Skírnir - 01.01.1869, Blaðsíða 174
174
FRJETTIR.
Daninörk.
Grágásarlög voru í gildi. — G. B. minnist nú á sölu stólsjarBanna,
á ábyrgSartöku konungs og ríkisjobsins um skólamál og biskupa-
laun — og á framlögurnar á seinni árum (allt aS 30 j)ús. ríkis-
dala) til jieirra mála, — en jþað sje þetta, er talib sje til reikn-
ingshalla Islands, og þab sje ekki vandi aS sjá, hvernig honum
sje varib. Hann talar jparnæst um sölu hinna opinberu jarSeigna
Islands (í einu lagi); rentukammerinu hefir aldri verib full-ljóst,
hvab mikib hefir komib fyrir jarbirnar. Menn tala um 300,000 dala,
og þab mun fara allnærri, og þetta er j»á allt og sumt, jiar sem
seld hafa vcrib alls hjerumbil 21,000 jarbarhundraba. En ab er
ab gá, ab stjórnin hafbi bjer og verblag vib uppbobin, verblag
eptir hugþótta eba af handaliófi (4 spesiur fyrir hundrabib), en
öllum er kunnugt ab jarbaverb hefir ávallt verib miklu hærra á
íslandi, og ab hundrabib nú kostar 30—50 dali1. Seinna talar
G. B. um afgjaldib af stólsjörbunum. Stjórnin hafi sjálf reiknab
þab til 90,000 álna á ári, og þab fari nær 40 en 30 þúsundum
dala — þó ab stjórnin „eptir verblagsskránni makalausu“ hafi
gert þab á 6000 dali, en hún hafi líka metib árseldi eins skóla-
pilts eptir sama reikningi til fimmtán dala í kúranti. Af
þessu þykir honum aubsætt og óyggjandi, ab Islendingar eigi
náttúrlega fjárbeimting á Danmörk, er samsvari 30—40 þús.
dala á ári — en á hinn bóginn ætlar hann, ab menn geti ekki
skyldab dönsku þjóbina til bæta fyrir afglöp einveldisins. J>ó
heldur hann þetta liggi næst, ab því stólsjarbirnar snertir, en
segist öruggur varpa þessu vafa- eba klýpu-atribi (Dilemma) 1
drengskaparskaut hinnar dönsku þjóbar og fulltrúa hennar. J>ab
virbist sem G. B. þyki hæpib um náttúrlegt („moralsku) eptirkall
eptir andvirbi klausturjarbanna. Hann ætlar jafnvel, ab þab
kunni ab standast á endum og tilkostnabur Fribriks fimmta og
svo frv. á 18. öld til ýmissa tilrauna ab koma upp atvinnu og
ibnabi á íslandi. Uppbætur fyrir tjónib af verzluninni þykir hon-
um næstum ósómi ab fara fram á. Hann ætiar, ab allar bölbætur
vorar verbi ab koma af nýjum og betri lögum, nýrri og betri
') Fyrir suina parla landsins, t. d. Austurlandið, mætti heldur segja
30 — 50 spesiur Höf.