Morgunblaðið - 13.06.1992, Blaðsíða 40

Wt^AR©AiGWft aa.a.ýNíí..l-ö»2
áO
Minning:
Gunnvör Braga
Sigurðardóttir
Fædd 13. júlí 1927
Dáin 1 júní 1992
Gunnvör Braga Sigurðardóttir
er látin. Ég var þeirrar gæfu aðnjót-
andi að starfa með henni og undir
hennar stjóm síðastliðin ár og á
fyrri árum í styttri áföngum.
Gunnvör Braga kom til starfa
hjá Ríkisútvarpinu eftir að nefnd
skipuð af útvarpsráði í byrjun 8.
áratugarins hafði fjallað um efni
ætlað bömum og unglingum.
Að framleiða efni í útvarpi ætiað
bömum til þess að mennta þau,
skemmta þeim og kenna þeim að
hlusta á útvarp þótti eðlilegt á þeim
tíma. Það þótti líka eðlilegt að fram-
kvæmdastjóm slíkra þátta væri í
höndum einnar manneskju.
Gunnvör byggði upp starfsemi
sem náði til allra barna landsins
og ól þar að auki upp marga út-
varpsmenn og -konur sem nú starfa
við annars konar þáttagerð. Gunn-
vör gerði sér grein fyrir því að
vanda varð til efnis sem ætlað var
bömum og það yrði að hljóta við-
undandi sess í dagskrá. Gunnvör
Braga var mjög sérstök kona. Hún
helgaði líf sitt bamamenningu.
Ekki aðeins átti hún níu börn sjálf,
heldur vom henni engin málefni
bama óviðkomandi.
Gunnvör Braga vildi gera útvarp-
ið að miðli sem böm gætu átt, ekki
aðeins til afþreyingar, heldur einnig
til örvunar, menntunar, skemmtun-
ar og jafnvel huggunar. Áhuga- og
afstöðuleysi eru hugtök sem voru
ekki til í orðaforða Gunnvarar.
Þegar við samstarfsfólk hennar
fengum að vita um sjúkdóminn sem
henni var gert að berjast við og
bíða lægri hlut fyrir, sagði hún við
mig orðrétt: „Vertu ekki hrygg,
elskan, það sem ég er að fást við
er lífið sjálft.“ Það var einmitt lífið
sjálft. Það virtist aldrei hellast yfír
hana myrkur eða uppgjöf, hún var
alltaf örvandi.
Marga hef ég átt samstarfsmenn
og yfirmenn en aldrei þekkt neina
manneskju sem gat dansað svo
léttilega á bámm samskipta og
gefíð starfsfólki sínu jafnmikið
frelsi til þess að þróast sjálft í sínu
starfí.
Vegna sjúkdóms Gunnvarar kom
það í minn hlut að sitja þing nor-
rænna bamaþáttaframleiðenda fyr-
ir íslands hönd nýverið. Á þeim
vettvangi minntust allir norrænu
vinimir Gunnvarar sem „lífskúnstn-
ers“ og fmmmóður. Gunnvör Braga
hefði fengið Pollýönnu sjálfa til
þess að fölna, því þótt oft blési á
móti átti hún þann stórkostlega eig-
inleika að fínna alltaf einhveija já-
kvæða lausn á öllum málum. Miklar
skipulagsbreytingar RÚV á undan-
fömum ámm urðu til þess að bama-
og unglingadeild, sem Gunnvör
byggði upp af mikilli elju, var nær
öll skorin niður. Gunnvör tók þetta
vitaskuld nærri sér, en lét þó aldrei
bugast, heldur barðist ótrauð fyrir
sínum málaflokki. Gunnvör sagði
oft eftir langa fundi umn eilífan
niðurskurð sem bitnaði á bömum
og unglingum: „Jæja, botninum er
náð. Nú er aðeins hægt að vinna
uppávið og framávið". Vinna
uppávið og framávið í anda Gunn-
varar skulum við gera!
Það verða aðrir til þess að rekja
ættir hennar og æviferil en ég vil
aðeins með þessum örfáum orðum
þakka fyrir þann tíma sem við unn-
um saman og kveðja eldhuga og
„lífskúnstner" sem skilur eftir mik-
ið tómarúm, en um leið litríkar
minningar og orðið JÁ með stómm
stöfum.
Bömum Gunnvarar og eigin-
manni hennar Bimi sendi ég mínar
innilegustu samúðarkveðjur. Minn-
ingin um mikla konu lifír!
Elísabet Brekkan.
Á björtum og heitum sumardegi
í Uppsölum berst mér andlátsfregn
Gunnvarar Braga. Mér varð hugsað
til annars sólríks sumardags í Kópa-
vogi fyrir tæpum fimm ámm þegar
Gunnvör fagnaði sextugsafmæli
sínu í fjölmennum hópi fjölskyldu,
vina og samstarfsmanna. Hún var
þá eins og lengstum endranær
geislandi af gleði og þrótti. Ekki
hafði ég ætlað annað en ég myndi
heilsa henni með þvílíku yfírbragði
þegar ég kæmi aftur heim eftir all-
langa útivist. En nú fer á aðra lund.
Og í svip fínnst mér stór hluti af
sál Útvarpsins, eins og ég hef þekkt
þar til innan dyra um margra ára
skeið, sé þaðan á braut.
Á flölmennum vinnustað kynnist
fólk yfírleitt takmarkað. Það á sam-
skipti í starfínu, oftast sem betur
fer þægileg og misfellulítil, en þar
er sjaldnast um andlegt samneyti í
eiginlegum skilningi að ræða. Fá-
einir samstarfsmenn skera sig þó
úr. Þetta fólk hefur þann persónu-
leika og gefur svo mikið af sjálfu
sér, að okkur fínnst við þekkja það
mun betur og nánar en aðra sam-
verkamenn sem við umgöngumst
álíka mikið. Svo var um Gunnvöru
Braga. Fáir menn sem ég kynntist
í starfí hjá Ríkisútvarpinu hafa orð-
ið mér svo hugstæðir sem hún.
Leiðir okkar lágu saman á Skúla-
götu 4 fyrir tæpum átján árum,
haustið 1974. Hún hafði þá ekki
alls fyrir löngu tekið við starfí dag-
skrárfulltrúa sem hafði umsjón
bama- og unglingsefnis á sinni
könnu. Var hún fyrsti starfsmaður
Útvarpsins sem ráðinn var gagn-
gert til að sinna þeirri mikilsverðri
grein dagskrárinnar. Áður höfðu
starfsmenn séð um bamaefnið
ásamt öðm, lengst af til að leysa
Hjört Pálsson dagskrárstjóra af í
ársleyfi hans. Eitt það fyrsta sem
ég gerði var að ræða við Gunnvöm
til að kynna mér stöðu mála á henn-
ar vettvangi. Æ síðan töluðum við
mikið saman. Við höfðum bæði
mikinn áhuga á því að flytja bömum
listrænar og þroskavænlegar sögur
+
Innilegar þakkir sendum viS öllum þeim, er sýndu okkur samúft,
vináttu og hlýhug við andlát og útför móður minnar og tengdamóður,
ÞÓREYJAR HELGU EINARSDÓTTUR,
Kleppsvegi 136.
Einar Ingi Hjálmtýsson, Kristín Guðmundsdóttir.
+
Innilegar þakkir fyrir veitta samúð og hlýhug við andlát og útför
HÓLMFRÍÐAR SIGHVATSDÓTTUR
frá Ragnheiðarstöðum.
Kjartan Guðmundssson,
Guðmundur Kjartansson, Sigurlaug Jóhannsdóttir,
Sighvatur Kjartansson, Denice Baker
og barnabörn.
í dagskránni. Gunnvör • skildi vel
nauðsyn þess að bjóða ungum hlust-
endum ekki upp á annað en sögur
sem að allri gerð stæðust strangar
kröfur, vel samdar, í vönduðum
þýðingum og góðum flutningi. Svo
fór að barnadeildin undir hennar
stjórn varð sá aðili sem mest og
best kom eiginlegum bamabók-
menntum, einkum þýddum úrvals-
sögum, á framfæri við íslenskan
almenning. Með örfáum undantekn-
ingum sinntu bókaforlög því hlut-
verki lítið en nú svo komið að að-
eins eitt forlag í landinu leggur
nokkra rækt við það. Framlag Rík-
isútvarpsins á þessu sviði hefur því
verið mjög þungt á metunum.
Síðasta bréf mitt til Gunnvarar
varðaði einmitt þetta atriði. Og ég
hét henni því að hafa augun opin
hér í Svíþjóð gagnvart góðum
bama- og unglingasögum sem
kynnu að henta í dagskrána. Úr
þeirri athugun hefur að vísu ekki
komið neitt ennþá, en mér fínnst
ég skulda minningu hennar það að
standa við fyrirheitið. Vonandi mun
forráðamenn hjá Ríkisútvarpinu í
framtíðinni hvorki skorta áhuga né
metnað á þessu sviði og halda svo
áfram því ræktunarstarfí sem
Gunnvör sinnti svo vel.
Ég þekki lítt til æviferils Gunn-
varar Braga í einstökum þáttum.
Ég vissi að sjálfsögðu strax að hún
var dóttir hins gáfaða mælsku-
manns og skálds, Sigurðar Einars-
sonar. Hjá honum hefur hún numið
virðingu fyrir orðsins list, svipmikið
tungutak og f ærni í meðferð móður-
málsins sem einkenndi hana. Sig-
urður var einn af fyrstu starfs-
mönnum Ríkisútvarpsins, annálað-
ur fréttamaður og fyrirlesari sem
náði athygli þjóðarinnar flestum
betur. Honum kynntist ég aldrei
persónulega, en er í minni seið-
magnaður flutningur hans í útvarp-
inu á seinni árum sínum, erindi,
sögur og eigin kvæði.
Vera má að tengsl föðurins við
Ríkisútvarpið hafí orðið til þess að
Gunnvör sótti þangað á miðjum
aldri. Hún átti þá mikla sögu að
baki og hafði áreiðanlega reynt
ýmis boðaföll í lífí sínu. Hún átti
stóra fjölskyldu sem engum duldist
að var henni einkar kær. Öll reynsla
hennar, gleðistundir og andstreymi,
mannþekking og samúð með hinum
veika reyr — allt gerði þetta henni
auðvelt að fínna leiðina til barna í
starfí sínu. Hún safnaði um sig
ungu fólki til dagskrárgerðar, var
því í senn leiðbeinandi, félagi og
móðir. Hún hafði bersýnilega mjög
gaman af að lifa og lét ekkert spilla
lífsgleði sinni. Þegar á móti blés
vildi hún helst hverfa til þess sem
gladdi lundina og hressti andann
og una samvistum við þá sem henni
þótti vænst um. í skammdeginu
þótti henni gott að taka sér frí og
hverfa með manni sínum til suð-
rænna stranda.
Það er oft sagt að maður kom í
manns stað. Þá er átt við að hlut-
verki einstaklingsins í þjóðfélaginu
verði sinnt af einhvequm öðrum
þótt hann sjálfur hverfi. Þetta ligg-
ur í hlutarins eðli. En örlát, hlý og
skemmtileg manneskja sem maður
kynnist í starfí sínu er gjöf sem
enginn og ekkert getur komið í
staðinn fyrir. Það verður vissulega
allt snauðara í Efstaleiti þegar ég
kem þangað næst og sæti Gunnvar-
ar stendur autt. En það sem var
lifír áfram innra áfram með okkur.
Gunnvör Braga þurfti ekki að þola
þungbæra elli. Við getum minnst
hennar eins og hún var svo oft,
hress og glöð í hópi vina sinna. Sú
minning verður aldrei frá okkur
tekin.
Gunnar Stefánsson.
Ég ætla að þakka mömmu ást-
samlega fyrir allar stundir með
henni. Klukkan er rúmlega sex að
morgni, ég er hjá pabba í Voga-
tungunni húsið og íbúar þess sofa^
það er eitthvað sem vekur mig. I
dag er ijórði júní og ég veit þegar
ég rýni á móti dagsbirtunni að í
þetta sinn er það ekki mamma, nú
er hún dáin. Hún lést á Borgarspít-
alanum fyrsta júní 1992.
Undanfama mánuði hef ég átt
yndislegar stundir í litla húsinu í
Vogatungu 61 Kópavogi. Þetta vom
stundir baráttu upp á líf og dauða.
Það var sterk kona sem barðist við
sjúkdóm sem bar sama nafn og það
stjömumerki sem hún var fæddi í
„Krabbi". Hinn 13. júli 1927 fædd-
ist hún í Flatey á Breiðafirði, þar
bjuggu foreldrar hennar Guðný
Jónsdóttir hjúkrunarkona og Sig-
urður Einarsson skáld og prestur.
Kona vestur í Ólafsvík sagði mér
að móðir mín hefði verið fallegt
bam og amma mín Guðný mjög
sérstök kona. í þá daga voru böm
oft mjög mikið veik í marga mán-
uði, þannig var með þessa öldruðu
vinkonu mína, en þá hafði amma
mín borið hann að húsinu er þau
bjuggu í og leyft henni að sjá barn-
ið Gunnvöra Braga inn um glugga.
Amma mín hafði fært þessari konu,
þá litlu bami, perlufesti og armband
að gjöf meðan hún var veik.
Eg man hvað mér þóttu pabbi
og mamma alltaf fallegust af öllum
þegar þau vora að fara eitthvað
prúðbúin. Þau vora svo glöð og
samtaka. Ekki að allar stundir
væra alltaf jafngóðar, heldur gáfu
þau mér vegarnesti út í lífíð þar
sem hlátur, grátur, gleði og sorg
ferðuðust jafnhliða og deildu með
sér verkum þannig að þokkalegt
jafnvægi næðist.
Ég bjó hjá þeim á Meltröðinni
fyrsta árið eftir að Gunnvör Braga
dóttir mín fæddist. Óráðin var ég
um fratíðina eins og svo mörg önn-
ur ungmenni. Ég hafði ekki lokið
við að læra neitt. Hún var ákveðin
hún móðir mín að menntunarlaus
færi ég ekki að heiman. Margir
skólar komu til greina en úr varð
að ég fór í Sjúkraliðaskóla íslands
og lauk þaðan prófí með hennar
hjálp og nöfnu hennar, ég þakka
elsku mömmu minni fyrir það.
Leiklist og söngur hefur verið
mitt áhugamál, ég er áhugaleikari
og alltaf hefur mamma stutt mig
og hvatt þegar ég hef verið að stúss-
ast í leik, nú síðast horfðum við
saman á upptöku af leikriti sem ég
lék í. Hún var ánægð að sjá hvað
mér gekk vel, ekkert var henni
kærara en framlag okkar til ís-
lenskrar menningar og tungu. Við
eram stór hópur systkinin frá Mel-
tröð 8 í Kópavogi og hópurinn af
bamabömum orðinn íjölmennur.
Ykkur öllum við ég þakka alla hjálp
við foreldra mína. Mamma sagði
að Guð mundi hjálpa þeim sem
hjálpuðu öðram, munum það.
Óllu starfsfólki Heimahjúkranar
Kópavogs og stúlkunum í heimilis-
hjálpinni bið ég blessunar. Heima-
hlynning Krabbameinsfélagsins,
starfsfólk deildar A7 Borgarspítal-
anum og Geisladeildar Landsspítal-
ans megi Guð gefa ykkur kjark til
áframhaldandi starfa.
Kjarkur elskulegrar mömmu
minnar kennir mér að takast á við
lífíð og lífsdansinn, takk fyrir alla
hjálp og vináttu. Elsku Bói minn
án þín hefði þetta verið erfiðara.
Guð styrki þig og systkini þín. Pabbi
minn þú hefur misst mest, en það
er huggun harmi gegn, öll bömin
þín tengdabömin og bamabama-
hópurinn stóri.
Guð blessi ykkur öll.
Kolbrún Þóra Björnsdóttir,
Ólafsvík.
Ég var ekki há í loftinu þegar
ég man mig að skottast á milli
hæða í útvarpinu við Skúlagötu.
Ég fékk að koma í þulastofu og
fylgjast með þeim kynna dag-
skrána, Guðmundur Jónsson, fram-
kvæmdarstjóri útvarpsins, bauð
mér ævinlega Pez og fylgdi því
bros hans og vingjarnlegt augna-
ráð, síðan endaði útvarpsferðin inni
hjá Gunnvöra Braga, þar sem ég
sat lengi, stgndum með bamabók
í hönd, eða við sátum bara og horfð-
um á litadýrð Esjunnar, á meðan
ég sagði henni drauma mína sem
yfirleitt tengdust útvarpi. Gunnvör
kunni að hlusta og hún gat látið
drauma rætast. Ég var 19 ára þeg-
ar hún gaf mér fresíur eftir fyrstu
útsendinguna, hjarta mitt hló, ég
átti heiminn og hún gaf mér hann.
Þegar bama- og unglingadeild
var stofnuð við Ríkisútvarpið fékk
ég að vera í áhöfn. Við vorum ekki
bara samstarfsmenn, milli okkar
óx vinátta, Gunnvör tók þátt í lífi
mínu og draumum, hvatti mig alltaf
í starfi, iíka þegar mér mistókst. *
Ég sit hér í Flórens og söknuður-
inn er mikill, hana ætlaði ég að
hitta fyrsta þegar ég kæmi í út-
varpshúsið í haust. Drengurinn
minn litli, Freyr, fær ekki að kynn-
ast Gunnvöra og þeirri elsku er hún
sýndi mér, en minningarnar ljúfu
skulu einnig verða hans þegar ég
tíunda honum gamlar gleðistundir
sem merla í minningunni.
Elsku Björn og þið öll, við Torfí
og Freyr litli sendum ykkur hlýjar
hugsanir og loga frá kerti sem
tendrað var í kirkjunni sem stendur
í hliðinni fyrir ofan húsið okkar.
Sigurlaug M. Jónasdóttir.
Það era tíu ár síðan ég kom með
bók Hans Hansens — Plim — á
Bama- og unglingadeild Ríkisút-
varpsins og sýndi Gunnvöra Braga.
Henni leist vel á og þýddi ég bókina
og las sem framhaldssögu. Þetta
varð til þess að Gunnvör bað mig
að taka að mér Hrímgrund, útvarp
bamanna, einu sinni í mánuði. Ég
hafði ekki unnið annað fyrir útvarp
en djassþætti og þótti viðfangsefnið
spennandi og eins heillaði hugsjón-
areldur Gunnvarar mig. Hvað leiddi
af öðra og sumarið 1985 hætti ég
kennslu og réðist í fullt starf við
Bamaútvarpið, sem Gunnvör hafði
komið á laggirnar árinu áður. Það
var samhentur hópur sem vann að
Bamaútvarpinu og eldmóður Gunn-
varar hvatti okkur til dáða. Hún
vildi að við væram öðruvísi útvarp,
spennandi, skemmtilegt, frumlegt,
gagnrýnið, óþægilegt, elskulegt en
frekt og fyrst og fremst málsvari
bamanna og tæki sér ætíð stöðu
með þeim. I Barnaútvarpi var aldr-
ei talað niður til bama og þau áttu
alltaf fulltrúa í ritstjórninni og rödd
á öldum ljósvakans.
Gunnvöra á ég mikið að þakka
og eitt af sameiginlegum áhuga-
málum okkar var að búa íslendinga-
sögunum þann útvarpsbúning að
þær næðu til bama og unglinga.
Barna og unglingadeild fékk styrk
úr Menningarsjóði útvarpsstöðva til
þessa verks og fól Gunnvör mér að
skrifa handrit og stjórna upptökum.
Sjálf fylgdist hún með af áhuga og
gaf mér óteljandi ráð og lék Rann-
veigu, móður Gunnars á Hlíðar-
enda, í Njáluþáttunum.
Gunnvör hafði víða kynnt sér
útvarpsefni fyrir börn og þá sér í
lagi á Norðurlöndum þar sem hún
var virt og dáð af kollegum sínum.
Þegar hún kom á Norræn útvarps-
þing vakti málflutningur hennar
alltaf athygli. „Hún er stórbrotin
kona,“ sagði Bente Kroman hjá
danska útvarpinu og það vora orð
að sönnu.
Það var mikið áfall fyrir Gunn-
vöra — eins og alla áhugamenn um
íslenska bamamenningu — þegar
Bama- og unglingadeild Ríkisút-
varpsins var lögð niður og Bamaút-
varpið • og Útvarp unga fólksins
hættu göngu sinni. Minningu Gunn-
varar er þá fyrst sýndur fullur sómi
er íslensk börn og unglingar eiga
að nýju sama aðgang að Ríkisút-
varpinu og þegar hún var deildar-
stjóri Bama- og unglingadeildar.
Bimi, bömum hennar og ástvin-
um sendi ég samúðarkveðjur. Öll
höfum við misst mikið en þau þó
mest.
Vemharður Linnet.