Morgunblaðið - 15.03.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. MARZ 1983
Hef opnað
lögmannsstofu
aö Borgartúni 22, Reykjavík (karphúsinu). Sími
19230. Viötalstímar kl. 15—17 mánudaga til miö-
vikudaga.
Steingrímur Þormóðsson héraðsdómslögmaður.
Smábátaeigendur
Eigum fyrirliggjandi siglingarljós fyrir smærri báta.
Aqua-signal no. 25 fyrir báta undir 7 metrum. No.
40 fyrir báta undir 12 metrum. V-þýzk úrvals fram-
leiðsla, viöurkennd af siglingamálastofnun ríkisins.
Vélar & Taeki hf.
TRYGGVAGATA 10 BOX 397
REYKJAVlK SlMAR: 21286 - 21460
Aóalfundur
H. f. Eimskipafélags íslands verður haldinn í
Súlnasal Hótel Sögu mánudaginn 21. mars 1983,
kl. 14:00.
DAGSKRÁ:
I. Aðalfundarstörf samkvæmt 14. gr. samþykkta
félagsins.
2. Tillaga um útgáfu jöfnunarhlutabréfa,
aukningu hlutafjár og innköllun eldri
hlutabréfa.
3. Önnur mál, löglega upp borin.
Tillögur frá hluthöfum, sem bera á fram á
aðalfundi, skulu vera komnar skriflega í hendur
stjórnarinnar eigi stðar en sjö dögum fyrir
aðalfund.
Aðgöngumiðar að fundinum verða afhentir
hluthöfum og umboðsmönnum hluthafa á
skrifstofu félagsins í Reykjavík frá 14. mars.
Reykjavík, 15. febrúar 1983.
STJÓRNIN.
EIMSKIP
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir GUÐM. HALLDÓRSSON
Kemur röðin næst
að hvítum mönnum?
JOSHUA Nkomo, leiðtogi Zapu-flokksins í Zimbabwe, sem áður hét
Rhódesía, hefur neyðzt til að flýja land vegna fjöldamorða sérþjálf-
aðra stjórnarhermanna í héraðinu Matabelelandi og borginni Bul-
awayo í suðurhluta landsins. Flótti hans til Botswana bendir til þess
að hann hafl talið líf sitt og fjölskyldu sinnar í hættu og þrátt fyrir
yfirlýsingar um að hann kanni leiðir til þess að stuðla að því að lausn
verði fundin á ástandinu í Zimbabwe virðist ólíklegt að hann geti
snúið aftur og gegnt forystuhlutverki í stjórnmálum landsins. Stjórn-
málaferli þessa litrfka blökkumannaleiðtoga kann því vera lokið.
Lausn Rhódesíudeilunnar var
talin mesta afrek Carringtons
lávarðar í embætti utanríkis-
ráðherra, en atburðirnir að und-
anförnu virðast sýna að samn-
ingarnir hafi ekki verið byggðir
á traustum grunni. Fjöldamorð-
in sýna það og dómsmálaráð-
herra Zimbabwestjórnar hefur
lýst því yfir að hann ætli að af-
nema það kerfi, sem samkomu-
lag varð um þegar samið var um
að Zimbabwe fengi sjálfstæði og
að 180.000 hvítir íbúar landsins
fengju 20 sæti á þingi.
Robert Mugabe forsætisráð-
herra hefur sagt í Nýju Delhi,
þar sem hann sat ráðstefnu
óháðu ríkjanna, að hann hefði
gert Carrington lávarði ljóst á
sínum tíma að hann ætlaði að
afnema margra flokka kerfi ef
hann kæmi til valda, þótt hann
neyddist til að sætta sig við það í
bili, þar sem það væri eina leiðin
til að ná samkomulagi um
sjálfstæði.
„Stjórnarskráin heimilar
okkur að gera breytingar á
henni,“ sagði hann og hélt því
fram að „einsflokksríki væri
ekki endilega það sama og ein-
ræði.“ Hann kvaðst vona að hvíti
minnihlutinn yrði um kyrrt í
landinu, en sagði að hann mundi
ekkert gera til þess að koma í
veg fyrir brottför hvítra manna
sem vildu fara úr landi.
Þegar samningaviðræðurnar
um sjálfstæði Zimbabwe fóru
fram var það opinbert leynd-
armál að Bretar vildu helzt að
Nkomo yrði leiðtogi hins nýja
ríkis, þótt mest bæri á Abel
Muzorewa biskupi í viðræðun-
um. Nkomo hefur alltaf verið
hófsamasti stjórnmálaleiðtogi
Zimbawemanna og notið stuðn-
ings í öllum landshlutum, þótt
hann sé fyrst og fremst leiðtogi
minnihluta Matebelemanna.
Hann hefur verið í sviðsljós-
inu síðan hann tók þátt í viðræð-
unum um stofnun Mið-Afríku-
sambandsins 1952 og hefur æ
síðan þótt skorta sannfær-
ingarkraft. Hann hefur verið
leiðtogi Zapu frá upphafi og var
í fyrsta skipti handtekinn þegar
Rhódesíufylkingin kom til valda
1962. Ein fyrsta ákvörðun Ian
Smiths, þegar hann varð forsæt-
isráðherra tveimur árum síðar,
var að fyrirskipa handtöku
Nkomo og hann var í haldi í heil-
an áratug, þar til blökkumenn
komust til valda í Angola og
Mozambique og neyddu Smith til
að sleppa honum og hefja frið-
arviðræður.
Nkomo varð ekki forsætis-
ráðherra, þar sem Matabelem-
enn, sem fylgja honum að mál-
um, eru innan við 20% lands-
manna og þar sem Robert Mug-
abe fylgdi herskárri stefnu.
Mugabe hefur hins vegar alltaf
talið sér standa ógn af Nkomo
vegna þess fylgis sem hann nýt-
ur i Zimbabwe og þess álits sem
hann nýtur erlendis.
1 styrjöldinni áður en Zimb-
abwe hlaut sjálfstæði, sló oft í
brýnu milli hersveita Mugabe,
Zanla, og hersveita Nkomo,
Zipra, og Nkomo var sakaður um
að halda hersveitum sínum
fjarri vígvöllunum, í Zambíu, og
vakti grunsemdir þegar hann fór
til Lusaka 1978 til leyniviðræðna
við Smith.
En ef til vill hefði Mugabe lát-
ið Nkomo afskiptalausan, ef
stuðningsmenn hans hefðu ekki
lagt hart að honum að eyða
þeirri ógnun, sem stafaði frá
Zapu. Ef til vill hafa þeir einnig
viljað aðgerðir gegn Nkomo til
að dreifa athyglinni frá mörgum
málamiðlunarlausnum, sem
stjórn hans byggist á. Við erfið-
leika er að stríða í efnahagsmál-
um og óánægju vekur að hvítir
menn ráða enn mestu í efna-
hagslífinu.
Síðan Zimbabwe hlaut sjálf-
stæði hafa Matabelemenn kvart-
að yfir því að komið sé fram við
þá eins og annars flokks þegna,
eins og sjá megi á því að þeim
hafi verið meinað að fá beztu
störfin og að Matabeleland fái
minni efnahagsaðstoð en Shona-
menn í norðurhluta landsins.
Shonamenn halda því aftur á
móti fram að Matabelemenn
hafi verið þátttakendur í sam-
særi með Suður-Afríkumönnum
um að kollvarpa ríkisstjórninni,
eða gera Matabeleland að
sjálfstæðu ríki. Þegar vopna-
birgðir fundust í febrúar í fyrra
var fjöldi manns handtekinn og
Nkomo rekinn úr stjórninni.
Síðan hefur baráttan gegn
Nkomo harðnað stig af stigi og
svo virðist að reynt hafi verið að
kanna hvort hægt væri að múl-
binda hann án þess að það hefði
í för með sér háskaleg viðbrögð
stuðningsmanna hans. Fyrst var
hann sakaður um að stjórna
hinni meintu samvinnu við
Suður-Afríkumenn og ýta undir
starfsemi uppreisnarmanna í
Matabelelandi, síðan var hann
sviptur vegabréfi og leit gerð á
heimili hans, þá var honum var
bannað að ferðast innanlands og
loks var hann flæmdur úr landi,
bílstjóri hans myrtur og kona
hans, dóttir og tengdasonur
handtekin.
Mugabe hefur þar með gefið
upp á batinn tilraunir sínar til
að ná sáttum við fyrri keppi-
nauta sína. Stjórn hans og
Shonamenn hafa í raun og veru
sagt Matabelemönnum stríð á
hendur. Herferð, sem lögregla
Zimbabwe hófst handa um gegn
uppreisnarmönnum í Matabele-
landi, hefur snúizt upp í tilraun
til að útrýma Nkomo og 9tuðn-
ingsmönnum hans í Zapu, sem
hafa verið sakaðir um stuðning
við uppreisnarmenn.
Uppreisnarmennirnir eru
fyrrverandi skæruliðar, sem
hafa hlaupizt undan merkjum og
eru kallaðir „stigamenn og and-
ófsmenn". Fimmta stórdeild
hersins, sem er skipuð 3,000
fyrrverandi skæruliðum Shona-
manna og þjálfuð af Norður-
Kóreumönnum, hefur staðið
fyrir fjöldamorðum á um 600
ferkílómetra svæði í Matabele-
landi síðan aðgerðirnar hófust
21.janúar. Hundruð óvopnaðra
borgara hafa verið myrtir,
margir hafa sætt líkamlegum
misþyrmingum og pyntingum,
þúsundir hafa flúið heimili sín,
matvælaflutningar hafa verið
stöðvaðir á mörgum svæðum og
morðin hafa í fyrsta skipti náð
til Bulawayo, höfuðvígis Nkomo,
þar sem 1.700 hafa verið hand-
teknir.
Ráðherrar stjórnarinnar hafa
sjálfir lýst því yfir að þeir séu
staðráðnir í að „útrýma" Zapu og
þeir gera ekki lengur greinar-
mun á „andófsmönnum" og
Zapu. „Ef Zapu verður útrýmt
verða andófsmenn ekkert vanda-
mál,“ sagði valdamikill ráð-
herra, Enos Nkala, þegar hann
ferðaðist ásamt fjórum öðrum
ráðherrum um Matabeleland til
þess að fá menn til að snúa baki
við Nkomo og styðja stjórnar-
flokkinn Zanu.
Nkala er einn af „haukunum“ í
stjórninni og hefur ekki dregið
dul á andstöðu sína gegn fyrri
tilraunum Mugabe til að vinna
með Nkomo. Haukarnir urðu
ofan á þegar ákveðið var að beita
Fimmtu stórdeildinni í síðasta
mánuði. Næsta skref haukanna
er að fá Mugabe til að koma á
einsflokksriki.
Hvíti minnihlutinn hefur
sloppið hingað til, að öðru leyti
en því að Ian Smith hefur verið
sviptur vegabréfi og sætt ann-
arri áreitni. Röðin getur komið
næst að hvítum mönnum, ef
herskáir stuðningsmenn Mugabe
fá að ráða ferðinni. Spurningin
er sú hvort Mugabe getur haft
taumhald á stuðningsmönnum
sínum.
»