Morgunblaðið - 27.05.2000, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 27. MAÍ 2000 41
UIIIU
m
Kaffi vörn gegn
Parkinsons?
Chicago, New York. Ap, Reutera.
Of mikið
af því
góða
The Ncw York Timos Syndicate.
SAMKVÆMT niðurstöðum
nýrrar rannsóknar eru stórir
skammtar af andoxandi víta-
inínum ekki til þess fallnir að
bæta heilsuna, heldur geta
þvert á móti verið heilsuspill-
andi. Þá segir ennfremur í
niðurstöðunum að rétt mat-
aræði sé besta leiðin til að
veijast sjúkdómum ogkvill-
um sem fylgja hækkandi
aldri.
Rannsóknin var unnin af
bandarískum og kanadískum
vísindamönnum, og kemur
m.a. fram í henni, að stórir
skammtar af fæðubótarefn-
unum selemum, c- og e-
vftamínum og betakarotíni
kunni jafnvel að vera skað-
Iegir. Maret Traber, aðstoð-
arprófessor í næringarfræði
við Oregonháskóla í Banda-
ríkjunum, segir þetta vera í
fyrsta sinn sem rannsókn
sýni fram á að hægt sé að
taka of mikið af bætiefnum.
Vísindamennimir könnuðu
allt sem skrifað hefur verið
um andoxunarefni og fólk.
Sagði Traber niðurstöðumar
misvisandi. í sumum rann-
sóknum hefði niðurstaðan
orðið sú, að andoxunarefni
væru holl, f öðmm að þau
væm óholl.
Samkvæmt niðurstöðum
rannsóknarinnar er óhollt að
neyta yfír 2000 milligramma
af c-vítamíni á dag. Stórir
skammtar geti valdið niður-
gangi. Of mikið af e-vítamíni,
eða meira en 1000 milli-
grömm á dag, getur valdið
innvortis blæðingum þar eð
vítamínið getur hindrað blóð-
storknun. Meira en 400
míkrógrömm af seleníum á
dag getur valdið eitrun sem
leiðir til hármissis.
NY rannsókn sem vakið hefur veru-
lega athygli sýnist benda til þess að
kaffídrykkja geti komið í veg fyrir
að karlmenn veikist af Parkinsons-
sjúkdómi. Jafnframt gefur hún til
kynna að líkurnar á að Parkinsons-
veiki taki að hrjá viðkomandi hald-
ist í hendur við það magn kaffis sem
menn innbyrða.
Greint er frá rannsókn þessari í
nýjasta hefti tímarits Bandarísku
læknasamtakanna (Journal of the
American Medical Associatiorí) sem
kom út á miðvikudag. Að henni stóð
dr. G. Webster Ross, taugasjúk-
dómalæknir, sem starfar í Honolulu
á Hawaii.
Alls tóku 8.004 karlmenn af jap-
önsku og bandarísku bergi brotnir
þátt í rannsókninni sem fólst m.a. í
því að fylgst var með kaffineyslu
þeirra í heil 30 ár og hún borin sam-
an við þau tilfelli Parkinsons-veiki
sem upp komu á því tímabili. Rúm-
lega 100 menn tóku sjúkdóminn.
Niðurstöðurnar þykja sérlega
forvitnilegar sökum þess hversu af-
gerandi þær eru. í ljós kom að þeir
menn sem ekki neyttu kaffis voru í
þrefalt til sexfalt meiri hættu á að
fá Parkinsons-sjúkdóminn sem ein-
kennist af stífleika í vöðvum,
skjálfta og minni hreyfigetu og er
ólæknanlegur þótt unnt sé að draga
úr einkennum hans með lyfjum. Og
marktækur munur kom fram að
einungis tíu árum liðnum. Líkurnar
á að menn tækju sjúkdóminn
minnkuðu einnig eftir því sem
neyslan jókst.
Þeir sem að rannsókninni stóðu
sögðu að ekki væri unnt að fullyrða
hvort sömu niðurstöður ættu við
um konur og fólk af öðrum kynþátt-
um. Þeir kváðust ætla að það væri
koffln sem hefði þessi áhrif og svo
virtist sem þau væru meiri eftir því
sem meira magns væri neytt.
G. Webster Ross sagði á grund-
velli þessara rannsókna væri ekki
unnt að hvetja fólk til að stunda
kaffidrykkju á þeim forsendum að
þannig gæti það dregið úr líkum á
Parkinsonsveiki.
• Tenglar
Um Parkinsonsveiki: www.net-
doktor.is/Sjukdomar/Efni/Park-
insons.htm
Skráning á póstlista um Parkin-
sons: http://pdic.jeffreyskaye.-
com/parkinsn.html
Heimilið og Parkinsons-sjúkling-
urinn: http://www.cnsonline.org/
www/archive/parkins/park-02.txt
Skynseming
Gylfi Ásmundsson sálfræðingur svarar spurningum lesenda
Spurning: Ég þekki mann sem
aldrei haggast þótt eitthvað bjáti á
eða hann verði fyrir áföllum. Hann
sýnir yfirleitt ekki tilfinningaleg
viðbrögð, en hefur alltaf skynsam-
legar skýringar á öllum hlutum og
tekur því sem að höndum ber af yf-
irvegun. Ber þetta vott um per-
sónustyrk eða lýsir það tilfinninga-
kulda?
Svar: Það er okkur eðlislægt að
verjast sárum eða óþægilegum til-
finningum, annaðhvort með því að
bæla þær niður eða færa þær í ein-
hvem þann búning sem við getum
verið sátt við. Þetta em heilbrigð
og eðlileg viðbrögð upp að vissu
marki og við nefnum þau varnar-
hætti. Sá vamarháttur sem þessi
maður beitir að jafnaði er líklega
sá sem á útlensku er nefndur „int-
ellektualisering“, en ég hef kosið
að nefna skynsemingu á íslensku,
og er fólginn í því að tilfinningin
eða kenndin, sem leitar upp á yfir-
borðið og veldur óþægindum, er
ávallt færð í skynsemisbúning, en
sjálf tilfinningin er bæld. Fólk sem
beitir skynsemingu er yfirleitt
greint og vel menntað og þolir illa
að láta stjórnast af tilfmningum
sínum. Það er yfirleitt jarðbundið
og vísindalega þenkjandi og finnur
sér rök fyrir afstöðu sinni hverju
sinni. Þessir einstaklingar þurfa
ekki endilega að vera að bregðast
við sárum innri tilfinningum held-
ur hafa þeir tamið sér að horfa
framhjá tilfinningum sínum og
Varnar-
háttur
taka ekki mark á þeim, eins og
kann að endurspeglast í eftir-
farandi dæmi:
„Elskarðu mig?“ spyr hún. -
„Ja, hvað er ást?“ segir hann. „Mér
finnst þú falleg og við yrðum
glæsilegt par. Svo ertu líka skyn-
söm og greind, af góðum ættum og
átt efnaða foreldra. Þetta hlýtur að
vera ást.“ - „Það er ekki þetta sem
ég á við með ást,“ segir hún.
„Finnurðu aldrei örari hjartslátt
þegar þú ert nálægt mér?“ - „Jú,
stundum finn ég það. Ég hef verið
að hugsa um hvort ég væri að
verða hjartveikur."
Það er stundum sagt um slíkt
fólk að sálarlíf þess sé eingöngu
fyrir ofan háls. Það sé aðeins í heil-
anum, en ekki í hjartanu. Það get-
ur því virst tilfinningakalt eða slit-
ið úr sambandi við sinn innri mann.
Eins og aðrir varnarhættir ber
skynseming vott um persónustyrk,
ef hún fer ekki út fyrir hæfileg
mörk. Það þykir kostur að geta
tekið á hlutunum af raunsæi og yf-
irvegun og oft koma slíkir einstakl-
ingar betur út úr áföllum en þeir
sem að jafnaði bregðast við á
sterkan tilfinningalegan hátt. Ef
hins vegar raunsæið er alfarið á
kostnað tilfinninganna er Ijóst að
þeir hafa ekki nægilegt innsæi í
sjálfa sig og aðra og eiga því oft í
erfiðleikum með tilfinningaleg
tengsl. Það ber ekki síður vott um
persónustyrk að vera næmur á sín-
ar innri tilfinningar, viðurkenna
þær og fara eftir þeim. Oft er það
einhver óljós tilfinning sem segir
okkur að eitthvað sé að í samskipt-
um okkar við annað fólk eða að
eitthvað sé á seyði, sem sé þess
vert að taka mark á og bregðast
við. Þroskaðir einstaklingar læra
að taka ekki síður mark á tilfinn-
ningum sínum en þeim hlutlæga
veruleika sem þeim finnst blasa
við. Það getur því verið stór ágalli,
ef maður getur aldrei komist í
snertingu við tilfinningar sínar. í
sálfræðilegri meðferð eru slíkir
einstaklingar oft erfíðir viðfangs.
Sállækning byggist á innsæi í eigið
sálarlíf og tilfinningalegri upplifun
þess sem gengst undir slíka með-
ferð, og veitist oft erfitt að brjótast
í gegnum skynsemismúr þessara
einstaklinga í sállækningu. Hóf-
legt jafnvægi á milli raunsæis og
tilfinningareynslu er því affarasæl-
ast til að geta lifað í sátt við sjálfan
sig og aðra.
• Lesendur Morgunblaðsins geta
spurt sálfræðinginn um það sem
þeim liggur á bjarta. Tekið er á
möti spumingum á virkum dög-
um milli klukkan 10 og 17 í síma
5691100 og bréfum eða símbréf-
um merkt:Vikulok, fax: 5691222.
fellihýsi
Sportbúð Titan - Seljavegi 2-101 Reykjavík
Netfang: titan@isa.is - Vefsíða: www.isa.is/titan
Kannast þú við
einhver eftirfarandí
einker
■ Svitaki
m Nætursvita
m Einbeitingarskort
■ Leiða
m Þróttleysi
■ Þurrk í leggöngum
Ef þú kannast við einn eða fleiri
ofangreindra kvilla þá getur
Menopace öfluga vítamín- og
steinefnablandan e.tv. hjálpað þér
á besta

n
VITAÐIOTICS
- þar sem náttúran og vísindin vinna saman
FésstlBÐ og 90 áage skömmtuni
Fæst aðeins í lyfjaverslunum