Morgunblaðið - 16.06.1992, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚNÍ 1992
25
lotbar-
islegt
Isdóttir.
Morgunblaðið/Bjami
árás á borgina 4. maí,“ sagði Mar-
íanna. „Það var einskær heppni
að spítalinn skyldi sleppa. Það
nötraði allt og skalf og það flugu
sprengjuflísar út um allt.
„Það greip um sig nokkur
hræðsla meðal starfsfólksins þegar
Jón var drepinn á svo hryllilegan
hátt, og fimm eða sex hjúkrunar-
konur fóru heim,“ sagði Maríanna.
„Svo varð allt snarvitlaust að gera,
og við fengum á einum degi 85
sjúklinga og 60 daginn eftir. Mað-
ur hugsaði ekki um annað en að
Daníelsdóttir sendi Guðmundi Þor-
steinssyni, dómprófasti Reykjavíkur-
prófastsdæmis eystra, þar sem hún
fer þess á leit fyrir hönd sóknar-
nefndar að aðalsafnaðarfundi fáist
frestað fram í september. í bréfínu,
sem dagsett er 19. maí segir m.a.
..væri það afar óhentugt að halda
aðalsafnaðarfund fyrir 1. júní. Það
er næsta víst, að ef aðalsafnaðar-
fundur yrði haldinn nú fyrir mánaða-
mót muni andstæðingar kirkjubygg-
ingarinnar fjölmenna á fundinn og
jafnvel ná þar fram samþykkt í krafti
meirihluta fundarmanna sem yrði til
að ónýta alla þá vinnu, alla þá alúð
og fórnfýsi sem lögð hefur verið í
að gera að veruleika nær eins og
hálfs áratugar samþykkt aðalsafnað-
arfundar um að leita eftir heimild
bæjaryfirvalda til kirkjubyggingar."
Gylfi sagði að tekist hefði með
hjálp lögfræðings Víghólasamtak-
anna að fá afrit af þessu bréfi Þor-
bjargar svo og svari Guðmundar
Þorsteinssonar, dómjprófasts, frá
prófastsembættinu. I svari Guð-
mundar er vísað í heimildarákvæði
í lögum um að fresta megi safnaðar-
fundi fram yfir 1. júní, vegna drátt-
ar á að skila inn reikningum ef sér-
staklega stendur á. í bréfinu, sem
dagsett er 25. maí, segir m.a. „í Ijósi
þessa heimildarákvæðis ... og á
grundvelli þess rökstuðnings sóknar-
nefndar Digranessafnaðar, er með
frestunarbeiðninni fylgir er hér með
veittur umbeðinn frestur til þess að
skila reikningum Digranessafnað-
ar...“
Gylfi benti á að í bréfi Þorbjargar
væri hvergi skírskotað til reikninga
safnaðarins, og frestun á safnaðar-
fundi væri sennilega einvörðungu til
þess ætluð að koma í veg fyrir að
andstæðingar kirkjubyggingarinnar
næðu málstað sinum fram á fundin-
um.
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráðherra um takmörkun þorskafla:
Álitlegasti kosturinn að
stækka þorskstofninn
Fiskveiðistjórnun verði áfram með óbreyttum hætti
Morgunblaðið/KGA
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráðherra og Ingibjörg Rafnar kona
hans við hátíðahöld sjómannadagsins við Reykjavíkurhöfn.
vinna og samviskan leyfir ekki að
snúa við og fara heim. Maður fer
í upphafi með þá vitneskju að allt
geti gerst, en maður veit ekki
hvernig maður sjálfur mun bregð-
ast við.“
„Kokkurinn henti mér inn í
húsið og kom sjálfur á eftir“
„Það gátu blossað upp skotbar-
dagar fyrirvaralaust,“ sagði Mar-
íanna. „Eg var til dæmis að bíða
eftir að vera sótt í vinnuna - það
hefði reyndar aðeins tekið mig
örfáar mínútur að ganga - og var
að tala við kokkinn okkar sem var
að bíða þarna með mér. Kemur
þá allt í einu jeppi á fleygiferð
framhjá húsinu og um leið byrjaði
mikill skotbardagi. Kokkurinn
henti mér inn í næsta hús og kom
sjálfur á eftir. Við vorum heppip
að lenda ekki í eldlínunni.“
Fólkið yndislegt þrátt
fyrir hörmungarnar
„Það jákvæða var hins vegar að
vinna með þessu yndislega fólki
og þessum yndislegu börnum. Það
bjargaði oft hjá okkur deginum að
geta hlegið og skemmt okkur með
þeim. í raun eru þetta miklar hörm-
ungar sem ganga yfir þarna -
þetta fólk þarf margt að horfa upp
á foreldra sína eða systkin drep-
in,“ sagði Elín.
„Það er svo skrýtið að sjá þetta.
Afghanarnir sem eru að vinna með
manni hugsa nákvæmlega eins um
skæruliða og óbreytta borgara,
þótt þeir blóti þeim fyrmefndu í
sand og ösku í huganum. En það
sést aldrei á þeim,“ segir Mar-
íanna.
„Það er yndislegt að vera komin
heim í súldina," sagði Maríanna
aðspurð. Elín kvaðst vera sammála
því. „I raun gerir maður sér ekki
grein fyrir hversu mikið álag þetta
var fyrr en eftirá. Nú er það bara
að koma sér niður á jörðina og
njóta sumarsins hérna á íslandi,“
sagði hún. Maríanna kvaðst hins
vegar ætla til Ungverjalands í
langt frí. „Ég ætla að borða þar
svínakjöt. Það hef ég ekki bragðað
í hálft ár,“ sagði hún hlæjandi.
ÞORSTEINN Pálsson sjávarút-
vegsráðherra segir að við ákvörðun
þorskafla fyrir næsta ár komi sá
kostur helzt til greina, sem tryggi
að hrygningarstofn þorsks stækki,
en standi ekki í stað eða minnki.
Ráðherra vill jafnframt festa nú-
verandi kvótakerfi í sessi og ekki
hrófla við því. Þetta kom fram í
ræðu Þorsteins, sem hann flutti við
hátiðahöld í tilefni sjómannadags-
ins í Reykjavík.
„Sumir segja að fískveiðistjómunin
hafi brugðizt. Framhjá því verður
vissulega ekki litið að kerfið var meira
og minna götótt allt fram til þess að
gildandi lög [um fiskveiðistjórnun]
komu til framkvæmda á síðasta ári,“
sagði sjávarútvegsráðherra er hann
ræddi um kvótamálin í ræðu sinni.
„Nýju lögin hafa á hinn bóginn sýnt
að með þeim hefur í fyrsta skipti tek-
izt að halda veiðunum innan ákveð-
inna marka. Það væri því hið mesta
óráð að bijóta grundvöll kerfísins nið-
ur þá loksins að við höfum skapað
kerfi sem gert hefur kleift að ná sett-
um verndunarmarkmiðum. Slík hátt-
semi væri i hæsta máta óábyrg. Sú
óvissa, sem hlytist af átökum um
nýtt grundvallarskipulag við fiskveiði-
stjómun, myndi enn auka á vanda
þeirra byggðarlaga og þess fólks, sem
byggir afkomu sína á fiskveiðum."
Þorsteinn gagnrýndi þá, sem efuð-
ust um gildi vísindanna varðandi fisk-
veiðistjómun. Það væri rétt að vísind-
in væru hvergi nærri fullkomin, en
sú alkunna staðreynd mætti ekki
verða til að grafa undan trúnaði og
trausti vísindamanna, sem leituðu
þekkingar í almannaþágu. „Þó að
þekkingin sé ekki fullkomin er betra
og traustara hald í þeirri vitneskju,
sem við höfum, en óvissunni," sagði
ráðherra.
Hann sagði að varðandi niðurskurð
á þorskafla á næsta ári, sem fiskveiði-
nefnd Alþjóðahafrannsóknaráðsins
hefur lagt til, stæðu menn frammi
fyrir þremur kostum. Í fyrsta lagi
væri hægt að halda áfram óbreyttri
veiði, sem líklega myndi leiða af sér
verulega minnkun eða endanlegt hrun
þorskstofsins. Annar kostur væri sá
að ákveða veiðina með það að
markmiði að viðhalda óbreyttri stofn-
stærð. „Þetta er sú viðmiðun, sem að
jafnaði hefur verið höfð til hliðsjónar,
en frávikin hafa ávallt verið á einn
veg. Fyrir þá sök hefur hún ekki gef-
ið nógu góða raun. Og með því að
stofninn er nú minni en áður er áhætt-
an að sama skapi rneiri," sagði Þor-
steinn.
Þriðji kosturinn, sagði sjávarút-
vegsráðherra, er að takmarka veiðam-
ar það mikið að stofninn byggist upp.
„Við höfum sannarlega ekki algjöra
vissu fyrir því að það takist, en líkum-
ar era verulegar. Alitaefnið er á hinn
bóginn hvort þetta valdi of miklum
þrengingum til þess að það sé unnt
eða gerlegt," sagði Þorsteinn.
Hann sagði að ef aðeins væri litið
til næsta árs, væri ljóst að sérhver
skerðing á þorskafla þýddi tekjutap.
En málið liti öðra vísi út ef menn
horfðu fáein ár fram í tímann. Þá
myndi óbreytt veiði hafa gengið svo
á stofninn að tekjusamdráttur yrði
bæði óumflýjanlegur og ófyrirsjáan-
lega mikill. „Á hinn bóginn má færa
fyrir því góð og gild rök að samanlagð-
ur hagnaður okkar á næstu fimm
áram verði meiri ef sú leið er valin
er miðast við uppbyggingu stofnsins
og horfið verði um sinn frá jafnstöðu-
leiðinni," sagði Þorsteinn. „Ýmislegt
bendir til að sú leið skilaði þegar upp
verður staðið mun betri ávöxtun en
nokkur banki býður um þessar mund-
ir. Við höfum aldrei reynt þennan
kost í botnfískveiðum. En nú stöndum
við frammi fyrir þeirri áleitnu spum-
ingu, hvort það er ekki eftir allt álit-
legasti kosturinn við ríkjandi aðstæð-
ur.“
Mannvirkjasjóður Atlantshafsbandalagsins:
Samþykkt að veita 3,5 milljörðum
til framkvæmda á Keflavíkurflugvelli
Einkaréttur Aðalverktaka afnuminn 1. apríl 1995
Fjárveitinganefnd mannvirkja-
sjóðs Atlantshafsbandalagsins
(NATO) hefur samþykkt að leggja
að jafnvirði 3,5 milljarða íslenskra
króna til framkvæmda á tveimur
flugskýlum fyrir kafbátaleitarvél-
ar og eldsneytisdreifingarkerfi á
Keflavikurflugvelli. Gert er ráð
fyrir að verktími verði nær þijú
ár. Ekki liggur þó fyrir heimild til
að hefja framkvæmdir þar sem al-
mennt bann við nýjum framkvæmd-
um er í gildi innan NATO á meðan
beðið er niðurstöðu úttektar á fjár-
hagsstöðu mannvirkjasjóðsins en
varnarmálaskrifstofa utanríkis-
ráðuneytisins vonast til að fram-
kvæmdaheimildir fáist fyrir miðjan
júlí.
Framkvæmdir á vcgum mannvirkj-
asjóðs NATO á íslandi hafa verið til
endurskoðunar innan bandalagsins
vegna krafna um að verk verði boðin
út í samræmi við reglur sjóðsins en
íslenskir aðalverktakar sf. hafa haft
einkarétt á verkum fyrir vamarliðið á
Keflavíkurflugvelli í áratugi. Róbert
Trausti Árnason, skrifstofustjóri vam-
armálaskrifstofu utanríkisráðuneytis-
ins, sagði við Morgunblaðið að efa-
semdir hefðu verið um hvort þetta
fyrirkomulag væri það hagstæðasta
sem NATO ætti völ á, einkum af hálfu
Breta og Norðmanna. Af hálfu Íslands
hefði verið reynt að útskýra að þrátt
fyrir allt væri þetta fyrirkomulag ekki
svo óhagstætt NATO og nú hefði loks
náðst samkomulag um málið þar sem
tekið hefði verið tillit til ýmissa athug-
asemda aðildarríkja mannvirkjasjóðs-
ins.
Á fundi fjárveitinganefndar mann-
virkjasjóðsins hinn 11. júní var sam-
þykkt að leggja fram fé til tveggja
flugskýla og eldsneytisdreifingarkerf-
is á Keflavíkurflugvelli sem er hluti
af uppbyggingu olíuhafnarinnar í
Helguvík. Er verkupphæðin rúmlega
52 milljónir Bandarikjadala eða um
3,5 milljarðar íslenskra króna. ís-
lenskir aðalverktakar og bandarísk
stjórnvöld sömdu sín á milli um þessi
verk og hafa þau síðan beðið staðfest-
ingar fjárveitinganefndarinnar.
Róbert Trausti Árnason sagði að
vonast væri til að samkomulag næðist
um að heimila aftur nýjar fram-
kvæmdir innan NATO ekki síðar en
um miðjan júlí þegar framkvæmda-
nefnd mannvirkjasjóðsins gerir funda-
hlé, en þá í síðasta lagi í haust.
Fjárveitinganefndin samþykkti
jafnframt með hvaða skilyrðum hún
myndi afgreiða mannvirkjasjóðsverk-
efni á íslandi í framtíðinni. Er þar
gengið út frá því að einkaréttur ís-
lenskra aðalverktaka verði afnuminn
ekki síðar en 1. apríl 1995. Róbert
Trausti Ámason sagði að þegar Jón
Baldvir. Hannibalsson utanríkisráð-
herra hefði árið 1990 gert samkomu-
lag við íslenska aðalverktaka um auk-
inn hlut ríkisins í fyrirtækinu hefði
verið byggt á þeirri fyrirætlan að
gera það að almenningshlutafélagi og
bijóta upp sérstöðu þess. Aðalverktök-
um hefði þá verið veittur fimm ára
aðlögunarfrestur en kröfur hefðu ver-
ið um það í mannvirkjasjóðnum að sá
frestur yrði styttur.
„í þeim viðræðum hefur staðið frá
í maí í fyrra, að reyna að tryggja
verktöku og atvinnu þeirra sem vinna
hjá fyrirtækinu en jafnframt að koma
til móts við þær þjóðir innan NATO
sem gert hafa hvað ákveðnastar at-
hugasemdir við þetta fyrirkomulag,
Norðmenn og Breta,“ sagði Róbert
Trausti. Hann sagði að nauðsynlegt
hefði verið að semja um ákveðna dag-
setningu í þessu sambandi þar sem
krafist hefði verið haldbærra yfirlýs-
inga frá íslendingum um að breytinga
væri von.
íslenska ríkisstjórnin samþykkti í
febrúar sl. að verktaka á Keflavíkur-
flugvelli skyldi á yfirstandandi kjör-
tímabili aðlöguð venjulegum háttum
innan NATO, á aðlögunartímanum
yrði tekin upp undirverktaka á sam-
keppnisgrundvelli og erlend efniskaup
yrðu boðin út á alþjóðlegum markaði.
Einnig var samþykkt að endurskoða
hagnaðarhlutfall Aðalverktaka af
verkum á Keflavíkurflugvelli. Róbert
Trausti sagði að þessi samþykkt hefði
verið nauðsynlegur grundvöllur þeirra
samningaviðræðna sem staðið hefðu
undanfarið við mannvirkjasjóðinn.
Fjárveitinganefnd mannvirkjasjóðs-
ms setti það sem skilyrði fyrir fjárveit-
ingum til framtíðarverkefna á íslandi
að fram að þeim tíma sem einkaréttur
Islenskra aðalverktaka verði afnum-
inn verði samið við fyrirtækið um
verk á vegum NATO en að undirverk-
taka á grundvelli innlendrar sam-
keppni verði aukin í þeim verkþáttum
sem fyrirtækið annast ekki sjálft.
Jafnframt var samþykkt að heimila
undanþágu frá skilyrðum um undir-
verktöku ef sérstakar ástæður væru
fyrir hendi.
Loks var samþykkt að hvað varði
framkvæmdir í framtíðinni, sem
mannvirkjasjóður greiði, verði gerð
krafa af hálfu sjóðsins um að hagn-
aðarforsendur í samningnum taki mið
af eignaraðild ríkisins í íslenskum
aðalverktökum til lækkunar. Þetta
skilyrði taki þó ekki til þeirra verka
sem þegar hefur verið samið um.
Róbert Trausti sagði að vegna þess
að verk fyrir varnarliðið væra ekki
boðin út væri samið um allt þeim
tengdum, þar á meðal hagnað Áðal-
verktaka af verkunum en það hlutfall
hefði verið á bilinu 4-10% af verkupp-
hæð. Ríkið á nú 52% í fyrirtækinu og
því þýðir þessi krafa að ef hagnaðar-
hlutfall sé 10% lækki það í 4,8%.
Róbert Trausti sagði að hlutur Aðal-
verktaka í nýframkvæmdum fyrir
varnarliðið hefði verið um 16% af
heildarverkinu að jafnaði, en sam-
kvæmt upplýsingum Morgunblaðsins
er það hlutfall eitthvað hærra í þeim
verkum sem nú liggja fyrir.