Fróðskaparrit - 01.01.1995, Blaðsíða 4

Fróðskaparrit - 01.01.1995, Blaðsíða 4
HANS DEBES JOENSEN menningin, at gerast før fyri at tala og skriva føroyskt, at læra seg føroyskt yrkismál. 011- um man tað vera skilligt, at her batar lítið at nýta tað gøtudanska, ið nú er alnýtt í hesum økjum - tílfkt mál verður tíverri fyri fyrst nýtt manna millum, men verður neyvan tolt alment av eini tjóð, ið nú hálva øld hevur barst fyri at koma sínum egna máli upp und- an vesaldómi og útlendskari spillu. Tað er tí sjálvsagt, at øll tey, ið nú eru heiman og leita sær kunnleika, eisini noyðast at búgva seg út í hesum førum. Tann ábyrgd hvílir á okkum sum føroying- ar, - tí sluppu vit út at læra, tí at vit seinri skuldu tæna okkara landi og tjóð. Taka vit nú við hesum í verki, sum lands- menn okkara hava sett í lóg, tá verða hesi jólatíðindi í royndum hetta: at vit tjóðskap- arliga eru komnir á mál. 011 orka tjóðarinnar, ið higartil hevur verið bundin í spillandi og hatskum tjóðskapar- stríði verður nú at leiða inn á aðrar ræsur: tað er landastýri og teyfíggjarligu viðurskiftini, at gera livilig kor fyri tjóðina í einum fræls- um Føroyum. Tað eru mál, har tað verður lættari hjá teimum ymsu flokkunum at koma á tal og meira torført hjá teimum at skúgva ábyrgdina burtur av sær, tað verða ikki kensl- ur og sveimandi hugtøk, men handiligir lutir, skip, fiskur, og annað, ið tá verður fremst í huga manna, viðurskifti, har hvør skilamaður í krónum og oyrum kann vita aftur, um lands- ins menn gjørdu beint ella skeivt. Tí er tað stórsigur, ið er vunnin. Búgvin hevur higartil r starvsgreinum sín- um roynt at vanda sær um málið, at hesi yrk- isorð kunđu verða alment nýtt, og ætlar hann at gera tað framvegis. Hvussu væl slfkt mál kann greiðast úr hondum, fáa vit ein varhuga av, tá vit lesa greinina um ættarfrøði, ið Chr. Matras, doktari, hevur týtt úr fremmandum máli r tí nýkomna álmanakkanum (1942). Tað er hugsandi, at føroyingar eisini uttan- lendis - hvør í sínum øki - regluliga fáast við føroyskt yrkismál. Eru teimum ringir vansar á leið, halda vit okkum til at hjálpa teimum, um teir gera so væl at heita á blaðstjóran. Er tað so, at maður hevur eitthvørt uppskot til málsliga nýgerð í starvsøki sínum, eru vit fegnir, um teir vilja siga okkum frá. Tá kundi kanska at endanum komið so stórt savn, at hugsandi var um, eftir nøkrum árum at fingið út í Føroyum eina orðabók við øllum hesum máltilfari, ið so stórur tørvur er á í dagliga lívinum. Tilelvingin til greinina man hava verið tíð- indastubbi frá Jóhannesi av Skarði í Búgv- anum nr. 24 árið fyri, sum ljóðar soleiðis: »Føroyskt rættarmál. Ein lóg, sum Løg- tingið hevur viðtikið um, at føroyskt skal vera rættarmál í Føroyum, noyðist at bíða, til hon kann leggjast fram á Ríkisdegnum í Keypmannahavn.« Hvat varð av hesi lóg, er ikki rúmd at greina frá her. At hetta, eins og annað, ið Hanus skriv- aði ungur, vóru ikki tómorð, hevur hann ríkiliga sannað og sýnt í royndum: at skapa vísindagrein síni, læknafrøðini, fjøld av hóskandi og smidligum frøðiorðum, og eis- ini aðrari áhugagrein síni, alisfrøðini. Fyrsta stóra stigið var føroyska úrtakið aftan í doktarritgerðini frá 1954 um brósta- geving. Yrkismálsliga er henda fyrsta stóra roynd vinningur, men mær tykir, at málið er í stirvnara lagi við ov nógvum navnorða- stíli og ber ikki sørt dám av at vera týtt úr enska úrtakinum frammanfyri. Tá ið Hanus
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128

x

Fróðskaparrit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fróðskaparrit
https://timarit.is/publication/15

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.