Morgunblaðið - 15.03.1983, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. MARZ 1983 35
gúmbátar eru. Eru þeir kannski á
fiskibátum, sem aðeins hafa einn
gúmbát? Allir ættu að geta séð, að
á því er stór hætta. Það er því, að
ég tel, lágmarkskrafa, að á bátum
sé fjöldi gúmbáta aldrei minni en
tveir.
Sjósetning gúmbáta
Það er mín skoðun, að þegar
gúmbátur er sjósettur frá stýris-
húsi, þurfi að aðgæta vel allar að-
stæður, áður en hann er blásinn
út. Mikil hætta er á að báturinn
verði fyrir hnjaski og rifni, verði
ónothæfur af völdum einhverra
hluta sem kunna að standa út frá
stýrishúsi, t.d. útsláttarljósa,
rekkverka, landernukassa á
skyggni og fleira mætti telja. Á ég
þá við skip, sem orðið hefur fyrir
óhappi og liggur með 60—70°
halla. En nú hefur gúmbátur verið
sjósettur með einu handfangi f brú
skipsins, þ.e.a.s. gálgabúnaði, og
hefur hann þá skotist út og losnað
frá skipinu, liggur því gálginn
beint út frá skipinu með sama
halla og það. Gálginn í þessari
stöðu nær þá með enda sfna út
fyrir síðu skipsins. Við þessar að-
stæður geta menn staðið frammi
fyrir því, að ekkert er hættulegra
gúmbátnum en gálginn, er blása á
bátinn út, vegna þeirra hvössu
enda gálgans, sem báturinn sat
áður í. En sé báturinn sjósettur
með enn fljótvirkari búnaði, sem
nú þegar hefur verið kynntur, þ.e.
a.s. þegar tekið er í handfang í brú
skipsins til sjósetningar á gúm-
bátnum, opnast í sömu andrá fyrir
þrýstiflöskuna í bátnum. Byrjar
hann því strax að blásast út í
faðmi gálgans, sem ég tel vera
bátnum hættulegt. En ef slikur
búnaður er notaður er engin vissa
fyrir því að báturinn blásist út á
réttum kili, sem er mjög mikil-
vægt. Til þess að svo megi verða,
þarf hylki bátsins að liggja í sjó
áður en hann er blásinn út, vegna
þyngdarpunktar hans.
Ef við íhugum það, hvað komið
hefur fyrir skip, sem er eins illa á
sig komið og það sem hér að fram-
an greinir, þá hefur það að öllum
líkindum ekki gerst f blíðskapar-
veðri, heldur í stórsjó og stormi,
jafnvel dimmviðri. Geta því að-
stæður verið hinar verstu, vegna
hreyfinga hins sökkvandi skips og
þar af leiðandi erfitt að hemja
gúmbátinn meðan á björgun
stendur. Þess ber að geta að mesta
hættan á að hafa gúmbátinn út-
sleginn a gálganum, er að mínu
mati, þegar hallinn á skipinu er
sá, að gálgaendinn liggur í sjó-
skorpunni.
Við, sem höfum verið á sjó, vit-
um, að þessar aðstæður koma oft
upp er skip ferst, en að sjálfsögðu
misjafnlega slæmar. Ekki er það
að ég finni gálgum Sigmunds allt
til foráttu, en ég tel að þeir séu
ekki æskilegir á hliðum stýrishúsa
báta. Mér finnst óæskilegt að
staðsetja gúmbáta svo utarlega,
fyrst og fremst vegna þess hve
bátarnir eru fáir, í öðru lagi vegna
þess að þeir eru með því fyrsta
sem fer í sjó er skip leggst á hlið-
ina, en ef skip leggast það langt að
gálgabúnaður fer í kaf, þá er ekki
hægt að losa gúmbátinn sökum
þess hve utarlega hann er, nema
með fjarstýribúnaðinum og hlýtur
það að teljast neikvætt. Ég hef þá
skoðun, að þó að mikið sé í búnað-
inn borið, þá geti hann bilað. I
flestum tilfellum er skip ferst hef-
ur það fengið mikla slagsíðu, og
eru þá gúmbátar í gálgum þessum
það nærri sjó, jafnvel á kafi þeim
megin sem skipið leggst, að ég tel
að þá þurfi ekki fyrrgreindan út-
búnað til að sjósetja bátana. Segj-
um sem svo að skip leggist á
stjórnborðshlið með stjórnborðs-
gúmbát í sjó, honum er síðan
sleppt með einu handtaki í brú og
að báturinn fljóti að öllum líkind-
um upp. Ef við missum nú þennan
bát af einhverjum ástæðum, hann
blæs ekki út, rifnar eða jafnvel
slitnar frá skipinu, allt þetta getur
gerst, þá eigum við aðeins einn
gúmbát eftir, sem staðsettur er i
bakborðsgálga fyrir utan rekk-
verk, sem er einn metri á hæð, og
báturinn í slíðrum sínum i sömu
hæð, jafnvel hærri, eins og ég hef
séð gúmbáta staðsetta i slíkum
gálgum. Allir ættu að geta séð, að
með slagsíðu á skipi eins og að
framan greinir, er illmögulegt að
sjósetja bakborðsgúmbát stjórn-
borðsmegin á hléborða, vegna þess
að hvergi er hægt að standa við
slíkt í þeim veðrum þegar þetta
gerist. Ekki hef ég trú á að nokkur
sjósetji gúmbát áveðurs við slíkar
aðstæður og enn síður fari í hann.
'VEkki er ólíklegt að gúmbátur, sem
sjósettur yrði áveðurs, kæmi inn á
skipið með næsta broti eða jafnvel
færi yfir það, því að þegar skip
liggur á hliðinni, gefur það brot-
um og ólögum greiða leið yfir sig
sökum lögunar skrokksins og tala
ég ekki um það, ef það er að ein-
hverju leyti sigið í sjó. Er þá stór
spurning hvað yrði um þann bát,
sem var jafnvel síðasta vonin um
björgun.
Ég drap á það hér fyrr í grein
minni, að ekki fyndi ég gálga Sig-
munds allt til foráttu, enda væri
það ekki sanngjarnt því að baki
þeirrar uppfiriningu hlýtur að
liggja mikil vinna, sem er mjög til
góðs. Og ekki leyfi ég mér að efast
um að hugmynd að gálga Sig-
munds sé önnur en að bæta öryggi
íslenskra sjómanna á hafi, sem
hann líka gerir.
Ég tel að skoðun mín á gálgum
þessum með staðsetningu á hlið-
um stýrishúsa hafi komið fram.
En ekki er ég í neinum vafa um að
slíkur gálgabúnaður sé nauðsyn-
legur á skipum með staðsetningu
fyrir miðju, eins og sá búnaður
sem settur hefur verið um borð í
togara að aftan, enda sé sá búnað-
ur viðbót við þann búnað sem fyrir
er.
Mér finnst að allar umræður um
bætt og meira öryggi til handa
sjómönnum geti verið þeim til
góðs, en mín skoðun er sú, að komi
upp hugmynd um nýjan, lítt
reyndan búnað, sem hugsanlega
gæti bætt öryggi sjómanna á hafi,
beri þeim sem hlut eiga að máli að
þaulkanna þann búnað og vera
vissir um að hann standist þær
kröfur sem gerðar eru til hans
þegar mest á reynir, áður en hann
er lögleiddur í hvert einasta skip.
Hætta er á að með tilkomu gálg-
anna fækki gúmbátum á skipum
vegna kostnaðar þeirra. Á mörg-
um fiskiskipum í dag eru 3 gúm-
bátar, en vegna reglna um fjölda
gúmbáta er hægt að fullnægja
þessum reglum með því að hafa
tvo 12—14 manna gúmbáta í stað
þriggja 8—10 manna báta. Þess
má geta að verð á gálgabúnaði er
álíka og á einum 10 manna gúm-
báti. Því spyr ég: Hvort er meira
öryggi, fjölgun gúmbáta eða
gálgabúnaður? Val mitt er fjölgun
gúmbáta, en það er ekki þar með
sagt að ekki þurfi að hugsa um
staðsetningu þeirra og sjósetn-
ingarbúnað. Mín skoðun er sú, að
staðsetja eigi alla gúmbáta fyrir
miðju "skipi. Til dæmis: Uppi á
stýrishúsi yrðu hafðir tveir gúm-
bátar hlið við hlið fyrir miðju
þaki. Hæð á bátunum yrði á efri
brún þeirra sú sama og á rekk-
verki. Frá undirstöðum bátanna
kæmu síðan brautir, sem lægju út
á rekkverksbrún, beggja megin,
þannig að ef skip fengi slagsíðu
væri strax kominn halli á braut-
irnar fyrir bátana. Kostur sem
fylgdi þessari staðsetningu væri
sá, að sama væri á hvort borð
skipið legðist, hægt væri að sjó-
setja bátana báða sömu megin.
Væri þetta að mínu mati allt að
tvöfalt öryggi.
I flestum okkar fiskibátum eru
íbúðir bæði afturí og frammí.
Ætti því að vera gúmbátur á
framskipi, sem staðsettur yrði
miðskips fyrir þá sem frammí
búa.
Grindavík, 5. mars, 1983.
Kjartan Ragnarsson
Skagafjörðun
Píanótónleikar
í skólum
Mælifelli, 8. marz.
I GÆRKVÖLDI hélt Jónas Ingimund-
arson píanótónleika í félagsheimilinu
Árgarði við mikinn fógnuð áheyrenda.
Tónleikarnir voru á vegum Tónlistar-
félags Skagafjarðar og voru í tengslum
við tónleikahald Jónasar í skagfirzk-
um skólum þessa dagana. Lék hann í
gær fyrir nemendur fjögurra skóla á
Hofsósi, í Varmahlíð og í Árgarði, alls
um 300 manns. í dag mun hinn frá-
bæri píanóleikari spila fyrir nemendur
á Sauðárkróki. Er viðburður sem þessi
áreiðanlega mjög örvandi þáttur til efl-
ingar tónlistaráhuga ungmenna og til
aukinnar þátttöku í tónlistarskólunum
tveim.
Á tónleikunum í gærkvöldi voru 3
kóralforspil eftir Bach, sónata eftir
Beethoven og nokkur verk eftir
Liszt. Þar að auki vöktu athygli
nokkrir þættir úr nýju verki Átla
Heimis Sveinssonar, sem hann
samdi við myndirnar í bókinni Óður
steinsins, en þær eru eftir Ágúst
Jónsson á Akureyri og ljóðin við
þær eftir Kristján frá Djúpalæk.
Hafa þættirnir ekki verið leiknir áð-
ur opinberlega, en verkið mun verða
frumflutt í heild sinni á Akureyri í
vor.
Jónas Ingimundarson kynnti við-
fangsefni sín á afar skemmtilegan
og lærdómsríkan hátt og opnaði að
vissu leyti heim tónverkanna fyrir
þakkláta áheyrendur. Heiðmar
Jónsson kennari bauð Jónas velkom-
inn í upphafi tónleikanna, en Einar
Schwaiger skólastjóri Tónlistar-
skóla Skagafjarðar þakkaði Jónasi
komuna. Á eftir þáðu gestir kaffi-
veitingar fjáröflunarnefndar tón-
listarfélagsins.
G.LÁsg.
o
-<
r
s
3)
Ferðahandbækur, fullar af fróðleik,
áríðandi upplýsingum og ábendingum
um hin ýmsu svæði Evrópu.
SOMARHUS
SERGREBi OKKAR
Bjóðum sumarhús og íbúðir til leigu í Danmörku, Pýskalandi,
Frakklandi, Ítalíu, Sviss, Austurríki og Júgóslavíu.
Dæmi: Austurríki.
Kr. 12.773 í Krimml í Tyról,
rétt við Krimmlfossana,
hina mestu í Evrópu.
Verð (fyrir hvern í 4ra manna hópi)
fyrir flug til Amsterdam eða Dusseldorf
og leigu íbúðar í 3 vikur.
gengi 11.3 '83