Skógræktarritið - 15.05.2020, Side 17

SKÓGRÆKTARRITIÐ 2020 15
Hjöllum í Vatnsendalandi. Jafnframt var
þess getið að gera þyrfti það sama við
skógarleifarnar í Vífilsstaðahlíð sem var í
landi Ríkisspítalanna. Þar var lágvaxinn
gróður sem átti í mikilli baráttu við
náttúruöflin og búfjárbeit, en ekki síður
mannfólkið sem hafði um aldir sótt efnivið
í þessa skóga. Búið var að fella stærstu
trén fyrir löngu og taka talsvert af kjarri
til kolagerðar og hrís til upphitunar húsa.
Nauðsynlegt var að bregðast hart við og
friða þessa reiti og næsta nágrenni áður en
það yrði um seinan. Þessari málaleitan var
vel tekið en þegar heimsstyrjöldin síðari
brast á hægðist á málinu. Skógræktar-
félag Íslands gekkst fyrir fjársöfnum til
kaupa á girðingarefni árið 1941 sem gekk
vel. Var girðingarefni keypt um leið og
það var fáanlegt og Alþingi samþykkti
sérstök lög árið 1942, þar sem bæjarstjórn
Reykjavíkur var heimilað að taka spildu
úr landi Vatnsenda til friðunar. Það var
ekki fyrr en 1948 að hafist var handa
við að girða Heiðmerkurlandið. Einar
G. E. Sæmundsen skógarvörður og fyrsti
framkvæmdastjóri Skógræktarfélags
Reykjavíkur stjórnaði verkinu. Girðingin
náði í fyrstu frá Hólmshrauni, um Elliða-
vatnsheiði og um hluta lands Vatnsenda.
Flatarmál hins friðaða lands var 13,5 ha,
en lengd girðingar er 18,5 km. Skógræktar-
félag Reykjavíkur tók við starfseminni í
Heiðmörk eftir stofnun þess. Bæjarstjórn
Reykjavíkur samþykkti árið 1947 að stofna
friðland og skemmtigarð fyrir Reykvíkinga
og aðra landsmenn í Heiðmörk. Svæðið
var formlega opnað árið 1950 og sjö árum
seinna bættust Hjallar og Vífilsstaðahlíð
við úr landi Vífilsstaða og að hluta til úr
afrétti Garðakirkju. Svæðið var reitað
niður í landnemaspildur og komu fjölmörg
félög og hópar að ræktunarstarfinu næstu
árin. Meginþungi starfsins hefur samt
sem áður alla tíð hvílt á Skógræktarfélagi
Reykjavíkur. Þarna er núna eitt glæsileg-
asta skógarsvæði höfuðborgarsvæðisins,
sannkölluð útivistarperla.
á aðalfundi 1934, en fjárráð voru ekki
mikil. Árni G. Eylands bauðst þá til að
gangast fyrir fjársöfnun meðal innlendra
og erlendra fyrirtækja sem gátu útvegað
girðingarefni. Þetta gekk það vel að
Skógræktarfélagið réðst í að girða skóginn
í júní 1935 og stjórnaði Hákon Bjarnason
verkinu. Þrátt fyrir góðan ásetning hélt
girðingin ekki alveg nógu vel og áfram var
nokkur beit í skóginum, uppblásturinn
hætti ekki alveg og nýgræðingi gekk ekki
vel að komast á legg. Girðingin var tekin
niður þegar land þjóðgarðsins í Skaftafelli
var girt af. Nýskógur tók að dafna þegar
uppgræðsla hófst á aurunum neðan við
skógartorfuna. Síðustu áratugina hefur
vöxtulegur ungskógur vaxið upp af sjálfs-
sánum fræjum frá Bæjarstaðaskógi um
allan Skeiðarársand.
Friðun skógarleifa við Reykjavík
Sigurður búnaðarmálastjóri vék úr
formannssætinu árið 1934 þegar Árni
Friðriksson fiskifræðingur tók við
formennskunni og gegndi henni til ársins
1937, þegar Árni G. Eylands ráðunautur og
framkvæmdastjóri vélasjóðs tók við. Hann
átti stóran þátt í að tæknivæða landbún-
aðinn á Íslandi.
Hákon Bjarnason var skipaður
skógræktarstjóri 1935 og gegndi því starfi
af miklum heilindum í 40 ár allt til 1977.
Starf Hákonar var víðfeðmara en hægt
er að gera sér í hugarlund. Hann lét sig
allt sem tengdist skógrækt skipta máli
og fyrir tilstilli hans og óbilandi trú á
þessu mikilvæga málefni urðu stórtækar
framfarir og mörg afar mikilvæg skref
tekin í skógræktarmálum á meðan hans
naut við. Árið 1936 nefndi hann í skýrslu
sinni, sem birt var í Ársriti Skógræktar-
félags Íslands, að huga þyrfti að friðun
síðustu skógarleifanna í nágrenni Reykja-
víkur. Tveimur árum seinna skoraði
stjórn Skógræktarfélags Íslands á
bæjarráð Reykjavíkur að friða kjarrið í
Hólmshrauni, á Elliðavatnsheiði og undir