Morgunblaðið - 26.01.1988, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. JANÚAR 1988
33
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir ÁSDÍSI INGÓLFSDÓTTUR
Eþíópía:
Stefna stjómarinnar
stærstí hluti vandans
í Eþíópíu er kommúnistastjóm við völd. Leiðtogi landsins, Meng-
istu Haile Mariam, er talinn vera einhver ósvifnasti einrseðisherra
okkar tíma. Sumir myndu segja hann glæpamann. Mannréttindi
em að engu höfð i Eþiópíu. Daglega er fólk tekið af lifi vegna
stjómmálaskoðana og meðhöndlun á fjölskyldu fyrrum keisara og
þjóðflokks hans er hneykslanleg. Eþiópíu-menn liða fyrir einræðis-
herrann og vilja hann á brott. Borgarastyijöld geisar viða í landinu
og herstjórain hefur meira en nóg að gera við að beija niður
uppþot. Uppreisnarmenn í Eritreu og Tígris ráða stórum svæðum,
sem litið er á sem fijáls landsvæði.
Stjómvöldum er einungis kleift
að halda hlut sínum vegna
stuðnings frá Sovétríkjunum, sem
líta á Eþíópíu sem einn helsta
bandamann sinn í Afríku. Sovétrík-
in eru reiðubúin að veita stjóm-
vöidum í landinu alla þá hjálp sem
þarf til að halda uppreisnarmönn-
um f skefjum. Herinn vex og eflist
stöðugt og fullvíst er að hann er
það eina sem dafnar í Eþfópíu.
Sögusagnir herma að Míkhaíl
Gorbatsjov Sovétleiðtogi hafi farið
þess á leit við Mengistu, að hann
kæmi á friði í landinu og yki mann-
réttindi. Verið getur að þetta sé
aðeins áróður þó líklega sé erfitt
fyrir Sovétleiðtogann, sem undan-
farið hefur haldið á iofti glasnost-
stefnunni, sem meðal annars felur
í sér aukin mannréttindi, að sætta
sig við þau mannréttindabrot sem
daglega eiga sér stað í Eþfópíu:
Líklegra er að Sovétrfkin vilji
láta líta út fyrir að óeining ríki í
samskiptum þeirra við Eþfópíu.
Slíkt áróðursbragð hafa Sovétmenn
notað áður og tilgangurinn hefur
alltaf verið sá að gefa það til kynna
á Vesturlöndum að kommúnistaríki
sem fá vestræna hjálp muni snúa
baki við bandamönnum sínum og
annaðhvort steypa kommúnista
einræðisherranum af stóli eða snúa
frá kommpnisma. Slíkt hefur gerst
og gefur sögunni byr undir báða
vængi. Fráhvarf frá kommúnisma
hefur í raun átt sér stað f stöku
tilfellum, til dæmis í Egyptalandi
og Sómalíu.
Upptökin í stjórakerfimi
Mergurinn málsins og upptök
vandans sem við er að etja í
Eþíópíu liggur f stjómkerfi lands-
ins. I annað sinn á þremur árum
stendur fólkið í landinu frammi
fyrir hungursneyð. Hvað sem ge-
rist er fyrirsjáanlegt að milljónir
láti lífið. En ef Vesturlönd grípa
til aðgerða er hægt að kom í veg
fyrir mikið mannfall. Sovétmenn
hafa gert Eþíópu-stjóm það ljóst
að að þeir séu ekki í aðstöðu til
að veita hjálp. Sama er til hvaða
bragða Mengistu grípur til að
gera sjálfan sig heillandi f augum
Vesturlanda. í Moskvu mun verða
litið á það sem verðið sem hann
vill greiða fyrir hjálparstarfíð.
Við framkvæmd hjálparstarfs-
ins em áhrif stjómvalda helsta
vandamálið. Með aðstoð Sov-
étríkjanna á Eþíópíustjóm í
stöðugum erjum við uppreisnar-
menn í Eritreu og Tígris. Ekki
hefur verið rejmt að ná samkomu-
lagi við þessi þjóðarbrot. Tilraun
hefur verið gerð til að svelta upp-
reisnarmenn til uppgjafar og
hefur það valdið því að enn eina
ferðina er hungursneyð yfirvof-
andi.
Hungursneyðin er sögð ástæða
þess að stjómin hefur látið flytja
þúsundir bænda frá Eritreu og
Tígris til svæða sunnarlega í
landinu. Reynt hefur verið að
halda þvi fram að verið sé að
flytja fólkið á svæði sem betur
em fallin til ræktunar. Þó era
svæðin, sem fólkið hefur verið
flutt til, lítið gróskumeiri en Tígris
og Eritrea þaðan sem fólkið var
flutt. Verst er að Vesturlandabú-
ar, sem tekið hafa þátt í hjálpar-
starfí í Eþíópíu, þora ekki að segja
sannleikann um ástandið á opin-
bemm vettvangi vegna þess að
þá verða þeir hikláust reknir úr
landi.
Mengistu samviskulaus
Bandarískur þingmaður sagði
eitt sinn í viðtali við The Times:
„Eþíópía er ódaunn í nösum
mannúðarstefnunnar. Fólkið
sveltur og við viljum hjálpa því,
en við viljum ekki hjálpa Meng-
istu, þetta er vítahringur. Þetta
er eins og að reyna að taka upp
broddgölt með bemm höndum,
hann stingur þig.“
Þetta er dæmigerður hugsunar-
háttur hjá Bandarílq'amönnum.
Mannúðarstefnan er sterkur þátt-
ur í bandarískri menningu.
Evrópubúar em á hinn bóginn
örlítið raunsærri. Að svelta fólk
til uppgjafar er aðferð sem notuð
hefur verið í styijöldum í Evrópu
í gegnum tíðina. Þessi aðferð get-
ur verið afar áhrifarík, en aðeins
þar sem stjómvöld hafa einhvem
snefil af samvisku. Því miður hef-
ur Mengistu enga samvisku.
Undir venjulegum kringumstæð-
um grípa stjómvöld til einhverra
ráða ef stór hluti þjóðar lætur lífið
í hungursneyð eða hörmungum
en í Eþíópfu hafa stjómvöld ekki
séð ástæðu til þess. Vesturlönd
geta því ályktað sem svo að þó
gripið verði til refsiaðgerða og
hætt að senda hjálp, þá kæmi það
aðeins niður á sveltandi fólki í
landinu. Stjómvöldum stendur á
sama þó fólkið farist. Því er ekki
veijandi að Vesturlönd hætti að
senda hjálp.
Þijú ár em liðin frá því síðasta
hungursneyð geisaði í Eþíópíu og
enn er sama stjóm við völd með
sömu stefnu, ekkert hefur breyst,
og enn á ný vofir hungursneyðin
yfir. Þessi hringrás mun ekki
verða rofin ef stjómvöld breyta
ekki stefnu sinni. Ef breyting til
batnaðar á að verða varanleg
verður stjómin að koma á friði í
landinu og hefja markvissa upp-
byggingu í landbúnaði með aðstoð
Vesturlanda.
Gegri Bretum
Eþíópíustjóm fær ekki matvæli
frá Sovétríkjunum, en hún fær
aðstoð við að halda uppi áróðri.
Nú nýverið hafa stjómvöld ákveð-
ið að sókn sé besta vömin í
baráttunni gegn hungurvofunni.
Þeir sem hingað til hafa lagt
mest af mörkum í hjálparstarfínu
í Eþíópíu em Bretar. Bob Geldof
hefiir hlotið heimsathygli fyrir
störf sín í þágu hinna sveltandi í
Eþíópíu. Hann hefur skipulagt
víðtækustu söfnun sem um getur.
Nú hafa stjómvöld í Eþíópíu til-
kynnt að þau vilji ekki að Bretar
hafi afskipti af innanríkismálum
í Eþíópíu. Þrátt fyrir að Bretar
hafi gefið jafnvirði tveggja millj-
óna punda um 170 milljóna ísl.
kr. í matvælum til hjálpar hungr-
uðum í Eþíópíu hefur stjómin
sakað þá um að halda aftur af
hjálp af stjómmálalegum ástæð-
um.
Við ft-amkvæmd hjálparstarfs-
ins er leitast við að sjá til þess
að stjómvöld njóti ekki góðs af
hjálpinni. Því er starfínu skipt í
tvennt, annars vegar er neyðar-
hjálpin og hins vegar þróunar-
hjálpin. Mestu er eytt í neyðar-
hjálpina sem einungis hefur
skammtíma markmið. Lítið sem
ekkert er gert til að auka þróun
i landbúnaði. Reynt er að koma
þeim til hjálpar sem mestan skort
líða. Þessari skiptingu vill
Eþíópíustjóm snúa sér í hag og
meðal annars þess vegna sakar
hún Breta um að halda aftur af
hjálparstarfínu.
Samkvæmt siðgæðisvitund
Vesturlandabúa eiga hinir efiia-
meiri að rétta þeim hjálparhönd
sem eiga um sárt að binda. Til
að það markmið náist í Eþíópíu
verður ríkisstjóm Mengistu að
víkja fyrir stjóm sem vill fólkinu
f Iandinu vel. Þangað til getum
við aðeins staðið og horft á
grimmd og harðræði sem stjómin
beitir fólkið í nafni sjálfstæðis.
Vesturlönd mega ekki hætta að
senda matvæli til Eþíópíu. Með
því væm þau að gefast upp fyrir
harðstjóminni í landinu sem er
sjálf orsök eins mesta vandans.
Heimild:Sviss Press Rewiev
and News Report.
Beuter
Matur skammtaður í bænum Mekelle í Tígris-héraði f Eþíópíu.
Morgunblaðið/Jón Gunnlaugsson
Fjöldi fólks notfærði sér hina nýju sundlaug eins og sjá má á myndinni.
Akranes:
Forskot á sæluna
í nýju lauginni
Akranesi.
SUNDFÉLAG Akraness kvaddi
gamla árið með eftirminnilegum
hætti þegar það setti á svið
skemmtilega athöfn á gamlárs-
dag við hina nýju sundlaug sem
er í byggingu á Akranesi.
Tilefni þessarar athafnar var það
að tveir valinkunnir forystumenn í
bæjarfélaginu, þau Ingibjörg Pálma-
dóttir forseti bæjarstjómar og
Magnús Oddsson, höfðu heitið því
að stinga sér til sunds í hinni nýju
sundlaug áður en nýtt ár tæki^við
og því þótti það hið þarfasta mál
að þau stæðu við gefín loforð. Sund-
félag Akraness sá til þess að drifíð
var í því að fylla laugarkarið vatni
og að boða formlega til athafnarinn-
ar.
Fjölda fólks dreif að og fylgdist
með af áhuga, því flesta er farið að
lengja eftir þessari glæsilegu sund-
laug. Stóra stundin rann upp og
Ingibjörg og Magnús létu kuldann
og nepjuna ekkert á sig fá og stungu
sér til sunds. Keppni þeirra var í því
fólgin að þau áttu að synda yfir laug-
ina endilanga og mátti vart á milli
sjá hvort hafði betur en Ingibjörg
var úrskurðuð sigurvegari. Að lokn-
um þessum sundspretti var viðstödd-
um boðið að notfæra sér sundlaugina
og skjótt var hún yfirfull af fólki sem
þáði gott boð. Kom þar í ljós það
sem allir töldu sig vita; að eftir þess-
ari sundlaug er beðið með mikilli
eftirvæntingu og er mjög brýnt að
hún komist í fulla notkun sem fyrst.
Áætlað er að sundlaugin verði
tekin formlega í notkun á sumri
komanda og þá má búast við að
sundáhugi á Akranesi aukist til
muna þó að ekki sé hann lítill fyrir.
Sérstaklega bíða krakkamir í Sund-
félagi Akraness eftir lauginni en
aðstaða þeirra er svo sannarlega
ekki til fyrirmyndar þrátt fyrir að
margir þeirra séu í fremstu röð sund-
fólks á landinu.
Eins og áður sagði var margt fólk
viðstatt og skemmti það sér vel. Að
lokinni samkomunni við laugina var/
öllum viðstöddum boðið til kaffi-
drykkju í félagsheimili Sundfélags-
ins. Víst er að þessi athöfn er vel
til þess fallin að minna yfírvöld á
hve brýnt er að hægt sé að taka
sundlaugina í notkun því óviða á
landinu er sundáhugi jafn almennur
og á Akranesi þrátt fyrir mjög
slæma aðstöðu. Áhugi og árangur
sundfólksins á staðnum gefur fyrir-
heit um bjarta tíma. Til þess að svo
megi verða þarf að taka hið nýja
mannvirki í notkun sem fyrst.
- JG
Eru stelpur og strákar
jafngildir einstaklingar?
em meðal þeirra starfa sem höfða
einkum til stúlkna. Er það vænleg
stefna að beina góðum starfskrafti
sem vill vinna þessi störf frá þeim
vegna þess að þau em lítils metin
bæði til launa og viiðingar? Það er
fráleit stefna að mínu mati. Þessi
störf þarf að hefja til vegs og virð-
ingar.
Athygli baráttumanna fyrir jafnri
stöðu kynja beinist nú í auknum
mæli að gmnnskólanum og menntun
kennara, m.a. á norrænum vett-
vangi,. og á vegum Evrópuráðs. Á
vegum þess hafa verið haldnar ráð-
stefnur og námskeið fyrir kennara
og stjómendur menntamála á
síðustu áram.
Hér á landi hefur starfshópur
nýlega verið skipaður á vegum
menntamálaráðuneytisins, með full-
trúum allra skólastiga, til að stuðla
að framkvæmd þeirrar greinar jafn-
réttislaga sem birt er hér að framan
(III. kafli, 10. gr.). Meginverkefni
starfshópsins verður að greina og
varpa ljósi á núverandi ástand, að
standa fyrir útgáfu upplýsingarits
fyrir kennara og foreldra, stuðla að
þvl að gerðar verði rannsóknir og
kannanir í skólum og að fræðslu-
fundir og námskeið fyrir kennara
verði í boði.
Það er erfitt að breyta hefðum
en engin tilraun verður gerð til
breýtinga ef vandamálið er ekki við-
urkennt. Það er því mikilvægt að
vekja athygli á þessu máli, gera for-
eldra, kennara, námsefnishöfunda,
starfsmenn fjölmiðla og aðra sém
áhrif hafa á uppeldi bama meðvitaða
um hvemig staðan er og vekja fólk
almennt til umhugsunar og um-
ræðna um málið.
Ég tel að jafnréttisfræðsla eigi
að byrja snemma og beinast að því
að kyninn séu jafngildir einstakling-
ar með fleira sem sameinar en
aðskilur. Líta ber á einstaklingsmun
fremur en kynjamun með hliðsjón
af því að ólíkar skoðanir, tilfinningar
og áhugamál er réttur hvers og eins.
Ef stelpur og strákar, konur og karl-
ar, hafa ólík áhugamál, eins og-
algengt er, ber að sjálfsögðu að virða
þau að jöfnu.
Fræðslan þarf að ná til allra þátta
skólastarfsins sem eðlilegur liður en
ekki sem sérstakt fyrirbæri. Við
köstum ekki sögunni okkar og ævin-
týmm fyrir róða vegna þess hvemig
þar er fjallað um konur heldur má
nota tækifærið og ræða við bömin
um hugsanlegar orsakir þessa, hugs-
unarhátt á mismunandi tímum,
breytingar á þjóðlífi o.s.frv.
Okkur ber að leggja áherslu á að
bömin okkar fái bestu skilyrði sem
völ er á til aukins þroska og mennt-
unar, þau læri að velja og hafna
eftir sinni eigin sannfæringu og
dómgreind en ekki eftir fyrirfram
ákveðnum hugmyndum annarra.
Konur og karlar þurfa að vinna sam-
an að þessum málum því þau koma
öllum við.
Höfundur er nimsstjóri.