Morgunblaðið - 26.01.1988, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. JANÚAR 1988
Reyklaust Rauða torg
Barátta gegn reykingum fer fram um heim allan jafnt vestanhafs sem austan. Nýverið var þetta
skilti sett upp á Rauða torginu í Moskvu. Á því stendur að reykingar séu ekki leyfðar á torginu.
Kína:
90 manns láta lífið
í járnbrautarslysi
Peking, Reuter.
EKKI færri en 90 manns létust og um 60 slösuðust á sunnudag er
járnbrautarlest, sem var á leið til Shanghai, fór út af sporinu í Guiz-
hou-héraði í Kína. 20 klukkustundir liðu þar til kínverskir fjölmiðlar
skýrðu frá slysinu en orsakir þess eru ókunnar.
Slysið varð snemma á sunnudags- slysið sýna að jámbrautakerfið væri
morgun en lestin var á leið til
'Shanghai frá Kunming. Björgunar-
sveitir hers og lögreglu voru sendar
á slysstaðinn og þurfti að flytja hina
slösuðu rúmlega 300 kílómetra leið
í sjúkrahús.
Fréttastofan Nýja Kína sagði
Ding Junsheng, ráðherra jám-
brautasamgangna, hafa farið á
staðinn og hefði hann beðist afsök-
unar á þessum hörmulega atburði
fyrir hönd yflrvalda. í fréttinni var
þess getið að ráðherrann hefði sagt
meingallað.
Óvenju mörg slys hafa orðið í
Kína að undanfömu. Fyrir réttri
viku fómst 108 manns er farþega-
flugvél frá kínverska ríkisflugfélag-
inu hrapaði til jarðar í Sichuan-
héraði í Suður-Kína. Flugvélin var
sovésk af gerðinni Ilyushin-18 og
sögðu embættismenn hana hafa
hrapað sökum vélarbilunar. Þá fór-
ust 19 manns fyrr í mánuðinum er
tvær jambrautarlestir rákust saman
í norð-austurhluta landsins.
Svíþjóð:
Hyggjast fanga óvin-
veitta kafbáta í fiskinet
Stokkhólmi, Reuter.
SÆNSKI flotinn hefur tekið
fiskibát í þjónustu sína og vonast
er til að unnt verði að fanga í
net óvinveitta kafbáta, sem vitað
er að eru á ferðinni innan sæn-
skrar Iögsögu. Reynist báturinn
vel er hugsanlegt að fleiri fiski-
bátar verði notaðir í þessu skyni.
Báturinn hét áður ^,Astrid“ en
ber nú nafnið „Rollo". Á dekki hans
hefur verið komið fyrir fallbyssu
auk þess sem hann er einnig búinn
vélbyssu. „Rollo“ mun hér eftir
heyra undir flotastjómina í Gauta-
borg og er honum ætlað að halda
uppi strandgæslu innan sænska
skeijagarðsins.
„Okkur fysir að vita hvort fiski-
bátar geti komið að gagni og hvort
hugsanlegt sé að veiða dvergkaf-
báta í net,“ sagði Jan Tuminger,
talsmaður sænsku herstjómarinn-
ar. Sjómenn munu kenna sjóliðun-
um hvemig beita á trolli bátsins
auk þess sem þeir munu fá kennslu
í meðferð sónar-tækja.
í desember taldi skipstjóri
„Astrid" sig hafa fundið óvinveittan
kafbát og fór hann þess á leit við
sænsku herstjómina að honum yrði
veitt leyfi til að freista þess að fanga
kafbátinn í net. Honum var fyrir-
skipað að gera það ekki og þegar
Danmörk:
Brjóta reglur
um viðskipti
við S-Afríku
Kaupmannahöfn. Frá Nils Jörgen Bruun,
fréttaritara Morgmnblaðsins.
DANSKAR og erlendar ferða-
skrifstofur bijóta mjög oft bann
við viðskiptum við Suður-Afríku,
segir í helgarblaði Berlingake
Tidende.
Blaðamenn BT fengu tilboð hjá
þremur ferðaskrifstofum um ferð
til Suður-Afríku. Blaðið segir, að
stærstu dönsku ferðaskrifstofumar
hafí hætt að bjóða beinar ferðir
þangað, en margar standi fyrir ferð-
um til Botswana. Á leiðinni er
millilent í Jóhannesarborg og þar
geta farþegar orðið eftir.
sænski flotinn kom á vettvang var
kafbáturinn horfínn.
Að sögn talsmanns herstjómar-
innar hefur verið ákveðið að taka
fleiri smábáta í þjónustu flotans og
er hugmyndin sú að mynda eins
konar „heimavamarlið" til að halda
uppi eftirliti meðfram ströndum
landsins. Bátum þessum er ætlað
að fylgjast með ferðum þeirra er-
lendu kafbáta, sem til sést, þar til
sænski flotinn kemur á vettvang.
„Þetta fyrirkomulag mun treysta
strandgæslu okkar," sagði Jan
Tuminger. í máli hans kom einnig
fram að bæklingi, sem nefnist
„Óboðnir gestir" hefur verið dreift
til almennings sem býr við ströndina
auk þess sem fólk sem telur^ig sjá
til kafbáta getur hringt í sérstakt
símanúmer og tilkynnt um það, sér
að kostnaðarlausu.
í skýrslu sænsku herstjómarinn-
ar, sem birt var í síðasta mánuði,
segir að á sfðustu sex mánuðum
hafi fengist ótvíræðar sannanir fyr-
ir því að erlendir kafbátar hafí eigi
sjaldnar en 30 sinnum verið á ferð
innan sænskrar lögsögu. f skýrsl-
unni er þess ekki getið hvaðan
kafbátamir kunni að koma en sæn-
skir fjölmiðlar og leiðtogar stjómar-
andstöðunnar em ekki í vafa um
að þeir séu sovéskir.
Sviss:
Hvað vill frúin heita?
ZUrich, frá Önnu Bjarnadóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
SVISSNESKAR konur, sem fengu ekki kosningarétt fyrr en fyrir
17 árum, mega nú ráða hvort þær taka ættarnafn eiginmanns síns
við giftingu eða ekki. Ný lög um sifjarétt gengu í gildi um áramótin
og eru mun hliðhollari konum en gömlu lögin.
Konur hafa nú réttindi á við karla ættamafn konunnar sé að deyja út
af því að karlleggur fjölskyldunnar
er að hverfa.
Langflestar konur munu væntan-
lega halda áfram að taka nafn
eiginmanns síns og heita eins og
hann og bömin. Nokkur hundruð
konur hafa þó skipt um nafn síðan
um áramót en aðeins tveir karlar.
Ung kona gaf eina bestu ástæðuna
fyrir nafnbreytingu: „Ég hét Iltgen
í rúm tuttugu ár. Fyrir tveimur
árum hét ég allt i einu Dörr. Mér
fannst alltaf ágætt að heita Iltgen
og vil þess vegna heita það aftur.
Og maðurinn minn hefur ekkert á
móti því. Ég hét Iltgen þegar hann
kynntist mér.“
á heimilinu. Þær þurfa ekki lengur
að hlýða skipunum bónda sinna í
einu og öllu og þurfa til dæmis að
gefa samþykki sitt áður en flutt er
búferlum. Og þær eiga heimtingu
á upplýsingUm, ef fjármál fjölskyld-
unnar eru í kalda kolum.
En réttur kvenna til að halda
eigin ættamafni hefur vakið mesta
athygli. Þær þurfa að tilkynna
embætti borgardómara það fyrir-
fram ef þær ætla að bera sama
nafn áfram eftir giftingu, að öðram
kosti taka þær upp nafn eiginmanns
síns við hjúskapinn. Böm bera
ávallt ættamafn föður síns.
Konur sem urðu að taka upp
ættamafn eiginmanns síns sam-
kvæmt eldri lögum mega nú breyta
til og taka upp gamla nafnið sitt
ef þær vilja. Karlar geta líka tekið
upp ættamafn konu sinnar en það
verður að vera gild ástæða til þess,
til dæmis að konan sé fræg og
geti ekki starfs síns vegna skipt
um nafn en karlinn vilji ólmur bera
sama ættamafn og hún, eða að
ERLENT
Bretland:
Fj ölfatlaður höfundur hlýt-
ur bókmenntaverðlaun
St. Andrcws. Frá Guðmundi Heiðari Frimannssyni, fréttaritara Morgunblaðsina.
WHITBREAD-bókmenntaverðlaunin voru veitt í síðustu viku og
féllu þau í skaut Christopher Nolan. Hann er kornungur, írskur
rithöfundur og hefur verið mjög alvarlega fatlaður frá fæð-
ingu. Hann fékk verðlaunin fyrir skáldsöguna „Under the Eye
of the Clock'* (Undir sjáaldri tímans), sem er lítt dulbúin sjálfs-
ævisaga.
Whitbread-verðlaunin nema
20.000 pundum (1,3 milljónum
króna) og era hæstu bókmennta-
verðlaun, sem veitt era í Bretlandi
á hverju ári. Valið stóð á milli
fjögurra bóka nú, og þurfti dóm-
nefndin að greiða atkvæði þrisvar
sinnum til að komast að niður-
stöðu. Helsti keppinautur Nolans
var Ian McEwan með söguna
„The Child in Time“. Á endanum
urðu allir ásáttir um að veita
Nolan verðlaunin.
Christopher Nolan er fæddur í
Mullingar á írlandi 6. september
1965. I fæðingu varð hann fyrir
súrefnisskorti og fatlaðist svo al-
varlega, að hann gat ekki hreyft
nokkum hluta líkamans hjálpar-
laust og gat ekki talað, en var
óskaddaður andlega. Foreldramir
áttuðu sig á því, að hann þyrfti
sérstaka þjálfun og fluttust til
Dyflinnar. Þegar Nolan var tíu
ára gamall, uppgötvaðist, að lyf
olli því, að það slaknaði á háls-
vöðvunum, svo að hann gat
stjómað höfuðhreyfingum sínum.
Þá var fest stöng á enni hans, til
þess að hann gæti skrifað á ritvél.
Hinn 20. ágúst 1977 skrifaði
hann sitt fyrsta ljóð, og 1981 kom
út ljóðabók eftir hann. Hún fékk
góðar viðtökur. Á síðastliðnu ári
kom svo verðlaunabókin út. Hún
er skáldsaga um fjölfatlaðan
mann. Hann greinir frá viðbrögð-
um sínum og hvemig hann
skynjar atvik í lífi sínu. Hann
þykir lýsa því mjög vel, hvemig
það er að vita, hvað gerist í um-
Verðlaunahöfundur: Christop-
her Nolan eftir að hann hafði
tekið við Whitbread-bók-
menntaverðlaununum í síðustu
viku.
hverfinu án þess að geta með
nokkum hætti komið öðrum í
skilning um það. Það er stundum
eins og hann komi af annarri
stjömu. Hann er trúaður, og hug-
leiðingar um trú eru áberandi í
sögunni. Hann notar orð nákvæm-
lega, og það getur kostað hann
tíu mínútna erfíði að koma einu
orði á blað.
í þakkarávarpi Nolans, sem
móðir hans flutti, talaði hann
máli fatlaðra og gegn fóstureyð-
ingum. „Þið verðið að gera ykkur
ljóst, að sögulegur atburður er að
gerast. í kvöld hlýtur fjölfatlaður
maður sess í bókmenntum heims-
ins... Þetta er gleðilegasta kvöld,
sem ég hef lifað. ímyndið ykkur
hvers ég hefði farið á mis, hefði
læknirinn ekki lífgað mig við
þennan septemberdag fyrir löngu
síðan... Er veijandi að neita föt-
luðum manni um frelsi sitt? Er
svo erfitt að játast undir að gefa
bami tækifæri til að lifa, að mað-
ur kjósi fremur að þagga niður í
meðbróður slnum, áður en hann
getur einu sinni andað að sér
fersku lífsloftinu?"