Fróðskaparrit - 01.01.1995, Síða 78

Fróðskaparrit - 01.01.1995, Síða 78
82 THE FAROESE WHALE NAMES SPRIN GHVALUR m. was known to Sva- bo e.g. Dict.fær. 808 Springarakveálur »Spring-Hval, Springer«, and his descrip- tion of prodigious leaps in Indb. 76 leaves no doubt that the name primarily denotes the Whitesided Dolphin (Lagenorhynchus acutus). However, this whale so closely re- sembles the admittedly less active and slightly larger Whitebeaked Dolphin (L. al- birostris) that the two species commonly go under the same name. Our next source (Dýralæra 17 lf.) uses SPRINGFISKUR and SPRINGARI, from the latter creating specific terms SJÓRUTI and KJAFTHVÍTI SPRINGARIN »the pied and the white-jaw dolphin« for the Whitesided and White- beaked respectively. SPRINGHVALUR etc. are borrowings from Norw. springhval, -fisk, springer, the dolphins concemed being common off the coast of Norway. Kalkar first notices springhval from 1599, springfisk from 1661. These terms cannot be very old, if only for the fact that Norw. springe in the sense ‘leap’ is a late development due to the influence of Low German springen, see Falk-Torp — the traditional verb here would be ON hlaupa, as still in Far. leypa. The dolphins in question will have been familiar before the adoption of these fo- reign names, and not only to seamen, for they could sometimes be driven ashore and there dispatched. The older, native term was LEIFTUR. STEYRHVALUR Killer Whale = BÓG- HVÍTUHVALUR. For the first element compare steyrur (ON staurr) ‘pole, stake’, motivation as in MASTRARFISKUR. The name was known to Svabo, our earliest wit- ness: Indb. 76 Sterkveálur, though he was unable to assign the name to a definite species. The name is confmed to Faroese, but the Norwegian synonyms, staurhyrning and staurvagn, suggest that the two lan- guages have been in contact. See NÝVIL, VAGN. TRØLLHVALUR. Recorded by Svabo, Indb. 76 Trølkveálur: Saaledes kalder man enhver, især ukjent Hvalfisk, som man for- moder, at ville gjøre Skade eller er bange for’, but doubtless older and lying behind Debes 167 ‘Trold-Hvale’, described as a term for species of whales, which can, how- ever, be scared off by castoreum. His con- temporary Resen 71 equates ‘TrodHval’ with ‘Sottebak’, manifestly a corruption of ‘Slettebag’ in the same text (i.e. Right Whale, see SLÆTTIBØKA), and also refers to cast oreum. A still earlier attesta- tion takes the record back to 1584 in a re- port on a marine animal stranded near the village of Funningur and named ‘throld- hval’, see under DØGLINGUR. In modem times the name has been given as denoting a whale which emerges form the depths covered with bamacles and seaweed like a troll (Orðabók2). Such changing usage, with the nonsense about castoreum, would indicate an essen- tially non-specific term playing no part in the workaday world, in which connection we note that there is no trace of a variant *trøllfiskur, see under FISKUR. The name is paralleled elsewhere, cf. Icel. trøllhvalur ‘Troldhval, stor Hval’
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128

x

Fróðskaparrit

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fróðskaparrit
https://timarit.is/publication/15

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.