Morgunblaðið - 27.05.2000, Qupperneq 24

24 LAUGARDAGUR 27. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
VERIÐ
Morgunblaðið/Ágúst
Þórður Þórðarson tekur fyrstu skóflustunguna að frysti-
og kæligeymslu Sfldarvinnslunnar.
Stór kæli- og
frystigeymsla reist
í Neskaupstað
Neskaupstað. Morgunblaðið.
Norskur eldislax sagður vera krabbameinsvaldandi
Deilt um efni í laxa-
fóðri í Noregi
FYRSTA skóflustungan að nýrri
4.000 fermetra kæligeymslu, sem
Síldarvinnslan hf. ætlar að byggja
í sumar, var tekin 20. maí sl. Það
voru þeir Þórður Þórðarson, fyrr-
verandi skrifstofustjóri Síldar-
vinnslunnar, og Haraldur Jörgen-
sen, verkstjóri hjá fyrirtækinu,
sem tóku skóflustunguna, Þórður
með skóflu en Haraldur með stór-
virkri gröfu.
Hin nýja bygging mun rísa vest-
an við fiskiðjuver fyrirtækisins og
tengjast því með tengibyggingu.
í ávarpi Smára Geirssonar,
stjórnarmanns í Síldarvinnslunni,
kom meðal annars fram að þetta
muni verða stærsta bygging sinn-
ar gerðar á landinu og í henni
verður hægt að geyma 4.500 tonn
af frystum afurðum og 40 þúsund
tonn af saltsfld eða 9.000 tonn af
frosnum afurðum og 20 þúsund
síldartunnur, samtímis.
Áætlað er að ljúka framkvæmd-
um í haust og taka bygginguna í
notkun 1. nóvember næstkomandi.
Áætlaður kostnaður við fram-
kvæmdir er um 600 milljónir
króna.
í GREIN, sem Odd Lindberg, fyrr-
verandi fiskieftirlitsmaður í Noregi,
skrifar í sænska dagblaðið Dagens
Nyheter, segir hann að margt sé at-
hugavert við þær aðferðir sem notað-
ar eru við laxeldi í Noregi og jafnvel
sé hætta á því að krabbameinsvald-
andi efni sé að finna í laxinum sökum
þeirra. Lindberg segir í grein sinni að
mikið af vafasömum efnum sé beitt á
laxinn, bæði við fóðrun og eins til að
meðhöndla sjúkdóma en sérstaklega
hefur lús verið vandamál í Noregi
undanfarið.
í greininni segir að stór hluti prót-
einsins, sem notað sé í laxafóður, sé
erfðabreyttur en of mikil neysla þess-
ara próteina getur haft alvarleg áhrif
á menn. Jafnframt segir Lindberg að
óhófleg notkun litarefna í laxafóðri
geti haft slæmar afleiðingar og
ásakar hann norska eldisbændur og
fóðurframleiðendur um að nota meira
en leyfilegt er af þessum efnum.
Laxalús hefur verið talsvert vanda-
mál í Noregi og segir Lindberg að til
að drepa hana noti menn hættuleg lyf
sem geti haft fjölda aukaverkana. Lyf
þessi innihalda hættuleg efni sem
geta drepið skeldýralíf í kringum eldi
og eins brotni þessi efni hægt niður í
náttúrunni. Það sem alvarlegra er
séað þessi efni geta tekið þátt í efna-
hvörfum í laxinum sjálfum og mynd-
að þar krabbameinsvaldandi efni sem
hafa langan dvalartíma í laxinum
sjálfum.
í kjölfar lyfjagjafar vegna laxalús-
arinnar koma oft upp bakteríu- og
veirusýkingar sem eru meðhöndlaðar
með fúkkalyfjum og bendir Lindberg
á að á stuttum eldistíma laxins sé
hann að fá í sig mikið magn af óæski-
legum efnum sem hljóti að hafa
slæmar afleiðingar bæði fyrir um-
hverfið og neytendur.
Hörð viðbrögð í Noregi
Grein Lindbergs hefur vakið hörð
viðbrögð í norskum fjölmiðlum og
hafa eldismenn sem og umhverfis-
vemdarsinnar í Noregi lýst furðu
sinni á skrifum Lindbergs. Haft er
eftir Bjame Boe, yfirmanni rann-
sóknasviðs Fiskeridirektoratet í Nor-
egi, í netútgáfu norska blaðsins
Aftenposten, að mjög gott eftirlit sé
með eldislaxi í Noregi. Bpe segir að
3.900 prófanir séu gerðar árlega til að
kanna hvort lyfjaleifar eða önnur
framandi efni sé að finna í eldislaxi og
svo sé ekki. Auk þess styðja engar
rannsókir að lax geti verið krabba-
meinsvaldandi.
Boe segir að notkun fúkkalyfja hafi
dregist gífurlega saman undanfarin
ár í laxeldi en að sama skapi hafi orðið
talsverð aukning á efiium til að aflúsa
lax. Hann segir þó að engar rann-
sóknir sýni fram á skaðsemi þessara
efna og auk þess vill hann ekki taka
undir þá fullyrðingu Lindbergs að
hætta stafí af litarefnunum sem séu
eins og hin náttúralegu litarefni.
Erfðabreytt prótein
notuð á íslandi
Hvað laxeldi á Islandi varðar, er
mikið af sömu efnum notað hér og í
Noregi. Þess ber þó að gæta að laxa-
lús er ekki vandamál hér við land
enda h'tið um sjókvíeldi og því eru efni
til að eyða henni ekki notuð hér á
landi. Jón Öm Pálsson, fóðurstjóri
fóðurverksmiðjunnar Laxái’, segir að
erfðabreytt prótein hafi verið notuð í
fóður á f slandi. „Það hefur verið flutt
inn maís- og sojaprótein í fáein ár frá
Ameríku og mikið af því hefur sjálf-
sagt verið erfðabreytt. Yfirleitt er
þetta prótein mikið unnið þegar það
kemur hingað og því erfitt að mæla
hvort það er erfðabreytt eða ekki.
Það er hins vegar núverandi stefna
Laxár að nota aðeins vottuð náttúra-
leg prótein í okkar framleiðslu og er
stefna okkar að ganga lengra en það
og hefja framleiðslu á vottuðu lífrænu
fóðri.“
Jón segir að hvað htarefni varði sé
Astaxanthin nær eingöngu notað en
það efni fyrirftnnst náttúralega í
skeldýram. „Eini munurinn á htar-
efninu í fóðrinu og náttúranni er að
það er efnafræðilega framleitt. Magn
efnisins í fóðri fer eftir eldistegund en
það er þó meira af þessu efni í fóðrinu
en fiskurinn kemst í snertingu við
náttúralega. Fjöldi rannsókna hefur
hins vegar sýnt að þetta efni er ekki
heilsuspillandi og er svipað magn not-
að af því í fóður hérlendis eins og í
Noregi.“
Hvað fullyrðingar Odds Lindbergs
varðar, segir Jón að hann hafi ekki
haft tækifæri til að skoða þær mikið.
„Gallinn er að maður veit ekki á
hvaða rannsóknum hann byggir þess-
ar kenningar sínar og það er ekki
mikið að mai-ka þær ef hann getur
ekki stutt þær vísindalega þar sem
fjöldi rannsókna sýnir hið gagnstæða
við það sem hann segir.“
Innifaliö í námskeiði:
Einkatímar í tækjasal
Hóptímar í sal
Hreyfing úti
Yoga
Næringarráðgjöf
Fæðubótarefni
Sund, gufa og nuddpottur
Sloppur, skór og handklæði
Topp kennarar
Morgun- hádegis- og kvöldtímar
85.000 kröna
Spa meðferð í verðlaun
fyrir besta árangurinn I
Nýbýlavegi 24 - Kópavogi
Sim! 564 1011 - spa@meccaspa.is
www.meccaspa.is
Freysteinn Bjarnason, útgerðarstjóri Sfldarvinnslunnar hf., Ómar Pét-
ursson, sölustjóri Sæplasts hf. innanlands, og Björgólfur Jóhannsson,
forstjóri Sfldarvinnslunnar hf., handsala samninginn um kaup Sfldar-
vinnslunnar hf. á 1.000 Sæplastskerum.
Síldarvinnslan
hf. kaupir 1.000
Sæplastsker
SÍLDARVINNSLAN hf. í Nes-
kaupstað hefur gert samning við
Sæplast hf. á Dalvík um kaup á
þúsund 460L fiskikerum til notk-
unar um borð í Bjarti NK 121, ís-
fiskskipi Sfldarvinnslunnar.
Ómar Pétursson, söiustjóri
Sæplasts hf. innanlands, segir að
fyrirtækið hafi átt áralöng og far-
sæl viðskipti við Sfldarvinnsluna
hf. „Sfldarvinnslan hefur til þessa
einungis notað kerin frá okkur í
vinnslunni í landi en nú hafa for-
svarsmenn fyrirtækisins tekið þá
ákvörðun að skipta út öllum fiski-
kössum um borð í Bjarti NK fyrir
460L Sæplastker. Það er mikið
hagræði fólgið í notkun fiskikera
umfram kassa og ég er sannfærð-
ur um að þessi ákvörðun mun
reynast Sfldarvinnslunni farsæl,
segir Ómar.
„Við höfum í nokkurn tíma ætl-
að okkur að skipta flskikössunum
út og létum verða af því nú f
tengslum við flutning frystihúss
félagsins í nýtt og glæsilegt fisk-
iðjuver. Af fenginni reynslu í
vinnslunni vitum við að kerin frá
Sæplasti eru gæðaframleiðsla og
væntum því góðs af breytingunn-
i,“segir Freysteinn Bjarnason, út-
gerðarstjóri Sfldarvinnslunnar hf.
Byrjað er að framleiða upp í
samninginn en lokið verður við af-
hendingu keranna í júlímánuði nk.