Fróðskaparrit - 01.01.1995, Blaðsíða 57

MERGSOGIN BEIN - EIN ALDARGAMAL MATSIÐUR
61
djórum - ið eru so smá, at lítið og einki skal
til, fyrr enn tey fúna og hvørva heilt. Eru
tey tó varðveitt, kunnu tey kortini vera ring
at bera eyga við, um ikki tilfarið, tey liggja
í, verður soldað við smámeskaðum neti.
At savna djórabein hevur serliga vunnið
fram seinnu árini. Tí, greina og kanna vit
beinini gjøllari, fæst meiri at vita um lívs-
og fyri tað eisini um deyðs-korini hjá dýr-
unum og sostatt eisini óbeinleiðis um við-
urskiftini millum menniskju og djór. Har-
umframt geva beinkanningar okkum eina
mynd av matsiðum hjá tátíðar menniskjum,
og tær geva eisini ábendingar um livikor
hjá fólki, um matframleiðslu og nýtslu-
mynstur.
Tvíholaðir fótleggir
í eini sjónvarpssending nýggjársdag í ár,
sum Sjónvarp Føroya hevði gjørt um Før-
oya Fomminnissavn, kom undirritaði inn á
hetta evnið og nýtti í tí fomfrøðiliga partin-
um av sendingini millum annað høvið til at
vísa fram nakrar fótleggir av seyði, ið vóm
sermerktir, tí tvey hol vóm borað ígjøgnum
teir - annað varð borað inn á síðuna við
niðara enda og hitt niður í ovara enda, sí
mynd 1. Hetta em fótleggir, ið vit funnu
summarið 1994, tá ið fomfrøðiliga rann-
sóknin fór fram í Uppistovubeitinum í Feir-
vík.
Orsøkin til at júst hesir fótleggir vórðu
tiknir fram í ljósmála var hon, at ein amer-
ikanskur fomfrøðingur tá nýliga hevði víst
á, at bein við tílíkum eyðkennum vóm
funnin í Sandwick á oynni Unst í Hetlandi,
tá ið rannsakað varð í bústaðaleivdum, ið
verða tíðarfestar til tíðarskeiðið 1100-
1300-árini (Bigelow, 1993).
Kanningar, hann hevði gjørt av tilfari, ið
varð savnað frá øðmm rannsóknum í Het-
landi, høvdu víst, at nøkur fá bein við tílík-
um eyðkenni vóm at finna í teimum yngru
norrønu bústaðaleivdunum frá Jarlshof,
men ikki í bústaðaleivdum úr víkingaøld.
At eingir tvíholaðir fótleggir em komnir
undan kavi, tá ið onnur norrøn búpláss har
í oyggjunum hava verið rannsakað, kemur
helst av, at á teimum plássunum hava varð-
veitingarumstøðumar fyri bein verið sera
vánaligar. Bigelow vísir á, at slík bein eisini
em funnin, tá ið rannsakað hevur verið
fomfrøðiliga í íslandi, men hvørki í Orkn-
oyggjum ella Norður-Skotlandi em nøkur
funnin, hóast tað var væntandi. Tey em
heldur ikki funnin í teimum norrønu bú-
plássunum í Grønlandi ella í móðurlandin-
um Noregi. Hann ger eisini vart við, at hon-
um kunnugt em tey ikki ávíst í Føroyum,
og hetta undrar hann, so lík siðmenningin
annars hevur verið í hesum umhvørvi
(Bigelow, 1993:451).
Av tí at hetta fyribrigdið ikki var staðfest
her í oyggjunum, góvu vit tí sjálvsagt ser-
ligan ans, tá ið fomfrøðiliga rannsóknin í
Uppistovubeitinum í Leirvík varð uppaft-
urtikin summarið 1994. Áhugavert var tí, at
nú djórabeinini, ið vit høvdu savnað úr bú-
staðafláunum har, vóm reinsað seinasta
vetur, funnu vit bein við heilt somu eyð-
kennum, t.e. við gjøgnumboraðum holum
eins og beinini í Hetlandi.
Mergsogin bein - ein fornur matsiður
Hvussu verða so hesi bein tulkað? Hví er
borað ígjøgnum fótleggimar? Var ætlanin
at fáa hendur á merginum, hevði tað tá ikki