Skírnir - 01.01.1869, Blaðsíða 8
8
INNGANGUB.
fræði, og hjer eru þeir til forraælis, er vilja af neraa öll einka-
rjettindi frá fyrri tímum, miSla svo til jafnaSar meS öllum stjettum,
aS engin þeirra sitji yfir kostum hinna, og sjerílagi sjá rjetti verk-
manna svoborgið, aSþeir njóti svo vinnu sinnar, sem sanngirni býSur.
NokkuS samkvæmt þessu hafa í flestum löndum skapazt tveir
fjelagsflokkar, lýSvaldsflokkurinn (demókratar) og verkmannaflokk-
urinn, eSa þá sá sameiningarflokkur af báðum, er menn kalla
atvinnulaga- og lýðvaldsflokk (sócialdemókratar)'. Eit vort hefir
stundum áður minnzt á samtök og samverknað slíkra fjelaga, og
sagði í fyrra af aðalfundum, er sóttir voru nálega frá öllum löndum
álfu vorrar. þeir menn, er í fyrra sóttu „friðarfundinn11 í Genefu-
borg, áttu í september líkan fund í Bern. Hann varð eigi eins
hávaðamikill sem hinn fyrri, en umræður og ályktir fóru allar í
sömu stefnu. þegar þessir menn tala um friðinn, er þaS ekki
svo aS skilja, aS þjóSirnar skuli aS eins láta hver aSra sitja aS
sinum kostum í ró og næSi, heldurhinn veg, aS þær skuli skapa
svo öll stjórnarlög sín og þegnlög, sem þeir kalia til sanns friSar
heyra. Helztu niSurlagsályktir fundarins voru og þessar: þjóS-
valdstjórn í öllum löndum, fullt jafnrjetti þegnanna og jafnaSar-
skipun meS öllum stjettum. Kirkjan á aS skiljast til fulls frá
ríkinu, öll trúarbrögS njóta fulls frelsis og engin kirkjutrú skal
tekin undir skjólvörzlu ríkisins, sem nú er títt, eSa njóta opinberra
tillaga. Um trúarfræSi í alþýSuskólum var sama mælt sem á
fundinum í Lausanne (sþr. Skírni f á. bls. 17). Menn kölluSu
enn veraldarvald páfans óþolandi og allt páfavald aS eins til ófrelsis
og ófriSar. Einnig fjellust menn á jafna burSi kvenna viS karl-
menn til allra þegnlegra rjettinda (t. aS m. aS því snertir kosn-
ingarrjett, atvinnu, embætti og svo frv.). Álíka og ríkin í Vestur-
heimi (Bandaríkin) eSa fylkin á Svisslandi skipa eitt þjóSveldi,
skyldu öll riki NorSurálfunnar komast innan einna sambandslaga,
en landstjórnin eSa ríkisstjórnin alstaSar, sem fremst mætti verSa,
dreifast (ef svo mætti kornast aS orSi) í sjálfsforræSisstjórn landsparta
*) Oss þykir eigi þörf a5 tilgreina sjerílagi þjóðvaldsmenn (repúblíkana),
sem hinn þriðja flokkinn, en látum hann skilinn undir hina fyrnefndu,
því þjóðveldi verður á vorum timum eða hjeðan I frá aldri annað en
rikisskipun eptir hugmyndum og reglum lýðvaldsmanna.