Morgunblaðið - 27.05.2000, Blaðsíða 46

46 LAUGARDAGUR 27. MAÍ 2000
r-----------------------
MENNTUN
MORGUNBLAÐIÐ
í
|
I
i
í
j
Er þeim loks
nóg boðið?
„Kannski á þessi undarlegi, kaliforníski
snjóbolti eftir að komast á skrið, hlaða
utan á sig ogjafnvel skila hugmyndum
inn í kjarabaráttu kennara í öðrum
löndum. “
Eftir Hönnu
Katrínu
Friðriksen
Kennarar hafa ekki
verið metnir að
verðleikum í Kalif-
orníu frekar en svo
víða annars staðar
í heiminum og virðast almennt
hafa búið við léleg laun og illan
aðbúnað. Óánægja þeirra hefur
heldur ekki farið lágt og nú er
svo komið að ráðamenn þykjast
ætla að taka á vandanum í eitt
skipti fyrir öll.
I Kaliforníu er um þessar
mundir nóg til af peningum og
ríkisstjórinn, Gray Davis, sem
komst til valda m.a. með dygg-
um stuðningi kennarasamtaka í
ríkinu, hefur ákveðið að nota
eitthvað af rúmlega 900 millj-
arða króna fjárlagaafgangi til að
bæta skólastarf þar á bæ. Ekki
veitir af, því Kalifornía er komin
umuADE nokkuð langt
VltlrlUKr undir meðal-
tal ríkja inn-
an Banda-
ríkjanna í
fjárveitingum
til skólamála. Meðal annars taldi
ríkisstjórinn rétt að hækka laun
kennara, því það væri einn
grundvöllur þess að fá hæfa
kennara til starfa, sem þýðir
betri skóla, sem þýðir betri
menntun, sem þýðir aukna sam-
keppnishæfni ríkisins í krefjandi
heimi.
Kennarar, trúir þeirri kenn-
ingu að sókn sé besta vörnin,
lýstu sig nokkuð lukkulega með
þróun mála. Þeir töldu hins veg-
ar ekki nóg gert og miðað við
fréttir af meðal árslaunum
kennarastéttarinnar í Kaliforníu
er hægt að taka undir þá skoðun
þeirra. Davis ríkisstjóri sá að við
svo búið mátti ekki standa ef yf-
irlýsingar hans um að menntun
kalifomískrar æsku yrði orðin
sú besta í landinu innan nokk-
urra ára, áttu að þykja trúverð-
ugar. Hann kallaði helstu sam-
starfsmenn sína á fund og hótaði
að halda þeim þar þar til lausn
væri fundin. Eftir mikil heila-
brot tók ríkisstjórinn sjálfur af
skarið, að minnsta kosti eru
menn hans allir sammála um að
hann hafi átt hugmyndina al-
einn. Sem sagt þá að hér eftir
skyldu kennarar í Kaliforníu
ekki greiða tekjuskatt.
Með þessu móti sagðist ríkis-
stjórinn vilja sýna kennuram
hversu mikils þeir væru metnir.
Ekkert væri Kaliforníu mikil-
vægara í dögun nýrrar aldar en
menntun. Til þess að ná tak-
markinu þyrfti að tryggja kalif-
ornískum kennurum sómasam-
legan aðbúnað, um leið og
kallaðir væru til starfa hæfir
kennarar frá öðrum ríkjum og
hæfileikaríkt fólk hvatt til þess
að gera kennslu að ævistarfi
sínu.
Davis var vægast sagt nokkuð
stoltur með þessa byltingar-
kenndu hugmynd sína og sagðist
sannfærður um að hún nyti al-
menns stuðnings. Hann hafði
hins vegar varla lokið setning-
unni þegar gagnrýnendur hófu
upp raust sína. Pólitískir and-
stæðingar sögðu þetta fáránlegt
fordæmi, sem væri ekki hægt að
líða og samflokksmenn hans
voru ekki glaðir, því ríkisstjór-
inn hafði ekki haft fyrir því að
, tryggja sér stuðning þeirra áður
en hann sló tillögunni fram.
Gagnrýnendur bentu meðal
annars á, að samkvæmt fram-
komnum hugmyndum á skatt-
leysið eingöngu að ná til tæplega
300 þúsund kennara í skólum
ríkisins, sem þýddi þá líklega að
kennarar í einkaskólum væru
ekki eins mikilvægir, eða hvað?
Og margir urðu til þess að
benda á aðrar illa launaðar
starfsstéttir sem illmögulegt
væri að neita að gegndu ekki ál-
íka mikilvægum störfum. Hvað
með lögreglumenn? Slökkvilið-
smenn? Sjúkraliða? Hjúkrunar-
fræðinga? Fáir nefndu reyndar
lækna, enda fá þeir vel greitt
fyrir starf sitt og því þarf ekki
að verðlauna þá með skattleysi.
En hvað með sorphreinsa? I
einu lesendabréfanna var því
haldið fram, að engin stétt væri
mikilvægari, því ef sorpið væri
ekki fjarlægt myndu farsóttir
geisa um ríkið og afleiðingin yrði
sú að engin þörf yrði á kennur-
um, því blessuð börnin kæmust
ekki á legg.
Umræðan var sem sagt hin
fjörugasta. Þegar mesta tilfinn-
ingahrinan var gengin yfir hófu
upp raust sína þeir, sem höfðu
reiknað dæmið til enda, hvað
sem öllum tilfinningum leið. Til
dæmis var bent á að ef kennarar
slyppu við að greiða tekjuskatt
Kaliforníuríkis myndu þeir þurfa
að greiða hærri alríkisskatt. Slík
væru lögin. í stað skattfrelsis
væri nær lagi að hætta öllum
feluleik með laun kennara og
greiða þeim sómasamleg laun
allan ársins hring, í stað þess að
greiða aðeins laun á meðan
skólaárið stæði, en semja þá á
móti um að þeir ynnu allt árið.
En ef fara ætti skattleysisleiðina
væri eina vitið að láta skattfrels-
ið ná til allra sem hefðu laun
undir ákveðnu viðmiði.
Það kom líka fram að Kalif-
orníuríki myndi missa af um 37
milljarða króna árlegum skatt-
tekjum næðu hugmyndir um
skattfrelsi kennara fram að
ganga. Skattpeningarnir væru
eyrnamerktir og skólamir
myndu missa nær 19 milljarða
fjárframlög yrði þetta að veru-
leika. Það er hætt við þvi að
hugmyndir um bættan aðbúnað í
skólum myndu líða fyrir þann
missi.
Fljótlega fóru að renna tvær
grímur á kaliforníska kennara
sem höfðu í upphafi tekið rót-
tækum hugmyndum ríkisstjór-
ans fagnandi. Kjarabarátta hef-
ur svo sem aldrei verið álitin
vinsældakeppni, en það eru lík-
legast takmörk fyrir því hversu
mikilli gagnrýni menn vilja
liggja undir, sérstaklega ef hægt
er að ná takmarkinu með minna
umdeildum leiðum. En það er
aldrei að vita. Enn sem komið
er, er óvíst hvort tekjuskattfrelsi
kennara í Kaliforníu verður að
veruleika. Stjórnmálamenn í
öðrum ríkjum Bandaríkjanna
fylgjast vel með framvindu mála,
enda lítt hrifnir af þeirri fram-
tíðarsýn að þeirra hæfustu kenn-
arar flytji til Kaliforníu. Kannski
á þessi undarlegi, kalifomíski
snjóbolti eftir að komast á skrið,
hlaða utan á sig og jafnvel skila
hugmyndum inn í kjarabaráttu
kennara í öðrum löndum?
Háskóli íslands - Stuttar, hagnýtar námsleiðir í HÍ hafa gefíst
vel, en margír sóttu í þær haustið 1999. Gunnar Hersveinn kynnti
sér nokkrar nýjar diplóm-námsleiðir í þessum flokki og ræddi við
umsjónarmenn. Námið er tvö til þrjú misseri eða 30-45 einingar.
Morgunblaðið/Kristinn
Oddi. Unnið hefur verið að því að tengja stuttar diplóm-námsleiðir í HI við íslenskt atvinnulíf.
Fimm nýj ar
diplóm-námsleiðir
• 230 nemendur fóru á níu diplóm-
námsleiðir sl. haust í Háskólanum.
• Haustið 2000 bætast fimm nýjar
stuttar hagnýtar námsleiðir við
MEGINRÖKIN fyrir því
að stofna stuttar,
hagnýtar diplóm-náms-
leiðir við Háskóla ís-
lands eru faglegur styrkur skólans,
víðtæk þekking starfsfólks og rann-
sóknaumhverfi sem skapar ákjósan-
legan grunn að kennslu. Með nýju
námsleiðunum mun Háskólanum
gefast tækifæri til aukinna tengsla
við íslenskt atvinnulíf," stendur í
bæklingi Háskóla íslands um þessar
námsleiðir. Ástæðan er einnig sú að
eftirspurn eftir háskólanámi hefur
aukist á undanfömum árum. Sveigj-
anleiki í námi og árangur af þverfag-
legum námsleiðum hefur einnig haft
sín áhrif, og að þessar námsleiðir eru
fremur hagkvæmar sökum þess að
hægt er að samnýta námskeið og að-
stöðu í Háskólanum fyrir þær.
Sérstök áhersla hefur verið á að
tengja stuttu námsleiðimar við at-
vinnulífið og var t.d. stofnað fagráð
fyrir nám í hagnýtri íslensku með
þátttöku fulltrúa allra helstu prent-
fjölmiðla, bóka- og tímaritaútgef-
enda og stærstu prentsmiðju lands-
ins. Þá stofnuðu einnig fimm af
öflugri fyrirtækjum landsins styrkt-
arráð námsleiða í viðskipta- og hag-
fræðideild.
Stuttu diplóma-námsleiðimar em
tæplega tuttugu og verður sagt hér
frá þeim nýjustu: Reikningshaldi,
lögritarar, Menntun leiðbeinenda í
uppeldis- og félagsstarfi, ensku,
þýsku, dönsku og spænsku fyrir at-
vinnulífið. Til viðbótar er sagt frá
nýju BS námi í iðnaðarverkfræði í
verkfræðideild. Þeir sem vilja kynna
sér þetta eða annað nám við Háskóla
íslands betur geta heimsótt vefsíð-
una www.hi.is/nam.
Skráning stúdenta til náms í Há-
skóla Islands fer fram í Nemenda-
skrá í Aðalbyggingu dagana 22. maí
til5.júní2000.
Iðnaðarverkfræði
sem BS-námsbraut
Iðnaðarverkfræði (enska: Ind-
ustrial Engineering) er nú í fyrsta
sinn boðin sem sérstök námsbraut
af véla- og iðnaðarverkfræði-
skor í Háskóla íslands. Páll
Jensson prófessor segir að
strax stefni í svo góða aðsókn
að brautin tryggi sig í sessi.
„Samhliða þessu hefur
verkfræðideild lengt verk-
fræðinám úr 4 í 5 ár, þ.e.
þriggja ára BS-nám og síðan
tveggja ára MS-nám. Námið
er nánast eins hjá öllum á fyrsta
ári, á öðru ári er hægt að skipta um
námsbraut ef vill, eftir þriðja árið
getur nemandinn ákveðið að taka
MS-nám erlendis eða halda áfram
hjá okkur,“ segir Páll, en MS-nám í
iðnaðarverkfræði getur einnig
hentað þeim sem hafa lokið BS-
námi í öðmm greinum, t.d. öðrum
verkfræðigreinum, matvælafræði,
tölvxmarfræði eða tæknifræði svo
dæmi séu tekin.
í MS-náminu er hægt að taka eitt
eða tvö misseri við erlendan há-
skóla. „Kosturinn við að taka MS-
námið að öðru leyti hjá okkur er að
nemandinn er oftast að fást við ís-
lenskt viðfangsefni, oft nátengt ís-
lensku atvinnulífi.
Tengsl okkar við atvinnulífið em
einstök, ég fullyrði að þau séu með
því mesta meðal háskóla heimsins.
Hér hjálpar smæð samfélagsins.
Við eigum mjög auðvelt með að ná
áhuga fyrirtækja á að bjóða nem-
endaverkefni," segir hann.
Sem stendur em þrír kennarar
við iðnaðarverkfræðibrautina: Páll
Jensson prófessor, Pétur K. Maack
prófessor í hlutastarfi og Láms El-
fasson lektor. í sumar bætist við
nýr dósent, Bima Páta Kristins-
dóttir, sem er að koma heim frá
Seattle þar sem hún lærði hjá Uni-
versity of Washington. Þá kenna
ýmsir aðrir kennarar við véla- og
iðnaðarverkfræðiskor námskcið
sem nemendur taka.
„Nábýlið við vélaverkfræðina er
mikill styrkur fyrir iðnaðar-
verkfræðina, nemendur geta valið
mjög mörg námskeið þar og öðlast
mikilvæga innsýn í vélar og
tækni,“ segir Páll. „Vinnumarkað-
urinn er geysilega breiður fyrir
iðnaðarverkfræðinga, þeir starfa
nánast hvar sem er og þeim sem
við útskrifum bjóðast yfirleitt mjög
góð laun.“ Nokkur nýleg dæmi, að
sögn Páls, em um að nemendur fái
góð atvinnutilboð en velji frekar að
stofna eigin nýsköpunarfyrir-
tæki. „Þetta er einstaklega
ánægjulegt að sjá og sýnir að ekki
hefur allt áræði verið murkað úr
þeim í náminu," segir Páll. „Þeir
em líka vel undir svona búnir, taka
t.d. hjá okkur námskcið eins og
nýsköpun og vömþróun, hugbún-
aðarverkfræði, verkefnastjómun,
stjómun fyrirtækja."
„Iðnaðarverkfræði er að minu
mati mjög mikilvæg fyrir þjóðfél-
agið, í framleiðsluiðnaði verður
virðisaukningin til, ogþað þarf að
efla hann og renna fleiri stoðum
undir atvinnulffið en sjávarútveg.
En við höfum varla ennþá iðnvæðst
miðað við nágrannalönd og kunn-
um ekki nægilega vel til verka á
því sviði,“ segir Páll að lokum.