Fróðskaparrit - 01.01.1995, Blaðsíða 78

Fróðskaparrit - 01.01.1995, Blaðsíða 78
82 THE FAROESE WHALE NAMES SPRIN GHVALUR m. was known to Sva- bo e.g. Dict.fær. 808 Springarakveálur »Spring-Hval, Springer«, and his descrip- tion of prodigious leaps in Indb. 76 leaves no doubt that the name primarily denotes the Whitesided Dolphin (Lagenorhynchus acutus). However, this whale so closely re- sembles the admittedly less active and slightly larger Whitebeaked Dolphin (L. al- birostris) that the two species commonly go under the same name. Our next source (Dýralæra 17 lf.) uses SPRINGFISKUR and SPRINGARI, from the latter creating specific terms SJÓRUTI and KJAFTHVÍTI SPRINGARIN »the pied and the white-jaw dolphin« for the Whitesided and White- beaked respectively. SPRINGHVALUR etc. are borrowings from Norw. springhval, -fisk, springer, the dolphins concemed being common off the coast of Norway. Kalkar first notices springhval from 1599, springfisk from 1661. These terms cannot be very old, if only for the fact that Norw. springe in the sense ‘leap’ is a late development due to the influence of Low German springen, see Falk-Torp — the traditional verb here would be ON hlaupa, as still in Far. leypa. The dolphins in question will have been familiar before the adoption of these fo- reign names, and not only to seamen, for they could sometimes be driven ashore and there dispatched. The older, native term was LEIFTUR. STEYRHVALUR Killer Whale = BÓG- HVÍTUHVALUR. For the first element compare steyrur (ON staurr) ‘pole, stake’, motivation as in MASTRARFISKUR. The name was known to Svabo, our earliest wit- ness: Indb. 76 Sterkveálur, though he was unable to assign the name to a definite species. The name is confmed to Faroese, but the Norwegian synonyms, staurhyrning and staurvagn, suggest that the two lan- guages have been in contact. See NÝVIL, VAGN. TRØLLHVALUR. Recorded by Svabo, Indb. 76 Trølkveálur: Saaledes kalder man enhver, især ukjent Hvalfisk, som man for- moder, at ville gjøre Skade eller er bange for’, but doubtless older and lying behind Debes 167 ‘Trold-Hvale’, described as a term for species of whales, which can, how- ever, be scared off by castoreum. His con- temporary Resen 71 equates ‘TrodHval’ with ‘Sottebak’, manifestly a corruption of ‘Slettebag’ in the same text (i.e. Right Whale, see SLÆTTIBØKA), and also refers to cast oreum. A still earlier attesta- tion takes the record back to 1584 in a re- port on a marine animal stranded near the village of Funningur and named ‘throld- hval’, see under DØGLINGUR. In modem times the name has been given as denoting a whale which emerges form the depths covered with bamacles and seaweed like a troll (Orðabók2). Such changing usage, with the nonsense about castoreum, would indicate an essen- tially non-specific term playing no part in the workaday world, in which connection we note that there is no trace of a variant *trøllfiskur, see under FISKUR. The name is paralleled elsewhere, cf. Icel. trøllhvalur ‘Troldhval, stor Hval’
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128

x

Fróðskaparrit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fróðskaparrit
https://timarit.is/publication/15

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.