Skógræktarritið - 15.05.2020, Blaðsíða 53

SKÓGRÆKTARRITIÐ 2020 51
fuglar og verpa nær eingöngu í grenitrjám.
Krossnefur lifir á fræjum barrtrjáa, sem
hann finnur helst í sitkagreni-, stafafuru- og
lerkikönglum. Honum fer hægt fjölgandi
og sést af og til í barrskógum í flestum
landshlutum (mynd 11).
Ég hef fengið að kynnast krossnefjum
undanfarið eftir að ég fór að gefa
sólblómafræ á fuglabakkanum utan
við stofugluggann. Í mars 2019 birtist
krossnefsfjölskylda í fyrsta sinn á
bakkanum. Þetta var par og þrír ungar.
Ólíkt sumum tegundum er auðvelt að
greina krossnefi eftir kyni og aldri.
Fullorðnir karlfuglar eru dökkrauðir,
kvenfuglar eru með gulgrænan gump og
ungar eru gráir og rákóttir. Svo hverfa
rákirnar en þeir eru áfram gráir í heilt ár.
Krossnefir verpa líka um hávetur, eftir að
hafa nærst vel á nýþroskuðum fræjum úr
könglum haustsins. Þess vegna voru til þess
að gera nýfleygir ungar í mars. Fjölskyldan
skipti tíma sínum á milli fuglabakkans og
Nýir fuglar
Flækingsfuglar berast til Íslands meira eða
minna stöðugt. Enda fljúga þeir. Flestir
eru farfuglar sem koma að haustlagi þegar
stormar feykja þeim af áætlaðri leið sinni
suður á bóginn frá norðanverðri Skandi-
navíu. Oftast hvílast þeir í nokkra daga,
fatta svo að þetta sé ekki staðurinn þar
sem þeir ætluðu að eyða vetrinum og halda
þá áfram förinni suður. Það kemur líka
fyrir að staðfuglar taki sig upp og ferðist
á milli landa í stórum hópum. Oft er það
vegna fæðuskorts í heimkynnum þeirra að
vetrarlagi. Ólíkt farfuglum hafa þeir ekki
innbyggðan áttavita sem vísar norður-
-suður og því fljúga þeir bara eitthvað –
stundum til Íslands.
Tvær slíkar fuglategundir hafa nýlega
orðið öruggir varpfuglar á Íslandi,
krossnefur og glókollur, auk þess sem
svartþröstur hefur numið land í görðum í
þéttbýli. Hann verpur gjarnan í grenitrjám.
Krossnefir og glókollar eru hreinir skógar-
10. mynd. Maríuerlur eru farnar að verpa í sitkagrenitrjám í auknum mæli. Mynd: Örn Óskarsson