Morgunblaðið - 16.06.1992, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚNÍ 1992
46. FLOKKSÞING ALÞYÐUFLOKKSINS
Jón Baldvin Hannibalsson
formaður Alþýðuflokksins:
Viljum skapa sem víð-
tækasta samstöðu um
sjávarútvegsstefnuna
Að lokinni stjórnarkosningn takast Jón Baldvin Hannibalsson og Jóhanna Sigurðardóttir í hendur.
JÓN BALDVIN Hannibalsson, for-
maður Alþýðuflokksins, sagði að
að velferðarmál hefðu verið eitt
af heitustu málum þingsins en
hann væri sáttur við niðurstöðuna.
í upphaflegri ályktun starfshóps
hefði verið harkalegt orðalag um
að ekki mætti auka umfang þjón-
ustugjalda en niðurstaðan hefði
orðið að því þaki hefði verið lyft.
Velferðarmál og ríkisfjármál:
Samkomulag náðist á lokuðum
fundi Jóns Baldvins og Jóhönnu
MIKLAR deilur urðu á flokksþinginu á laugardag um ályktun flokksins
í velferðar- og ríkisfjármálum. í drögum að ályktun var gert ráð fyrir
að umfang þjónustugjalda á einstaklinga verði ekki aukið og naut hún
m.a. stuðnings Jóhönnu Sigurðardóttur varaformanns. Jón Baldvin
Hannibalsson, formaður flokksins, lagði hins vegar til í starfshópi að
það yrði fellt út úr ályktuninni en varð undir í atkvæðagreiðslu um
málið með 25 atkvæðum gegn 45. Varð að fresta afgreiðslu málsins á
þinginu og gera hlé á fundum á meðan Jón Baldvin og Jóhanna náðu
loks samkomulagi um breytingatillögu á lokuðum fundi. Var það síðan
samþykkt á sunnudag við afgreiðslu ályktunar flokksins um velferðar-
mál og ríkisfjármál.
Jón Baldvin staðfesti í samtali
við Morgunblaðið að niðurstaða
þessa máls hefði getað haft áhrif á
hvort hann gæfi áfram kost á sér
til formanns eða ekki. „Ég gerði
mönnum grein fyrir því að ég myndi
ekki una því, ef þær stefnuáherslur
sem ég hef verið að boða innan
flokksins að undanfömu og lagði ríka
áherslu á í setningarræðu minni,
ættu ekki að ná fram að ganga, þá
hlytu aðrir að taka við að framfylgja
þeirri stefnu sem ætti að koma í stað-
inn. Ég var þess fullviss að mikill
meirihluti flokksmanna er sammála
mér um þessar stefnuáherslur, eins
og fram kom á þinginu, þannig að
á einhverja slíka hótun reyndi út af
fyrir sig ekki,“ sagði Jón Baldvin.
Hið endanlega samkomulag um
þjónustugjöldin er svohljóðandi: „Það
er stefna jafnaðarmanna að velferð-
arþjónustu eigi í aðalatriðum að fjár-
magna með almennri skattheimtu
og að notendagjöld megi aldrei verða
aðalfjármögnunarleið í velferðar-
þjónustu. Þjónustugjöld eru hins veg-
ar aðferð til þess að beita kostnaðar-
aðhaldi og auka kostnaðarvitund og
koma í veg fyrir sóun. Þjónustugjöld
eru til þess fallin að fólk geri sér
grein fyrir því að þjónusta velferðar-
kerfisins er kostnaðarsöm og það eru
mikil verðmæti sem velferðarkerfið
býður fólki upp á. Reynslan sýnir
að takmörkuð þjónustugjöld vinna
gegn sóun í opinberum rekstri.
Tilfærsla fjármuna fyrir tilstuðlan
velferðarkerfisins á að vera frá hin-
um efnameiri til hinna efnaminni.
Öll þjónustugjöld í velferðarkerfínu
þurfa að hafa kostnaðarhámark, sem
tryggja að þau séu engum ofviða,
og að þeir, sem mest þurfa á aðstoð
velferðarkerfisins að halda, fái ávallt
notið þess. Þannig eigi allir fijálsan
aðgangsrétt, óháð efnahag. Ákvörð-
un um þjónustugjöld verður ætíð að
taka mið af siðferðilegum sjónarmið-
um. Forðast ber að auka umfang
þjónustugjalda. Þannig fellst flokks-
þing Alþýðuflokksins á þá afstöðu
þingflokksins að ekki sé rétt að inn-
heimta fæðisgjöld eða innritunar-
gjöld á sjúkrahúsum né ganga lengra
í innheimtu skólagjalda en þegar
hefur verið ákveðið.“
I kaflas um ríkisfjármál er lögð
áhersla á að skattlagning fjármagns-
tekna verði samþykkt fyrir árslok,
þannig að breikkun eignarskatts-
stofns geti komið til framkvæmda á
næsta ári og fjármagnstekjuskattur
í ársbyijun 1994. í stjórnmálaálykt-
un sem þingið samþykkti á sunnudag
segir að til greina komi að afmarka
sérstakan skatt eða hluta skatts til
fjármögnunar heilbrigðisþjónustunn-
ar. í ályktun um velferðar- og ríkis-
flármál er einnig lagt til að framselt
tap milli fyrirtækja verði ekki frá-
dráttarbært frá skattstofni kaupanda
og að í virðisaukaskattskerfinu beri
að fækka undanþágum svo svigrúm
skapist til að lækka skattprósentuna.
Þá var samþykkt að leigjendur
skuli njóta sambærilegrar fyrir-
greiðslu ríkisins og íbúðareigendur
með því að komið verði nú þegar á
húsaleigubótum. Ekki verði byggðar
færri en 2.000 félagslegar íbúðir
næstu fjögur ár og lánshlutfall hús-
bréfa verði hækkað til þeirra sem
byggja eða kaupa sitt fyrsta íbúðar-
húsnæði úr 65% í 75% kostnaðar-
verðs í ársbyijun 1993.
Hann sagði afgreiðslu varðandi
breytingn ríkisfyrirtækja og lána-
stofnana í hlutafélög skýra. „Ríkis-
sljórnin hafði þegar ákveðið að
selja hlut í slíkum fyrirtækjum og
ég geri ráð fyrir að á grundvelli
þessarar samþykktar fylgjum við
fram slíkri stefnu," sagði hann.
Sagðist Jón Baldvin líta svo á að
viðskiptaráðherra hefði fengið
fullt umboð flokksin til að leggja
fram frumvörp um breytingu rík-
isbanka í hlutafélög þegar í haust.
„Sjávarútvegsstefnan var eitt af
meginmálunum varðandi skipulag og
starfshætti atvinnuveganna. Ég dreg
enga dul á að það voru skiptar
skoðanir þegar kom að þýðingarmikl-
um útfærsluatriðum. Við náðum sam-
eiginlegum niðurstöðum og áréttuð-
um grundvallaratriðin í þeirri stefnu
sem Alþýðuflokkurinn mótaði sér á
seinasta flokksþingi og fyrir seinustu
kosningar. Auk þess sem að loknum
þessum umræðum höfum við skýrari
hugmyndir um hvernig við viljum
halda á samningum við aðra aðila
að því er varðar þessar breytingar.
Við höfum skilgreint þau mörk og
framtíðarmarkmiðið er ljóst. Við vit-
um að við þurfum að leita samninga
við samstarfsflokk okkar og aðra og
viljum skapa sem víðtækasta sam-
stöðu um niðurstöðumar en sú mál-
amiðlun þarf að minnsta kosti að
stefna í rétta átt,“ sagði Jón Baldvin.
Hann benti á að velferðarþjónustan
væri fjármögnuð í aðalatriðum með
sköttum en einnig væri viðurkennt
að þjónustugjöld ættu rétt á sér.
Aðspurður hvort ekki skyti skökku
við að samþykkja tillögur sem fælu
í sér útgjaldaaukningu ríkisins á
sama tíma og unnið væri að sparnaði
við fjárlagagerð sagði hann að tillög-
ur þingsins um aukin ríkisútgjöld
væru ekki tímasettar. „Hér er flokks-
þingið að marka Alþýðuflokknum
stefnu en framkvæmd hennar hlýtur
að ráðast af fjárhagslegum forsend-
um,“ sagði hann.
Ályktanir flokksþings um sjávarútvegsmál og sljórnun fiskveiða:
Gjörbreyta þarf núverandi kvótakerfi
Milliþinganefnd kosin til að vera flokksfulltrúum í ríkis-
stjórnarnefnd til ráðuneytis við mótun sjávarútvegsstefnu
FLOKKSÞING Alþýðuflokksins samþykkti í sljórnmálaályktun að gjör-
breyta þurfi núverandi kvótakerfi sem þurfi að taka mið af þörfum
fólksins í sjávarbyggðunum og koma í veg fyrir óeðlilega samþjöppun
veiðiheimilda og óeðlileg viðskipti með þær. Telur þingið nauðsynlegt
að nýta kosti samkeppninnar í fisksölu til útflutnings og því sé nú tíma-
bært að afnema öll sérleyfi á útflutningi sjávarfangs. Þingið ákvað að
kjósa sérstaka milliþinganefnd um sjávarútvegsmál þar sem yrði einn
fulltrúi úr hveiju kjördæmi sem yrðu flokksforystu og fulltrúum flokks-
ins í sjávarútvegsnefnd sfjórnarflokkanna til ráðuneytis við mótun
nýrrar sjávarútvegsstefnu. Skal nefndin undirbúa sérstakan flokks-
sýórnarfund um málið fyrir haustið. Fer sá hluti stjórnmálaályktunar-
innar sem fjallar um sjávarútvegsmál orðréttur hér á eftir:
„Flokksþingið bendir á að horfur að þeir sem fá rétt til að nýta tak-
um þverrandi þorskafla eru enn ein
ábendingin um nauðsyn þess að end-
urskoða fiskveiðistjómunina. Ráð-
gjöf um nýtingu fiskistofnanna verð-
ur að byggja á traustum þekkingar-
grunni. Nú er nauðsyn að beina sókn
fiskiskipaflotans að öðrum fiskistofn-
um en þorskinum, ekki síst að stofn-
um sem lítt eða ekki hafa verið nýtt-
ir til þessa. Hvetja þarf útgerðir
öflugustp skipanna til að sækja á
djúpslóð og fjarlæg mið. Leita þarf
eftir veiðiheimildum fyrir íslensk skip
í lögsögu annarra rííg'a. Þá þarf að
leita eftir Töndun á afla erlendra
skipa til vinnslu hér á landi.
Flokksþingið telur að fækka þurfi
skipum, sem sækja í hefðbundna
stofna á heimamiðum og að hvetja
þurfi til samstarfs og sameiningar
fiskvinnslufyrirtækja. Alþýðuflokk-
urinn ítrekar það grundvajlaratriði,
markaðar auyðlindir sjávar, greiði
eiganda þeirra, þjóðinni allri, afgjald
fyrir afnotin. Við ríkjandi aðstæður
er enn nauðsynlegra en fyrr að gera
það fýsilegt að skila öllum afla á
land og herða viðurlög við því að
fiski sé fleygt á miðunum. Sérstak-
lega þarf að bæta hlut smábátaút-
gerðar í fiskveiðunum svo kostir
hennar fái að njóta sín. í ljósi þeirra
upplýsinga sem nú liggja fyrir um
ástand hvalastofna við Island virðist
rétt að huga að stórhvalaveiðum og
leýfa hrefnuveiðar að nýju.
Fiskveiðistjórnun.
Flokksþingið telur að gjörbreyta
þurfí núverandi kvótakerfi, sem er
bæði ósanngjarnt og óhagkvæmt.
Breytingarnar sem gera þarf eiga
að taka mið af þörfum fólksins í sjáv-
arbyggðunum og koma í veg fyrir
óeðlilega samþjöppun veiðiheimilda
og óeðlileg viðskipti með þær.
Flokksþingið telur brýnt, að við
nýsköpun atinnulífsins verði úr-
vinnsla sjávarfangs forgangsverk-
efni og að dregið verði úr útflutningi
á óunnum fiski. Það er ennfremur
mikilægara en nokkru sinni fyrr að
bæta samkeppnisstöðu fískvinnsl-
unnar. Markmiðið er að auka verð-
mætasköpun hér á landi og tryggja
atvinnu f sjávarbyggðum. Knýjandi
nauðsyn er að auka fræðslu og kynn-
ingu á meðferð hráefnis. Efla þarf
hlutverk fískmarkaðanna og kanna
rækilega, hvort taka eigi upp upp-
boðsskyldu á afla af Islandsmiðum á
innlendum fískmörkuðum. Sölusam-
tök fiskvinnslunnar hafa árum sam-
an unnið gott starf við markaðssetn-
ingu á íslenskum físki og reynsla
þeirra er ómetanleg. Nauðsynlegt er
að nýta kosti samkeppninnar í físk-
sölu til útflutnings og því er nú tíma-
bært að afnema öll sérleyfi á útflutn-
ingi sjávarfangs."
Ályktun um sjávar-
útvegsstefnu
í sérstakri ályktun þingsins um
atvinnumál og sjávarútvegsstefnu
segir m.a. að markmið endurskoðun-
ar laga um stjóm fískveiða eigi að
vera: „Nýtt fyrirkomulag við stjóm
fiskveiða tryggi 'að hámarksafrakst-
ur af auðlindinni náist við eðlilegar
aðstæður jafnframt því sem viðgang-
ur fískistofnanna sé tryggður.
Stjómarfyrirkomulagið stuðli að var-
anlegum og stöðugum gmndvelli fyr-
ir hagkvæman rekstur útgerðarfyrir-
tækja og skynsamlega flárfestingu í
sjávarútvegi. Endurskoðun laganna
miði að sem víðtækastri sátt með
þjóðinni um fyrirkomulag fískveiði-
stjómunar. Stefna sem stríðir gegn
réttlætistilfinningu og siðferðiskennd
þjóðarinnar stenst ekki til lengdar.
Við mótun nýrrar stefnu um fískveið-
istjórnun verður að leggja áherslu á
breytingar sem stefna að öllum þess-
um þremur markmiðum," segir í
ályktuninni.
Áhersla er lögð á að bæta hlut
smábátaútgerðar í fiskveiðum og að
gerður verði samanburður á þjóð-
hagslegri hagkvæmni önglaveiða og
annarra veiða, þar sem erlendur til-
kostnaður verði m.a. metinn.
„Það er grundvallaratriði að þeir
sem fá rétt til að nýta auðlindir sjáv-
ar í umboði eigenda þeirra, þjóðar-
innar, greiði afgjald fyrir afnotin.
Þannig verði tryggt að sanngjarn
hluti arðs af fiskimiðunum skili sér
til almannaþarfa auk þess sem slíkt
leiguígildi stuðlar að hagkvæmari
útvegi og jafnvægi í þjóðarbúskapn-
um. Upphæð aflagjalds gæti að hluta
ráðist af heildarafkomu sjávarút-
vegsins á hveijum tíma. Með þessu
er ekki stefnt að því að auka álögur
á útgerðina og kemur vel til greina
að afgjaldið verði tiltölulega lágt í
fyrstu en hækki síðan í áföngum
eftir því sem nýtt fyrirkomulag físk-
veiðistjómunar skilar árangri í bættri
afkomu. Upptaka afgjalds fyrir veiði-
réttinn verður að hafa nokkurn að-
draganda. Mikilvægt er að kanna
reynslu þeirra þjóða sem reynt hafa
slík kerfi við fiskveiðistjómun. Al-
þýðuflokkurinn er reiðubúinn að
skoða ýmiskonar fyrirkomulag slíks
afnotagjalds og valkosti um ráðstöf-
un tekna af því. Fyrst um sinn skal
hluta gjaldsins varið til að auðvelda
þá hagræðingu í veiðum og vinnslu
sem óhjákvæmileg er. Rétt er að
sjávarbyggðirnar njóti góðs af gjald-
inu, m.a. til að standa undir þjónustu
við útgerð og vinnslu."
„Það er lífsspursmál að fískveiði-
stjórnin sé í sátt við fólkið í landinu.
Það þarf að verða eftirsóknarvert að
koma með allan afla að landi. Herða
þarf viðurlög við því að fiski sé fleygt
á miðunum. Til greina kemur að
svipta þá veiðiheimildum sem staðnir
em að alvarlegum brotum í þessu
efni,“ segir einnig í ályktuninni.
í kafla um fiskvinnslustefnu segir
m.a. að með EES-samningum verði
tollar á unnum físki felldir niður að
mestu leyti sem muni rétta mjög
hlut vinnslunnar. Brýnt sé að við
nýsköpun atvinnulífs verði full-
vinnsla sjávarfangs forgangsverk-
efni og þurfi stjórnvöld að gera sér-
stakt átak á því sviði. Ennfremur sé
nauðsynlegt að efla hlutverk físk-
markaða og kanna rækilega hvort
ekki sé rétt að taka upp skyldusölu
á afla af Islandsmiðum á þessum
mörkuðum. Loks þurfí stjórnvöld að
jafna aðstöðu sjóvinnslu og land-
vinnslu og beina þurfi öflugustu skip-
unum, ekki síst vinnsluskipunum, að
vannýttum tegundum, m.a. á djúp-
slóð og að til álita komi að veija
hluta veiðigjalds í þessu skyni.