verkið var skammt á veg komið. Sjá umfjöllun um orðabókina hjá Guðrúnu Kvaran (1991). Einnig fjallar Guðrún um forníslenzka orðabók með dönskum skýringum sem Konráð ætlaði að semja og fékk til styrki (1991:65-6). Um þá orðabók sjá einnig Aðalgeir Kristjánsson (1991a:74- 6). 28 Gunnlaugur Oddson. 1991. Ordabók sem inniheldur flest fágæt, framandi og vandskilin orð er verða fyrir í dönskum bókum. Ný útgáfa með íslenskri orðaskrá. Jón Hilmar Jónsson sá um útgáfuna ásamt Þórdísi Ulfarsdóttur. Orðfræðirit fyrri alda I. Orðabók Háskólans, Reykjavík. 29 Konráð segir um vinnu sína við orðabókina: „Jeg er að sönnu búin með þessa „dönsku orðabók með íslenzkum þýðingum“, sem eg hef unnið að í margt ár, þar eð jeg varð að halda áfram með hana, af því jeg var komin út í það; en annars kostar hefði jeg getað varið tímanum betur“ (BréfA 53). nefnir þá heimildina.31 Oft er þýtt með heilum setningum á íslenzku ef ekki finnst gott (fornt) íslenzkt orð sem passar. Nokkur skemmtileg dæmi um þetta eru til að mynda orðið koran sem er þýtt: „ritning þeirra sem eru tyrkjatrúar“, orthopædie er „sú list að lækna hlykki eða beyglur á unglingum“, erkelðgner er „allra mesta lygahylki“, flanesyge er „löngun kvennmanns til að vera út í hvippinn og hvappinn“; luftmaskine er „vjel til loptferða (loptkuggur)“, clarinet er „eins konar hljóðfæri sem blásið er í“ og slumpeskytte er „sá sem 30 „Ætlaði Konráð bókina öðrum þræði sem leiðarvísi, fyrir þá íslendinga sem hugsuðu að einhverju leyti á dönsku, til að snúa dönskum orðum og talsháttum á hreina íslensku. Kom orðabók hans út árið 1851 og hafði mjög mikil áhrif“ (Kjartan G. Ottósson 1990:70). Björn M. Ólsen (1891:66) segir: „Engin bók, sem út hefur komið á þessari öld, hefur átt jafnmikinn þátt í að útríma dönskublendingum úr tungu vorri eins og þessi ... Hún hefur nú í 40 ár kent ungum og gömlum eigi að eins að skilja dönsku heldur og að þíða hana á hreina íslensku“. Sjá einnig umfjöllun Jakobs Benediktssonar um orðabókina í greininni Islenzk orðabókarstörf á 19. öld. Andvari 11 (1969):96-108. 2 * Hægt er að taka sem dæmi um þetta orðið Landmand, sem er þýtt „landsmaður (sb. við landsmenn sína, 619), samlandi (Fms. II, 121), landi (Grágás)“.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92

x

Mímir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Mímir
https://timarit.is/publication/1937

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.