Fróðskaparrit - 01.01.1995, Blaðsíða 71

Fróðskaparrit - 01.01.1995, Blaðsíða 71
THE FAROESE WHALE NAMES 75 now misapplied to the Fin Whale, and DØGLINGUR. These names would arise in connection with the annual slaughter of Bottlenose Whales when, about Michael- mas, they apppeared off Sandvík and in Hvalba Fjord. In the first name we see the evasive change of -hvalur to - fiskur (q.v.), in the second an originally poetic term ON døg-, dgglingr ‘king, prince’, a byname of Odin. It is known that stylistically elevated words may be adopted as noa terms, a com- parable example being gestur, properly Gestur i.e. Norna-Gestur, a name for the oyster-catcher tjaldur, though the motiva- tion has yet to be explained. In the present case, however, the choice of the name is known to be bound up with an age-old be- lief in a whale which, Odin-like, had only one eye, as explained by Chr. Matras, ‘Den enójede hval’, Saga och Sed (1960), 1-7, who further notes that the superstition is also attested for 13th-century Norway. The name is recorded by Svabo, e.g. Dict.Fær. 144: Døglingur ‘Næbbehval’, but the first mention is Debes 167 ‘Døgling’. Earlier still, in 1584, a stranded »one-eyed whale« was termed ‘throldhual’ (Matras, op.cit., 1), but we doubt if this was more than ad hoc usage, see TRØLLHVALUR. The present name occurs in Fiskakvæði 19. A name from this text could go back to, say, 1500. But how much older it may be eludes us. The notion of a one-eyed whale is pre- sumably to be compared with a widespread belief in one-eyed fish. Such are, to the best of our knowledge, first mentioned by Giral- dus Cambrensis in 1188. We quote from the translation of the original Latin by W. Llewelyn Williams, Itinerary through Wales (1908) 127f.: On the highest parts (of Snowdonia) are two lakes... the one has a floating island in it. The other... contains three sorts of fish, eels, trout, perch, all of which have only one eye, the left being wanting... it is remarkable also, that in two places in Scotland, one near the eastern, the other near the westem sea, the fish called mullets possess the same defect, having no left eye. From Germany, the Handwórter- buch des deutschen Aberglaubens III (1930-31) 1612, reports a belief in one- eyed giant pike. And not only in Europe. In Japan many tales are told of one-eyed fish, usually carp, found in certain pools and known as katame no uo ‘one-eyed fish’ or katame nofuna ‘one-eyed carp’. Numerous legends account for their condition, the most common being that a god had his left eye put out by a pine needle, whereupon a compassionate carp from a nearby pool of- fered his own eye in replacement. Tradition does not tell us which of the eyes of the døglingur was missing, but it now rather looks as though it was the left one. FISKUR m. Fish. An altemative to HVAL- UR in whale names. Such usage would de- velope in connection with whale catching and be evasive in the first place, though later generalised. Usually both altema- tives are known, e.g. GRINDAFISKUR, -HVALUR, but - doubtless fortuitously - only NEBBAFISKUR. In connection with the all-important herding of the Pilot Whale, the simplex FISKUR is commonly used to denote a
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128

x

Fróðskaparrit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fróðskaparrit
https://timarit.is/publication/15

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.