Fróðskaparrit - 01.01.1995, Side 4

Fróðskaparrit - 01.01.1995, Side 4
HANS DEBES JOENSEN menningin, at gerast før fyri at tala og skriva føroyskt, at læra seg føroyskt yrkismál. 011- um man tað vera skilligt, at her batar lítið at nýta tað gøtudanska, ið nú er alnýtt í hesum økjum - tílfkt mál verður tíverri fyri fyrst nýtt manna millum, men verður neyvan tolt alment av eini tjóð, ið nú hálva øld hevur barst fyri at koma sínum egna máli upp und- an vesaldómi og útlendskari spillu. Tað er tí sjálvsagt, at øll tey, ið nú eru heiman og leita sær kunnleika, eisini noyðast at búgva seg út í hesum førum. Tann ábyrgd hvílir á okkum sum føroying- ar, - tí sluppu vit út at læra, tí at vit seinri skuldu tæna okkara landi og tjóð. Taka vit nú við hesum í verki, sum lands- menn okkara hava sett í lóg, tá verða hesi jólatíðindi í royndum hetta: at vit tjóðskap- arliga eru komnir á mál. 011 orka tjóðarinnar, ið higartil hevur verið bundin í spillandi og hatskum tjóðskapar- stríði verður nú at leiða inn á aðrar ræsur: tað er landastýri og teyfíggjarligu viðurskiftini, at gera livilig kor fyri tjóðina í einum fræls- um Føroyum. Tað eru mál, har tað verður lættari hjá teimum ymsu flokkunum at koma á tal og meira torført hjá teimum at skúgva ábyrgdina burtur av sær, tað verða ikki kensl- ur og sveimandi hugtøk, men handiligir lutir, skip, fiskur, og annað, ið tá verður fremst í huga manna, viðurskifti, har hvør skilamaður í krónum og oyrum kann vita aftur, um lands- ins menn gjørdu beint ella skeivt. Tí er tað stórsigur, ið er vunnin. Búgvin hevur higartil r starvsgreinum sín- um roynt at vanda sær um málið, at hesi yrk- isorð kunđu verða alment nýtt, og ætlar hann at gera tað framvegis. Hvussu væl slfkt mál kann greiðast úr hondum, fáa vit ein varhuga av, tá vit lesa greinina um ættarfrøði, ið Chr. Matras, doktari, hevur týtt úr fremmandum máli r tí nýkomna álmanakkanum (1942). Tað er hugsandi, at føroyingar eisini uttan- lendis - hvør í sínum øki - regluliga fáast við føroyskt yrkismál. Eru teimum ringir vansar á leið, halda vit okkum til at hjálpa teimum, um teir gera so væl at heita á blaðstjóran. Er tað so, at maður hevur eitthvørt uppskot til málsliga nýgerð í starvsøki sínum, eru vit fegnir, um teir vilja siga okkum frá. Tá kundi kanska at endanum komið so stórt savn, at hugsandi var um, eftir nøkrum árum at fingið út í Føroyum eina orðabók við øllum hesum máltilfari, ið so stórur tørvur er á í dagliga lívinum. Tilelvingin til greinina man hava verið tíð- indastubbi frá Jóhannesi av Skarði í Búgv- anum nr. 24 árið fyri, sum ljóðar soleiðis: »Føroyskt rættarmál. Ein lóg, sum Løg- tingið hevur viðtikið um, at føroyskt skal vera rættarmál í Føroyum, noyðist at bíða, til hon kann leggjast fram á Ríkisdegnum í Keypmannahavn.« Hvat varð av hesi lóg, er ikki rúmd at greina frá her. At hetta, eins og annað, ið Hanus skriv- aði ungur, vóru ikki tómorð, hevur hann ríkiliga sannað og sýnt í royndum: at skapa vísindagrein síni, læknafrøðini, fjøld av hóskandi og smidligum frøðiorðum, og eis- ini aðrari áhugagrein síni, alisfrøðini. Fyrsta stóra stigið var føroyska úrtakið aftan í doktarritgerðini frá 1954 um brósta- geving. Yrkismálsliga er henda fyrsta stóra roynd vinningur, men mær tykir, at málið er í stirvnara lagi við ov nógvum navnorða- stíli og ber ikki sørt dám av at vera týtt úr enska úrtakinum frammanfyri. Tá ið Hanus
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128

x

Fróðskaparrit

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fróðskaparrit
https://timarit.is/publication/15

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.